روش تحلیل سیاسی

تحلیلی بر بن‌بست روابط ایران، آمریکا و آژانس

نوشته حسن بهشتی پور

اختصاصی برای روزنامه قدس

روابط پرتنش ایران با ایالات متحده، تروئیکای اروپایی وبلا تکلیفی در مورد چارچوب روابط با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در یکی از حساس‌ترین مقاطع خود قرار دارد. در این یادداشت هفدم ارائه تصویری روشن از پیچیدگی‌های این مناسبات است؛ تصویری که نشان می‌دهد «مذاکره» به‌رغم بار مثبت دیپلماتیک خود، در میدان واقعیت سیاسی به عرصه‌ای از رقابت قدرت و مشروعیت بدل شده است.

۱. مذاکره مستقیم یا غیر مستقیم ؟

تعارض موجود در روند گفت‌وگوهای ایران و آمریکا بسیار قابل توجه است از یک سو هر دو طرف از ضرورت مذاکره سخن می‌گویند تا چهره‌ای معقول و گفت‌وگو‌محور در عرصه بین‌المللی ارائه کنند، و از سوی دیگر، هیچ‌یک حاضر نیستند از مواضع حداکثری خود کوتاه بیایند.

دولت ترامپ در ادامه مواضع غیرمنطقی خود از اساس، به جای مذاکره بر سر ماهیت اختلافات، صرفاً به گفت‌وگو درباره چگونگی اجرای تصمیمات از پیش تعیین‌شده تمایل دارد. در واقع، واشنگتن خواستار اجرای سه مطالبه مشخص از ایران است:

توقف کامل غنی‌سازی اورانیوم؛ محدودسازی توان موشکی ایران زیر ۵۰۰ کیلومتر؛ قطع حمایت ایران از گروه‌های مقاومت منطقه‌ای.

این رویکرد به معنای تحمیل «نتیجه از پیش تعیین‌شده» است، نه مذاکره واقعی. ایران نیز با آگاهی از چنین پیش‌شرط‌هایی، مذاکره مستقیم را فاقد معنا می‌داند. با این حال، از منظر سیاست خارجی، اعلام آمادگی برای مذاکره نوعی موضع‌گیری تدافعی-هوشمندانه تلقی می‌شود؛ زیرا طرفی که از مذاکره سر باز زند، در فضای افکار عمومی جهانی به‌عنوان عامل تشدید بحران شناخته می‌شود.

نویسنده: حسن بهشتی پور

در هیاهوی نقدهای تند و تیز این روزها به برجام، یک پرسش بنیادین کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد: اگر برجام نبود، اکنون در کجا ایستاده بودیم؟ این توافق که اینک به تاریخ پیوسته است، فارغ از سرنوشت نهایی‌اش، درس‌ها و دستاوردهایی به همراه داشت که نادیده گرفتن آن‌ها، محروم کردن کشور از نقشه‌راهی برای تعامل هوشمندانه با غرب در آینده است.

منتقدان با تمرکز انحصاری بر جنبه اقتصادی و عدم تحقق کامل وعده‌ها در مورد لغو تحریم ها ، دیگر ابعاد حیاتی این توافق را به حاشیه می‌برند. دستاورد اصلی برجام، به رسمیت شناخته شدن حق غنی‌سازی صلح‌آمیز ایران پس از سال‌ها تحت فشار قطعنامه‌های شورای امنیت برای توقف کامل آن بود. این توافق برای نخستین بار پایه‌ای حقوقی و بین‌المللی برای ادامه فعالیت‌های هسته‌ای ایران در چارچوب NPT ایجاد کرد و برای یک دهه، مانع از تشدید بحران و تبدیل آن به آتشی افروخته‌تر شد. اگر برجام نبود، طوفان تحریم‌ها و فشارهای بین‌المللی سال‌ها زودتر فرومی‌بارید و کشور را در وضعیتی به مراتب دشوارتر قرار می‌داد.

حسن بهشتی‌پور در گفت‌وگو با«آرمان ملی»: چهارم آبان 1404

آرمان ملی- احسان انصاری: مذاکرات بین ایران و آمریکا و غرب در حالت کما بسر می‌برد و در حالی که ترامپ همچنان ایران را تهدید می‌کند اما گمانه‌زنی‌هایی مبنی بر دیپلماسی محرمانه بین ایران و آمریکا نیز وجود دارد.

با این حال ابهام در چشم‌انداز آینده سیاست خارجی با توجه به شرایط اقتصادی کشور ممکن است ایران را از اهداف خود دور کند. «آرمان ملی» برای تحلیل و بررسی چشم‌انداز پیش روی ایران و غرب با محوریت آمریکا با حسن بهشتی‌پور تحلیلگر روابط بین‌الملل گفت‌وگو کرده است. بهشتی‌پور در این زمینه معتقد است: «تجربه تاریخی مواجهه با قطعنامه‌های فصل هفتم به روشنی نشان می‌دهد که اتکای صرف به واکنش‌های قاطع و تقابلی بدون پشتوانه یک استراتژی هوشمند و چندوجهی نه تنها تنش‌ها را کاهش نداده بلکه موجب پیچیدگی بیشتر و تحمیل هزینه‌های سنگین‌‌تر بر اقتصاد و موقعیت بین‌المللی کشور شده است. برای عبور از این چالش و جلوگیری از تکرار این چرخه باید چند رویکرد را در پیش گرفت. نخست اولویت دادن به همکاری با روسیه و چین برای تشکیل جبهه‌ای منسجم با هدف جلوگیری از تصویب قطعنامه‌های جدید تحریمی، تلاش برای لغو یا تعدیل قطعنامه‌های پیشین، و بهره‌گیری حداکثری از مکانیسم وتو. دوم اقتصاد ایران نیازمند اصلاحات ساختاری فوری برای کاهش وابستگی به نفت و مقاوم‌سازی در برابر تحریم‌هاست. شفافیت، مقابله با فساد، توسعه روابط اقتصادی با همسایگان و تقویت بخش خصوصی واقعی از ارکان این اصلاحات‌ هستند. از سوی دیگر همکاری شفاف و فنی با آژانس بهترین ابزار برای خنثی کردن بهانه‌جویی‌های غرب به ‌ویژه آمریکا و اسرائیل است». در ادامه ماحصل این گفت‌وگو را می‌خوانید.

