روش تحلیل سیاسی

نوشته حسن بهشتی پور

اختصاصی روزنامه قدس

مقدمه:

فعال‌سازی مکانیزم ماشه پیامدهای حقوقی، امنیتی و روانی قابل‌توجهی برای ایران دارد؛ با این حال راه‌حل مؤثر نه در اقدامات تنش آفرین (مثل بحث خروج از ان پی تی ) نیست بلکه در ترکیب اصلاحات ساختاری داخلی، مدیریت افکار عمومی، تقویت تولید و دیپلماسی فعال است.

۱. واقعیت شرایط جهانی و پیامدهای بین‌المللی

دوران پسا برجام، بدون توافق با آمریکا و اروپا ، تا حدی ایران را به چارچوب قطعنامه‌های شورای امنیت ذیل فصل هفتم بازمی‌گرداند. این بازگشت ـ ولو عمدتاً ذیل بند ۴۱ (تحریم‌های اقتصادی) ـ وضعیت ایران را در عرف بین‌المللی به‌عنوان « تهدیدکنندهٔ صلح و امنیت بین‌المللی» قرار می‌دهد و امکان بهره‌برداری سیاسی و حقوقی از سوی دشمنان بین‌المللی ایران را افزایش می‌دهد. نتیجه عملی می‌تواند شامل محدودیت در تجارت، بازرسی‌ها و ایجاد توجیه برای اقدام های محدودیت ساز علیه مراودات اقتصادی ایران باشد.

با این حال باید توجه داشت که قطعنامه‌های شورای امنیت از منظری فنی و رسمی هستند و دامنهٔ عملی آثارشان (مقایسه با تحریم‌های ثانویه آمریکا) بسیار کمتراست؛ بنابراین پیگیری شکایت حقوقی از کشورهای آلمان ، انگلیس و فرانسه در دادگاه بین‌المللی لاهه و ثبت ادعاها و دفاع حقوقی باید هم‌زمان با اقدامات میدانی در داخل برای بهبود شرایط اقتصادی کشور هم زمان دنبال شود.

نوشته : حسن بهشتی پور

اختصاصی برای سایت تاریخ شفاهی

https://www.oral-history.ir/?page=post&id=12859

مقدمه

در قلمرو دانش و اندیشه، مرز ظریفی «خیال» را از «واقعیت» جدا می‌سازد. خیال، آن‌گاه که در چارچوب ادبیات و هنر جای گیرد، موتور محرک آفرینش می‌شود و جهانی زیباتر می‌آفریند؛ اما همین نیرو اگر به حریم روایتِ تاریخی تجاوز کند، به آفتی ویرانگر بدل می‌گردد که پایه‌های حافظهٔ جمعی را سست می‌کند. این گذر از واقعیت به خیال، به‌ویژه در «تاریخ شفاهی» که روایت راویان مستقیم رویدادها، سنگ بنای خود می‌داند، خطری همیشگی و مهلک است.

در ادبیات و افسانه‌سرایی، تخیل نویسنده ارزش افزوده محسوب می‌شود و حتی توهمِ راوی می‌تواند به ژرف‌نمایی اثر بینجامد. اما تاریخ، به‌مثابه دانشی متکی بر شواهد و واقعیت‌ها، بر عکس این قاعده استوار است. وقتی تاریخ‌نگاری بر پایه خاطرات راوی، ذهنیت‌های فردی و روایت‌های شفاهی نقش آفرین اصلی در متن یک واقعه شکل می‌گیرد، این پرسش بنیادین مطرح می‌شود: مرز بین «واقعیت عینی» آنچه رخ داده، با «تصویر ذهنی» راوی کجاست؟ یعنی چگونه می توان واقعیت ها را آن گونه که اتفاق افتادند از خطای سهوی و گاهی عمدی راوی جدا کرد؟

حسن بهشتی پور

با فعال‌سازی «مکانیسم ماشه» از سوی اروپایی‌ها و تشدید تحریم‌ها، روابط ایران و غرب در وضعیت تعلیق و بی‌اعتمادی قرار گرفته است. با این حال، پیام‌ها و سیگنال‌های روزانه‌ای از سوی اروپا و حتی آمریکا برای بازگشت به میز مذاکره به تهران ارسال می‌شود. پرسش اساسی این است که هدف از این پیام‌ها چیست و ایران چه رویکردی باید در قبال آنها اتخاذ کند؟

اروپا: نمایش صلح‌طلبی برای افکار عمومی

اروپا امروز بیش از آنکه در پی دستیابی به توافقی عملی با ایران باشد، تلاش دارد تصویر خود را در عرصه جهانی مدیریت کند. اروپایی‌ها می‌خواهند نشان دهند که «اهل جنگ نیستند» و همچنان راه دیپلماسی را باز گذاشته‌اند. در واقع، پیام‌های مذاکره‌ای بیشتر کارکرد تبلیغاتی و اعتمادسازی نزد افکار عمومی جهان دارد تا راهگشایی برای حل اختلافات واقعی. این وضعیت، به‌ویژه پس از افشاگری نماینده روسیه در شورای امنیت درباره رفتار فرانسه، بی‌اعتمادی نسبت به پایبندی اروپا را افزایش داده است.