تحلیل مستندات قطعنامه‌های تحت فصل هفتم منشور ملل متحد درباره ایران

نوشته : حسن بهشتی‌پور

مقدمه

از روز یکشنبه ششم مهرماه، «مکانیزم ماشه» با پشتیبانی آمریکا و اقدام ماجراجویانه تروئیکای اروپایی فعال شد. در متن پیش‌رو تلاش کرده‌ام مراحلی را که از سال ۱۳۸۴ به بعد به صدور قطعنامه‌های تحت فصل هفتم منجر شد، مرور کنم و عبرت‌های تاریخی این روند را پیش‌روی تصمیم‌گیرندگان قرار دهم. خلاصه پیام این یادداشت آن است که اقدامات قاطع الزاماً به نتایج مثبت در راستای منافع ملی کشور نمی‌انجامد.

برآورد اشتباه از امکانات خود و دشمن

پس از گذشت ۹ ماه از توافق پاریس و بی‌نتیجه ماندن مذاکرات درباره فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای ایران، زمانی که مسئولان به این جمع‌بندی رسیدند که تروئیکای اروپا در عمل بدون موافقت آمریکا نمی‌توانند همکاری لازم را با ایران داشته باشند، طی نامه‌ای رسمی به آژانس اعلام کردند که از تاریخ دهم مرداد ۱۳۸۴ (اول اوت ۲۰۰۵)، تنها دو روز پیش از پایان کار دولت خاتمی، ایران پلمب تأسیسات UCF اصفهان را شکست و این مرکز فعالیت‌های خود را از سر خواهد گرفت.

در اول آذرماه ۱۳۸۴ (۲۲ نوامبر ۲۰۰۵)، مجلس ایران با تصویب قانونی که ۹ روز بعد نیز به تأیید شورای نگهبان رسید، دولت را موظف کرد اقدامات داوطلبانه خود در تعلیق غنی‌سازی را متوقف کند و در صورت ارجاع پرونده ایران از سوی شورای حکام به شورای امنیت، فعالیت‌های غنی‌سازی را از سر گیرد.

بازگشت رسمی تحریم‌های شورای امنیت، آثار متفاوتی در حوزه‌های اقتصادی دارد. اگرچه برخی از قطعنامه‌ها در سال‌های گذشته عملاً کارکرد خود را از دست داده بودند اما فعال شدن دوباره آن‌ها جنبه نمادین و سیاسی مهمی دارد و می‌تواند شرایط را برای اجرای تحریم‌های ثانویه آمریکا و اروپا مهیاتر کند. مهم‌ترین پیامدها عبارتند از تشدید محدودیت‌ها در دسترسی به بازارهای مالی و بانکی بین‌المللی، کاهش صادرات نفتی و غیرنفتی و اختلال در واردات کالاهای اساسی به دلیل موانع بیمه‌ای و پرداخت.

نرخ ارز و تورم: افزایش فشار بر بازار ارز و رشد تورم ناشی از کاهش درآمدهای ارزی و تشدید انتظارات تورمی. تجربه نشان داده که این حوزه بیشترین تأثیر روانی را بر جامعه دارد.

سرمایه‌گذاری: فرار سرمایه‌های داخلی و توقف ورود سرمایه‌گذاری خارجی به دلیل ریسک حقوقی و مالی.

فناوری و تولید: محدودیت جدی در انتقال فناوری و قطعات مورد نیاز صنایع کلیدی مانند نفت، خودرو و فناوری اطلاعات. این موضوع می‌تواند رشد صنعتی را کند کند و وابستگی به واردات را تشدید کند.

پیامدهای اجتماعی: فشار تحریم‌ها بیش از همه بر طبقات متوسط و ضعیف جامعه اثر می‌گذارد؛ افزایش فقر، کاهش اشتغال و افت رفاه عمومی، تهدیدهایی جدی در سطح اجتماعی ایجاد می‌کند که می‌تواند پیامدهای سیاسی داخلی نیز به همراه داشته باشد.

کلی‌گویی در این بخش کافی نیست؛ باید راهکارهای عملیاتی و واقع‌بینانه ارائه شود.

اصلاح نظام بانکی و مالی: حرکت به سمت پیمان‌های پولی دوجانبه و چندجانبه، استفاده از ارزهای محلی در تجارت خارجی، و توسعه سیستم تهاتر کالا با کشورهایی که آمادگی دارند.

حمایت واقعی از تولید داخلی: حذف مقررات زائد، کاهش فشار مالیاتی بر تولیدکنندگان، و تسهیل واردات مواد اولیه و قطعات برای صنایع.

تنوع‌بخشی به صادرات: توسعه صادرات محصولات کشاورزی، معدنی و خدمات فنی-مهندسی برای کاهش وابستگی به نفت.

شفافیت و مقابله با فساد: بدون اصلاح حکمرانی اقتصادی و افزایش شفافیت، هیچ راهبردی نتیجه نخواهد داد.

مدیریت روانی بازار: جلوگیری از بزرگ‌نمایی اثرات تحریم‌ها، اطلاع‌رسانی دقیق و شفاف به مردم و اعمال سیاست‌های پولی و مالی منسجم برای کنترل انتظارات تورمی.

فعالیت حقوقی محدود اما هدفمند: گرچه سازوکارهای حقوقی بین‌المللی غالباً در اختیار قدرت‌های غربی است، اما پیگیری پرونده‌ها در نهادهای بین‌المللی می‌تواند حداقل جنبه تبلیغاتی و مستندسازی حقوقی داشته باشد.

دیپلماسی فعال با قدرت‌های غیرغربی: گسترش روابط با کشورهایی چون روسیه، چین، هند و اعضای بریکس فرصتی برای ایجاد شبکه‌های تجاری و مالی جایگزین است. با این حال، باید توجه داشت که این کشورها در نهایت منافع خود را دنبال می‌کنند و تکیه صرف بر آن‌ها خطای راهبردی خواهد بود.

مدیریت روابط با اروپا: حتی در صورت همراهی اروپا با آمریکا، باید کانال‌های ارتباطی باز نگه داشته شود تا امکان کاهش فشارها در آینده وجود داشته باشد.

نوشته حسن بهشتی پور

اختصاصی روزنامه قدس

مقدمه:

فعال‌سازی مکانیزم ماشه پیامدهای حقوقی، امنیتی و روانی قابل‌توجهی برای ایران دارد؛ با این حال راه‌حل مؤثر نه در اقدامات تنش آفرین (مثل بحث خروج از ان پی تی ) نیست بلکه در ترکیب اصلاحات ساختاری داخلی، مدیریت افکار عمومی، تقویت تولید و دیپلماسی فعال است.

۱. واقعیت شرایط جهانی و پیامدهای بین‌المللی

دوران پسا برجام، بدون توافق با آمریکا و اروپا ، تا حدی ایران را به چارچوب قطعنامه‌های شورای امنیت ذیل فصل هفتم بازمی‌گرداند. این بازگشت ـ ولو عمدتاً ذیل بند ۴۱ (تحریم‌های اقتصادی) ـ وضعیت ایران را در عرف بین‌المللی به‌عنوان « تهدیدکنندهٔ صلح و امنیت بین‌المللی» قرار می‌دهد و امکان بهره‌برداری سیاسی و حقوقی از سوی دشمنان بین‌المللی ایران را افزایش می‌دهد. نتیجه عملی می‌تواند شامل محدودیت در تجارت، بازرسی‌ها و ایجاد توجیه برای اقدام های محدودیت ساز علیه مراودات اقتصادی ایران باشد.

با این حال باید توجه داشت که قطعنامه‌های شورای امنیت از منظری فنی و رسمی هستند و دامنهٔ عملی آثارشان (مقایسه با تحریم‌های ثانویه آمریکا) بسیار کمتراست؛ بنابراین پیگیری شکایت حقوقی از کشورهای آلمان ، انگلیس و فرانسه در دادگاه بین‌المللی لاهه و ثبت ادعاها و دفاع حقوقی باید هم‌زمان با اقدامات میدانی در داخل برای بهبود شرایط اقتصادی کشور هم زمان دنبال شود.

حسن بهشتی پور

با فعال‌سازی «مکانیسم ماشه» از سوی اروپایی‌ها و تشدید تحریم‌ها، روابط ایران و غرب در وضعیت تعلیق و بی‌اعتمادی قرار گرفته است. با این حال، پیام‌ها و سیگنال‌های روزانه‌ای از سوی اروپا و حتی آمریکا برای بازگشت به میز مذاکره به تهران ارسال می‌شود. پرسش اساسی این است که هدف از این پیام‌ها چیست و ایران چه رویکردی باید در قبال آنها اتخاذ کند؟

اروپا: نمایش صلح‌طلبی برای افکار عمومی

اروپا امروز بیش از آنکه در پی دستیابی به توافقی عملی با ایران باشد، تلاش دارد تصویر خود را در عرصه جهانی مدیریت کند. اروپایی‌ها می‌خواهند نشان دهند که «اهل جنگ نیستند» و همچنان راه دیپلماسی را باز گذاشته‌اند. در واقع، پیام‌های مذاکره‌ای بیشتر کارکرد تبلیغاتی و اعتمادسازی نزد افکار عمومی جهان دارد تا راهگشایی برای حل اختلافات واقعی. این وضعیت، به‌ویژه پس از افشاگری نماینده روسیه در شورای امنیت درباره رفتار فرانسه، بی‌اعتمادی نسبت به پایبندی اروپا را افزایش داده است.

حسن بهشتی‌پور در گفت‌وگو با «آرمان ملی»:

آرمان ملی- احسان انصاری: کنشگری ایران در دوران پساماشه باید دارای چه مختصاتی باشد؟ آیا همچنان درهای دیپلماسی برای لغو تحریم‌ها باز است و یا شرایط به سمت تنش‌های بیشتر حرکت خواهد کرد؟

آیا میزان تاب‌آوری اقتصادی مردم به شکلی است که بتوان چشم‌انداز امیدوارکننده‌ای در این زمینه مشاهده کرد؟ «آرمان ملی» برای پاسخ به این سوالات با حسن بهشتی‌پور تحلیلگر روابط بین‌الملل گفت‌وگو کرده است. بهشتی‌پور معتقد است: «با توجه به شرایط فعلی بعید است که ایران بتواند بار دیگر مانند سال ۱۳۹۵ این قطعنامه‌ها را لغو یا تعلیق کند. چنین نتیجه‌ای دست‌کم در دوران حاکمیت دونالد ترامپ تا سه سال آینده ممکن نخواهد بود. تا زمانی که ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا است خیلی بعید است که تحریم‌ها لغو شود. با توجه به این مسأله موضوع مهم این است که راهکارهایی را پیدا کنیم که اثربخشی تحریم‌ها را کاهش دهیم. اگر بتوانیم اثربخشی تحریم‌ها را کاهش دهیم، طرف مقابل ممکن است در راهبرد خود تجدید نظر کند، اما اگر طرف مقابل ببیند که تحریم‌ها اثر دارد و به نتیجه مورد نظر می‌رسد، مشخص است که از سلاحی که در دست گرفته‌، دست نمی‌کشد. واقع‌ بینانه این است که باید دورنمای ما این باشد که تحریم‌ها ادامه پیدا خواهد کرد». در ادامه ماحصل این گفت‌وگو را می‌خوانید.

نوشته حسن بهشتی‌پور

روزنامه قدس چهارشنبه دوم مهر ماه صفحه 2

مقدمه

گفت‌وگوی وزیر امور خارجه ایران با همتایان اروپایی‌اش (آلمان، فرانسه و بریتانیا) در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل، نه یک گفت‌وگوی معمولی، بلکه نمایشی از شکاف عمیق راهبردی در بحبوحه یک بن‌بست چندوجهی است. این گفت‌وگو در شرایطی صورت می‌گیرد که توافق برجام عملاً در آستانه فروپاشی کامل قرار دارد و تحولات منطقه‌ای، معادلات امنیتی را دگرگون کرده است. تحلیل این ملاقات نیازمند واکاوی لایه‌های پنهان مواضع دو طرف است.