حسن بهشتی‌پور در گفت‌وگو با «آرمان ملی»:

آرمان ملی- احسان انصاری: کنشگری ایران در دوران پساماشه باید دارای چه مختصاتی باشد؟ آیا همچنان درهای دیپلماسی برای لغو تحریم‌ها باز است و یا شرایط به سمت تنش‌های بیشتر حرکت خواهد کرد؟

آیا میزان تاب‌آوری اقتصادی مردم به شکلی است که بتوان چشم‌انداز امیدوارکننده‌ای در این زمینه مشاهده کرد؟ «آرمان ملی» برای پاسخ به این سوالات با حسن بهشتی‌پور تحلیلگر روابط بین‌الملل گفت‌وگو کرده است. بهشتی‌پور معتقد است: «با توجه به شرایط فعلی بعید است که ایران بتواند بار دیگر مانند سال ۱۳۹۵ این قطعنامه‌ها را لغو یا تعلیق کند. چنین نتیجه‌ای دست‌کم در دوران حاکمیت دونالد ترامپ تا سه سال آینده ممکن نخواهد بود. تا زمانی که ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا است خیلی بعید است که تحریم‌ها لغو شود. با توجه به این مسأله موضوع مهم این است که راهکارهایی را پیدا کنیم که اثربخشی تحریم‌ها را کاهش دهیم. اگر بتوانیم اثربخشی تحریم‌ها را کاهش دهیم، طرف مقابل ممکن است در راهبرد خود تجدید نظر کند، اما اگر طرف مقابل ببیند که تحریم‌ها اثر دارد و به نتیجه مورد نظر می‌رسد، مشخص است که از سلاحی که در دست گرفته‌، دست نمی‌کشد. واقع‌ بینانه این است که باید دورنمای ما این باشد که تحریم‌ها ادامه پیدا خواهد کرد». در ادامه ماحصل این گفت‌وگو را می‌خوانید.

مسکو می‌داند در صورت درگیر شدن با ناتو چین و ایران کمکش نمی کنند

حسن بهشتی پور پژوهشگر روابط بین‌الملل به «اعتماد آنلاین» گفت: منافع روسیه ایجاب نمی‌کند درگیر جنگی مستقیم با ناتو شود. مسکو به‌خوبی می‌داند در چنین شرایطی حتی متحدانی چون چین، ایران، هند، یا کشورهای عضو بریکس و شانگهای نیز به یاری‌اش نخواهند آمد؛ همان‌طور که در جنگ اوکراین نیز مداخله‌ای نکردند.

لیلا پایدار- حسن بهشتی‌پور، کارشناس مسائل بین‌الملل، در گفت‌وگو با خبرنگار اعتمادآنلاین درباره احتمال درگیری مستقیم میان روسیه و ناتو، چنین توضیح داد: من احتمال وقوع جنگ میان روسیه و ناتو را بسیار پایین می‌دانم. به باور من تا سه ماه آینده احتمال جنگ مستقیم روسیه و ناتو کمتر از ۲۰ درصد است؛ یعنی بالای ۸۰ درصد چنین جنگی رخ نخواهد داد. چرا؟ نخست به این دلیل که منافع روسیه ایجاب نمی‌کند درگیر جنگی مستقیم با ناتو شود. مسکو به‌خوبی می‌داند در چنین شرایطی حتی متحدانی چون چین، ایران، هند، یا کشورهای عضو بریکس و شانگهای نیز به یاری‌اش نخواهند آمد؛ همان‌طور که در جنگ اوکراین نیز مداخله‌ای نکردند. پس عقلانی است که روسیه از ایجاد جبهه‌ای گسترده‌تر خودداری کند.

حسن بهشتی‌پور تحلیلگر مسائل بین‌الملل

روزنامه هم میهن چهارشنبه نهم مهر 1404

مواجهه با شرایط فعلی و بازگشت قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد یک مسئله پیچیده، چندلایه و چندوجهی است. با توجه به تحولات بین‌المللی، منطقه‌ای و داخلی باید همه جنبه‌های این رویداد را با دقت بررسی کرد. دستگاه سیاست خارجی ایران نمی‌تواند در مواجهه با این شرایط صرفاً مشغول شورای امنیت سازمان ملل متحد شود.

البته دستگاه دیپلماسی ایران باید با استفاده از کمک روسیه و چین در شورای امنیت تا جایی که می‌تواند جلوی تصویب قطعنامه‌های جدید یا جلوی تصویب بودجه برای پیشبرد قطعنامه‌های ۶گانه و تشکیل یا تصمیم‌گیری در کمیته‌ها و پنل‌های موضوعه این قطعنامه‌ها را بگیرد. روسیه و چین در هر صورت از حق وتو برخوردار هستند و شاید راهکارهای رویه‌ای و اداری در شورای امنیت اجازه بدهد که تا حدی جلوی برخی از اقدام‌ها علیه ایران را بگیرند.