۱. بازگشت به قطعنامه‌های تحریمی: پروژه‌ای تحت فشار آمریکا و اسرائیل

تحلیل: ایران به‌طور سیستماتیک در حال تغییر چارچوب از یک «اختلاف فنی-حقوقی» به یک «تقابل سیاسی-امنیتی» است. با نسبت دادن اقدامات اروپا به فشارهای واشنگتن و تل‌آویو، ایران سه هدف را دنبال می‌کند:

مشروعیت‌زدایی از مواضع اروپا: ارائه تصویری از اروپا به‌عنوان بازیگری فاقد استقلال عمل.

برجسته‌سازی شکاف اروپا و آمریکا: نشان دادن اینکه اروپا در دام سیاست‌های تندروانه اسرائیل و جمهوری‌خواهان آمریکا افتاده است.

توجیه اقدامات تقابلی آینده ایران: در قالب «مقابله با پروژه تحریم‌سازی».

نوشته: حسن بهشتی پور

مقدمه:

تحولات اخیر در شورای امنیت و رأی منفی به تمدید قطعنامه رفع تحریم‌های ایران، همراه با بحث تعلیق همکاری با آژانس، شرایط سیاست خارجی کشور را وارد مرحله‌ای جدید کرده است. در این مقطع حساس، لازم است به چند نکته کلیدی توجه شود:

نخست آنکه تصمیمات هسته‌ای کشور، از آغاز پرونده‌سازی علیه ایران در سال ۱۳۸۱ تاکنون، همواره در سطح کل نظام اتخاذ شده است؛ نه یک دولت و نه یک فرد. این تصمیم‌ها در شورای عالی امنیت ملی نهایی شده و بیانگر سیاست‌های کلی کشور بوده است. بنابراین، تحلیل شرایط امروز نیز باید در همین چارچوب کلان صورت گیرد. نباید دعواهای جناحی و گروهی موجب بی اعتبار کردن تصمیم هایی شود که در عالی ترین سطح گرفته می شود .

نوشته : حسن بهشتی پور

روزنامه قدس دوشنبه 31 شهریور 1404 یادداشت روز صفحه 2

ضرورت تمرکز بر اصلاحات اقتصادی و سیاسی

بازگشت تحریم‌های شورای امنیت علیه ایران از مسیر «مکانیزم ماشه» دیگر یک احتمال دور نیست، بلکه با توجه به تحولات اخیر، به سناریوی غالب در فضای بین‌المللی تبدیل شده است. در این میان، تحلیل دقیق روندهای پشت پرده نشان می‌دهد که اروپایی‌ها بازیگران اصلی این ماجرا نیستند، بلکه آمریکا و اسرائیل به‌عنوان گردانندگان اصلی، تلاش دارند فضای فشار حداکثری علیه ایران را بازتولید کنند.

اگرچه اجرای مکانیزم ماشه تبعات سیاسی و حقوقی برای ایران خواهد داشت و کشور را بار دیگر ذیل فصل هفتم منشور سازمان ملل قرار می‌دهد، اما از منظر اقتصادی نباید آن را به مثابه «فاجعه» تلقی کرد. تجربه سال‌های ۱۳۸۹ تا ۱۳۹۴ نشان داد که کشور می‌تواند با وجود تحریم‌های سنگین نیز به حیات اقتصادی خود ادامه دهد. نکته کلیدی در شرایط کنونی، آماده‌سازی جامعه برای مواجهه با این وضعیت و اتخاذ سیاست‌های اصلاحی در عرصه اقتصاد و حتی سیاست داخلی و خارجی است.

آنچه اهمیت دارد این است که تحریم‌ها نه با شعار بلکه با تقویت تولید ملی، اصلاح ساختارهای اقتصادی و اتکا به ظرفیت‌های داخلی قابل مدیریت هستند. در صورت اجرای اصلاحات اقتصادی و تقویت تولید ملی ، دستگاه دیپلماسی می تواند از شرایط مساعد به وجود آمده در داخل کشور برای تعاملات خارجی خود فضای مثبتی ایجاد کند به طور قطع مردم را در این مسیر همراه خود خواهد دید، و این می تواند اثرگذاری تحریم‌ها به مراتب کاهش خواهد یافت.

حسن بهشتی پور کارشناس مسائل بین‌الملل: منتقدین نمی‌گویند اگر برجام نبود مشکلات فعلی ایران در ۱۰ سال پیش به وجود می‌آمد

حسن بهشتی‌پور، کارشناس مسائل بین‌الملل، در گفت‌وگو با خبرنگار سیاسی منیبان درباره حملات مجدد تندروها به حسن روحانی، رئیس دولت دوازدهم، گفت: تاجایی که من به عنوان ناظر دیده‌ام، تندروها نه فقط روحانی بلکه به افرادی چون ظریف هم حمله می کنند. هرکسی بخواهد از برجام حمایت کند، مورد انتقاد شدید طیف‌های مخالف برجام قرار می‌گیرد. برجام سندی است که جنبه‌های امنیتی، سیاسی، حقوقی و اقتصادی را باهم داشته و مهمترین محور آن هم مسائل هسته‌ای ایران و حق غنی‌سازی اورانیوم بوده که حداقل در ۱۰ سال اخیر بعد از برجام ادامه پیدا کرده است.

قطعنامه‌های شورای امنیت مرتب از ایران می‌خواست که غنی‌سازی را متوقف کند دستاورد برجام این بود که قطعنامه ۲۲31 نه تنها نخواست که غنی‌سازی متوقف شود بلکه عملا آن را به رسمیت شناخت و حداقل تا ۱۰ سال در عمل هم به آن ادامه داد و 26 مهرماه سال جاری ۱۰ سال می‌شود.

منتقدین هرگز نمی‌گویند اگر برجام نبود، مشکلات فعلی ۱۰ سال پیش به وجود می‌آمد و کشور زودتر از اینها دچار مشکل می‌شد. منتقدین به این واقعیت بی‌توجه هستند که برجام یک سند عدم اشاعه بود که از یک طرف به ایران ضمانت داد که دنبال تولید سلاح هسته‌ای نیست و از طرف دیگر طرف‌های مقابل تاکید کردند در آینده با ایران در همه زمینه‌ها همکاری‌های اقتصادی خواهند داشت و این موضوع در همان صدر برجام آمده است.

۱. موضوع حقوقی و سیاسی بازگشت قطعنامه‌ها

از نظر حقوق بین‌الملل، حق با ایران است، اما در نظام بین‌الملل «قدرت» تعیین‌کننده است نه «حق». فشار اصلی از سوی آمریکا و اسرائیل است. به همین دلیل بیش از ۹۰٪ احتمال بازگشت قطعنامه‌ها وجود دارد و ایران باید برای این شرایط آماده شود.

۲. پیشنهاد روسیه

روسیه طرح تمدید قطعنامه ۲۲۳۱ به مدت شش ماه را داده بود تا فرصت دیپلماسی فراهم شود، اما حذف برخی شروط مانع موفقیت شد.

۳. ضرورت آماده‌سازی داخلی

ایران باید افکار عمومی و ساختارهای داخلی را برای بازگشت قطعنامه‌ها آماده کند، چون موضوع سیاسی است نه حقوقی.

۴. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی

اطلاعات هسته‌ای ایران شفاف و در اختیار آژانس است. مشکل اصلی سوءاستفاده احتمالی از اطلاعات پس از حمله نظامی است.قطع همکاری با آژانس به نفع آمریکا و اسرائیل خواهد بود. باید با آژانس به عنوان یک نهاد حقوقی کار کرد، حتی اگر مدیران آن جانبدارانه عمل کنند.

۵. مذاکره یا جنگ؟

دوگانه‌سازی «مذاکره یا جنگ» غلط است. کشورها همزمان می‌توانند مذاکره کنند و درگیر جنگ باشند. مذاکره همیشه نتیجه ملموس ندارد، گاه فقط برای شناخت طرف مقابل یا انتقال پیام محرمانه است.

۶. تجربه مذاکرات گذشته

حتی مذاکرات غیرمستقیم که نتیجه نداد هم مفید بود، چون چهره واقعی آمریکا را نشان داد. برجام نزدیک سه سال دوام آورد و بخشی از فشارها را کاهش داد.

۷. نقش عوامل منطقه‌ای

نباید مذاکرات را خطی دید. عواملی مثل جنگ اوکراین و تحولات غزه هم بر مذاکرات اثر می‌گذارند. ایران باید بدون ترس، از موضع قوی وارد مذاکره شود و ابتکارات جدید طراحی کند.

۸. اعتماد به دیپلمات‌ها

باید به دیپلمات‌ها اعتماد کرد، چون مذاکرات می‌تواند ابزار دیپلماسی باشد.

۹. راهبرد پیشنهادی

حفظ و تعریف مجدد همکاری با آژانس. تقویت دیپلماسی درون‌گرا (اصلاحات داخلی و جلب حمایت مردمی). اتکا به پشتوانه مردمی در برابر فشار خارجی. متن کامل میزگرد را در ایتن نشان ببینید https://www.khabaronline.ir/news/2118929

نوشته: حسن بهشتی پور

کشورهای آلمان، انگلیس و فرانسه، به عنوان مشارکت‌کنندگان در برجام، در تاریخ ۲۸ اوت ۲۰۲۵ با صدور بیانیه‌ای رسمی از رئیس شورای امنیت سازمان ملل درخواست کردند فرایند فعال‌سازی مکانیزم ماشه آغاز شود. (۱) در مقاله پیش‌رو کوشیده‌ام این رفتار بحران‌زای سه کشور موسوم به تروئیکای اروپایی را از جنبه‌های حقوقی و سیاسی تحلیل کنم و نشان دهم که این کشورها تحت تأثیر فشار دولت آمریکا و رژیم صهیونیستی، عملاً اقدامی را آغاز کرده‌اند که در صورت بازگشت قطعنامه‌های تحت فصل هفتم، وضعیت کنونی را برای اروپا و غرب آسیا به مراتب بحرانی‌تر از گذشته خواهد کرد.

۱. بررسی صلاحیت و جایگاه حقوقی E3 برای فعال‌سازی مکانیسم ماشه

بر اساس مفاد بند ۱۱ قطعنامه ۲۲۳۱ — که مورد استناد سه کشور قرار گرفته است — به «مشارکت‌کننده در برجام» (JCPOA Participant) این حق داده می‌شود که در صورت عدم اجرای تعهدات از سوی ایران، موضوع را به شورای امنیت اطلاع دهد. (۲) پس از خروج آمریکا از برجام، ایالات متحده در دی‌ماه ۱۳۹۹ ادعا کرد که همچنان یک «مشارکت‌کننده» است و می‌تواند مکانیزم ماشه را فعال کند؛ ادعایی که در همان زمان با مخالفت گسترده اعضای شورای امنیت سازمان ملل مواجه شد. به طوری که از ۱۵ کشور عضو این شورا، تنها آمریکا و دومینیکن رأی مثبت دادند، ۹ کشور رأی ممتنع دادند — که آلمان، انگلیس و فرانسه نیز جزو آنها بودند — و دو کشور روسیه و چین رأی مخالف دادند.

بر این اساس، آیا سه کشور اروپایی که خود رسماً از بسیاری از تعهداتشان در قبال برجام (به‌ویژه تعهدات اقتصادی و لغو تحریم‌ها) عقب‌نشینی کرده‌اند و نتوانسته‌اند مزایای توافق را برای ایران محقق کنند، می‌توانند خود را «مشارکت‌کننده فعال در برجام» به معنای مندرج در بند ۱۱ قلمداد کنند؟ این پرسش، یک مناقشه جدی حقوقی ایجاد می‌کند: چگونه کشورهایی که عملاً توافق را غیرممکن ساخته‌اند، می‌خواهند از مکانیسمی درونِ توافق استفاده کنند که خودشان آن را تضعیف کرده‌اند؟ آن هم علیه کشوری که تا یک سال پس از خروج آمریکا، همچنان به تعهدات خود عمل می‌کرد.

حسن بهشتی پور

روزنامه هم میهن

فعال‌سازی مکانیسم ماشه (اسنپ‌بک) توسط سه کشور اروپایی (آلمان، فرانسه و بریتانیا) و درخواست بازگرداندن تحریم‌های شش قطعنامه پیشین شورای امنیت علیه ایران، اگرچه قابل پیش‌بینی بود، اما پیامدهای حقوقی و سیاسی قابل توجهی برای کشورمان خواهد داشت. این اقدام از نظر حقوقی فاقد مشروعیت است، زیرا این سه کشور خود تعهداتشان در قالب برجام را نقض کرده‌اند، اما در عرصه بین‌المللی، سیاست و قدرت اغلب بر حقوق اولویت دارد.

وضعیت قطعی بازگشت تحریم‌ها و نقش روسیه و چین

به نظر اینجانب، بازگشت تحریم‌های سازمان ملل تقریباً قطعی است و امکان جلوگیری از آن در فرصت ۳۰ روزه بسیار ضعیف است. حتی در صورت طرح موضوع در شورای امنیت، به دلیل تاثیرپذیری حقوق بین‌الملل از سیاست و قدرت، نمی‌توان مانع از عملی شدن خواست اروپا و آمریکا شد. نکته کلیدی در این مرحله، موضع کشورهای مختلف در قبال اجرای این تحریم‌هاست.

نوشته: حسن بهشتی‌پور

مقدمه

فعال‌سازی مکانیسم «بازگشت خودکار تحریم‌ها» موسوم به اسنپ‌بک توسط سه کشور اروپایی (فرانسه، آلمان و انگلیس) بار دیگر موضوع برجام و آینده روابط ایران با غرب را به صدر اخبار آورد. این اقدام در حالی صورت گرفت که از منظر حقوقی، اروپا هیچ حقی برای فعال‌سازی چنین مکانیزمی نداشت؛ زیرا نخستین ناقض فاحش برجام، ایالات متحده بود و اروپا نیز با عدم اجرای تعهدات خود، عملاً مسیر توافق را تضعیف کرد. با وجود این، تجربه تاریخی نشان می‌دهد که در نظام بین‌الملل کنونی، حقوق بین‌الملل تنها زمانی مورد پذیرش قدرت‌های بزرگ است که با منافع آن‌ها هم‌راستا باشد.

واقعیت حقوقی و منطق قدرت

بر اساس متن برجام، مکانیسم اسنپ‌بک زمانی قابل فعال‌سازی است که یک طرف به‌طور جدی و آشکار تعهداتش را نقض کرده باشد. خروج آمریکا از توافق در سال ۲۰۱۸ مهم‌ترین مصداق این نقض بود و ایران نیز یک سال کامل صبر کرد تا شاید اروپایی‌ها بتوانند این خلأ را جبران کنند. اما نه‌تنها اقدامی مؤثر از سوی اروپا صورت نگرفت، بلکه با استناد به تحریم‌های آمریکا، از مسئولیت‌های خود شانه خالی کردند. بنابراین، از دید حقوقی، ادعای اروپا بی‌اساس است.

با این حال، همان‌گونه که در عرصه بین‌الملل بارها دیده‌ایم، «قدرت» و «منافع» بیش از «حقوق» تعیین‌کننده است. از جنایات جاری در غزه گرفته تا رفتارهای دوگانه غرب در قبال قطعنامه‌های سازمان ملل، نمونه‌های روشنی از این گزاره‌اند.

نوشته : حسن بهشتی‌پور

اختصاصی برای روزنامه قدس

روز پنج‌شنبه، ششم شهریور، نمایندگان «تروئیکای اروپایی» (آلمان، فرانسه و بریتانیا) با ارسال نامه‌ای به شورای امنیت سازمان ملل، به‌صورت رسمی روند اجرای «مکانیزم ماشه» (Snapback Mechanism) را فعال کردند و بار دیگر، پرونده‌سازی هسته‌ای ایران در کانون توجهات بین‌المللی قرار گرفت. این مکانیزم—که بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت طراحی شده—امکان بازگرداندن تمامی تحریم‌های پیشین علیه ایران را فراهم می‌کند. در واکنش به این حرکت، وزارت امور خارجه ایران اعلام کرد تهران آماده گفت‌وگو با ایالات متحده است، مشروط بر ارائه تضمین‌های امنیتی معتبر و رعایت اصول انصاف و عدالت در فرآیند مذاکره.

نوشته: حسن بهشتی‌پور

دور تازه‌ای از مذاکرات هسته‌ای میان ایران و سه کشور اروپایی (آلمان، فرانسه و انگلیس) از روز سه‌شنبه در شهر ژنو برگزار شد. دستور کار اصلی این گفت‌وگوها بررسی مسائل هسته‌ای، اجرای تعهدات دو جانبه و موضوع رفع تحریم‌ها عنوان شده است. هیئت ایرانی به ریاست مجید تخت‌روانچی در این مذاکرات حضور دارد و از سوی سه کشور اروپایی نیز معاونان وزرای خارجه شرکت خواهند کرد. این نشست در حالی برگزار می‌شود که گفت‌وگوهای اخیر تهران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز ادامه دارد .

در شرایطی که اتحادیه اروپا با تعیین ضرب‌الاجل‌های تحریک‌آمیز و شروطی غیرمنطقی و یک‌جانبه، عمداً فضای مذاکره با ایران را مخدوش و محدود ساخته، باوری راسخ دارم که عرصهٔ دیپلماسی، سرشار از ظرفیت‌های ناشناخته، راه‌های بکر و تاکتیک‌های ابتکاریِ نرفته‌ای است که می‌تواند کلید گشایش بن‌بست‌های کنونی باشد. نباید اجازه داد که این بن‌بست‌های ظاهری و بازی‌های روانی، ابتکار عمل، قدرت خلاقه و اعتماد به نفس را از دیپلمات‌ها و سیاست‌گذاران ایرانی بگیرد. خلق طرح‌های نو، اتکا به افکار تازه و به‌کارگیری راهبردهای بدیع و فعال—و نه منفعل—در برابر فشارها، نه تنها می‌تواند بر مشکلات فائق آید، بلکه می‌تواند نقشه راهی جدید ترسیم کرده و از تداوم و تکرار وضعیت فرساینده و بلاتکلیف کنونی که به ضرر منافع ملی است، جلوگیری کند.

مکانیسم ماشه؛ ابزار فشار یا نشانه‌ای از بن‌بست دیپلماتیک؟

یاداشت اختصاصی برای روزنامه قدرس

در شرایطی که فضای بین‌الملل با تحولات پرشتاب و رقابت‌های ژئوپلیتیکی روبه‌روست، زمزمه‌های فعال‌سازی مکانیسم ماشه از سوی تروئیکای اروپایی بار دیگر به صدر اخبار بازگشته است. از هم اکنون کشور باید خود را برای مقابله با این تحو.ل آماده کند این اقدام، که احتمال وقوع آن بنا بر قرائن موجود بیش از ۹۰ درصد است ، نه از منظر حقوقی بلکه از زاویه سیاسی قابل بررسی است.

اروپا، تحت فشارهای فزاینده آمریکا و در سایه تحولات جنگ اوکراین، به دنبال اعمال فشار بر ایران است. نزدیکی تهران به مسکو، به‌ویژه در حوزه همکاری‌های راهبردی، موجب نگرانی‌هایی در غرب شده که اکنون در قالب تهدید به بازگشت تحریم‌های شورای امنیت خود را نشان می‌دهد. این در حالی است که خروج یک‌جانبه آمریکا از برجام در سال ۱۳۹۷ و ناتوانی اروپا در اجرای تعهدات خود، مشروعیت حقوقی چنین اقدامی را به‌شدت زیر سؤال برده است.

فعال‌سازی مکانیسم ماشه، اگرچه در ظاهر به‌عنوان ابزاری برای بازگرداندن تحریم‌ها معرفی می‌شود، در واقع نشانه‌ای از شکست دیپلماسی چندجانبه و غلبه منطق قدرت بر حقوق بین‌الملل است. همان‌طور که مقامات پیشین مذاکره‌کننده ایرانی و تحلیلگران بین‌المللی نیز تأکید کرده‌اند، سه کشور اروپایی با خروج آمریکا از توافق، صلاحیت حقوقی برای چنین اقدامی را از دست داده‌اند.

در این میان، تغییرات در ساختار سیاست خارجی ایران، از جمله نقش‌آفرینی چهره‌هایی چون علی لاریجانی در تعامل با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، می‌تواند نشانه‌ای از بازتعریف مسیر دیپلماسی هسته‌ای کشور باشد. با این حال، باید دید که این تحولات تا چه اندازه می‌توانند در برابر فشارهای سیاسی و حقوقی غرب مؤثر واقع شوند.

تحلیل‌ یک‌سویه و روایتی ناقص از واقعیتی پیچیده

نوشته : حسن بهشتی پور

مقدمه:

در 23 خرداد 1404، تجاور نظامی از سوی اسرائیل و آمریکا علیه ایران صورت گرفت؛ حملاتی که واکنش‌های متعددی را در سطح بین‌المللی برانگیخت. از جمله خانم سوزان مالونی در مقاله‌ای با عنوان «Iran’s Dangerous Desperation» اخیرا در نشریه Foreign Affairs منتشر شد(1)، تلاش کرده است تصویری از «برتری قاطع» عملیات نظامی اسرائیل و امریکا ارائه دهد. اما این روایت، با حذف بسیاری از واقعیت‌های میدانی، حقوقی و انسانی، بیشتر به یک بیانیه سیاسی شباهت دارد تا یک تحلیل بی‌طرفانه. با بررسی متن مقاله خانم سوزان مالونی، می‌توان هشت محور اصلی را به‌عنوان پایه‌های روایت مقاله نقد کرد. هر یک از این محورها از منظر فنی، حقوقی، سیاسی یا رسانه‌ای به شرح زیر قابل کنکاش هستند.

نوشته حسن بهشتی پور

اختصاصی برای روزنامه قدس 15 مرداد 1404 صفحه 2

با پایان جنگ ۱۲روزه میان ایران و اسرائیل و آغاز آتش‌بسی شکننده، این پرسش مهم در برابر سیاست‌گذاران و تحلیلگران قرار گرفته است: آیا منطقه به سمت درگیری مستقیم دیگری حرکت خواهد کرد یا الگوی جنگ روانی، فشار اقتصادی و اقدام‌های محدود نظامی همچنان ادامه خواهد یافت؟ بررسی روند تحولات اخیر و اهداف بازیگران اصلی، تصویر روشن‌تری از آینده محتمل ترسیم می‌کند.

واکنش ایران: از بازدارندگی فعال تا اتکا بر جنگ نامتقارن

در واکنش به این حملات، ایران مذاکرات با آمریکا را متوقف کرد و فعالیت‌های هسته‌ای خود را با شدت بیشتری از سر گرفت. سیاست تهران در این مقطع، حرکت به سوی بازدارندگی فعال بود به ‌ویژه از مسیر تقویت ظرفیت‌های دفاعی، سایبری و راهبردی.ایران همزمان با تشدید فعالیت‌های دیپلماتیک در سازمان ملل، بر بازسازی و ارتقای محورهای مقاومت منطقه‌ای (حزب‌الله، الحشد الشعبی و انصارالله) تمرکز یافت. این راهبرد، نه‌تنها جنبه نظامی دارد بلکه حامل پیام سیاسی روشنی به واشنگتن و تل‌آویو است؛ مبنی بر اینکه هزینه اقدام‌های نظامی علیه ایران، فراتر از جغرافیای ایران خواهد بود.

نویسنده: حسن بهشتی‌پور

مقدمه:

در سخنرانی اخیر پروفسور تئودور پوستول، استاد بازنشسته دانشگاه MIT، که از طریق یوتیوب منتشر شد، ادعا شده که ایران عملاً به یک «قدرت هسته‌ای اعلام‌نشده» تبدیل شده است. [1]این دیدگاه، علیرغم ادعای بی‌طرفی فنی، با گفتمان تبلیغاتی اسرائیل درباره برنامه هسته‌ای ایران که از حدود سال ۱۹۹۵ آغاز شده، همسویی قابل توجهی دارد. نکته حائز اهمیت این است که تحلیل‌های فنی در حوزه حساس انرژی هسته‌ای معمولاً در مجامع علمی و از طریق انتشار مقاله‌های داوری‌شده ارائه می‌شوند. طرح چنین ادعاهای مهمی در قالب یک مصاحبه رسانه‌ای — بدون ارائه مستندات قابل ارزیابی — از اساس با استانداردهای آکادمیک فاصله دارد. در ادامه، پنج محور اصلی نقد این ادعا بررسی می‌شود:

[1] . https://www.youtube.com/watch?v=vGXuKu1RhKI

https://mlm2.listserve.net/pipermail/salon/20250718/pdfusLEvb1H3W.pdf

راهکاری برای عبور از بن‌بست مکانیزم ماشه و «غنی‌سازی»

نوشته : حسن بهشتی پور

امروز جمعه سوم مرداد ششمین دور مذاکرات ایران با نمایندگان آلمان ، انگلیس و فرانسه موسوم به تروئیکا اروپایی در کنسولگری ایران در استانبول ترکیه برگزار شد. از همان ابتدا مشخص بود که ایران با این گروه نمی تواند به توافقی برسد زیرا مشکل اصلی با طرف آمریکا و اسرائیل است و سه کشور اروپایی در واقع بیشتر نقش تسهیل‌گر را برای انجام مذاکرات بعد از وقوع جنگ تحمیلی 12 روزه بازی می کنند.

به نظر می رسد طرف ایرانی بیشتر می کوشد این سه کشور را متقاعد کند از تصمیم بحران ساز خود مبنی بر آغاز روند بازگشت قطعنامه های تحت فصل هفتم منشور ملل مصوب شورای امنیت ، صرف نظر کنند و اجازه دهند روند دیپلماسی به مسیر خود برای پیدا کردن راه حل های برد - برد ادامه دهد.

در این نوبت به گفته آقای غریب آبادی فعلا دو طرف تنها موافقت کردند در روزهای آینده بازهم به مذاکرات ادامه دهند. البته گفته می شود طرف اروپایی دنبال تمدید مهلت مکانیزم ماشه تا شش ماه دیگر است، تا ایران بتواند در این بازه زمانی مذاکرات با طرف آمریکا و نیز همکاری با آژانس برای بازدید از تاسیسات هسته ای آسیب دیده و تعیین تکلیف ذخایر اورانیوم 60 درصد تصمیم گیری کند.

با در نظر گرفتن مجموعه مسائل مطرح در مذاکرات و واقعیت‌های موجود در صحنه که بیانگر این واقعیت است که اروپا می تواند کمک کننده برای رسیدن به توافق باشد، پیشنهاد زیر قابل پیگیری و اجرا به نظر می رسد

ضرورت بازاندیشی در مسیر دیپلماسی

در آستانه دور جدید گفتگوهای ایران و تروئیکای اروپا در استانبول، بازخوانی تجربه مذاکرات هسته‌ای در سال‌های ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۶ ضرورتی انکارناپذیر است. پرونده هسته‌ای ایران طی دو دهه گذشته، یکی از پیچیده‌ترین چالش‌های دیپلماتیک جهان بوده است. در این میان، رفتار تروئیکای اروپا (آلمان، فرانسه و بریتانیا) نقشی تعیین‌کننده در شکل‌گیری اعتماد یا بی‌اعتمادی در روند گفت‌وگوها داشته است.

اکنون که بار دیگر بحث بر سر استفاده از مکانیزم ماشه در فضای دیپلماتیک اروپا مطرح شده، ایران و تروئیکا باید از تجربه تلخ گذشته درس بگیرند؛ تجربه‌ای که اگر نادیده گرفته شود، می‌تواند مسیر تقابل را احیا کرده و فرصت مصالحه را از بین ببرد.

پیشینه: از سعدآباد تا ارجاع پرونده به شورای امنیت

در فاصله سال‌های ۱۳۸۲ تا ۱۳۸۶، ایران گام‌هایی داوطلبانه برای اعتمادسازی برداشت. توافق‌نامه‌های سعدآباد (اکتبر ۲۰۰۳)، بروکسل (فوریه ۲۰۰۴) و پاریس (نوامبر ۲۰۰۴) شامل تعلیق غنی‌سازی، توقف ساخت سانتریفیوژها و اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی بودند. گزارش‌های رسمی مدیرکل وقت آژانس، محمد البرادعی، پایبندی ایران به این اقدامات را تأیید کرده‌اند (ارجاع به GOV/2003/75 و GOV/2004/11 و GOV/2004/83).

هشدار به تروئیکای اروپایی نسبت به تکرار خطاهای گذشته

نویسنده: حسن بهشتی‌پور

مقدمه

فعال‌سازی احتمالی «مکانیزم ماشه» در چارچوب قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل، بار دیگر موضوع بازگشت تحریم‌های چندجانبه بین‌المللی علیه ایران را در مرکز توجه افکار عمومی و نخبگان سیاسی و اقتصادی قرار داده است. این اقدام که در پی تشدید اختلافات بر سر اجرای تعهدات هسته‌ای و خروج یک‌جانبه آمریکا و حنلات اخیر به مراکز هسته ای ایران شکل گرفته، از جنبه‌های مختلف حقوقی، سیاسی، اقتصادی قابل تحلیل است. در این یادداشت، نخست به ارزیابی آثار بازگشت این قطعنامه‌ها می‌پردازم و سپس پیشنهادهایی برای مدیریت افکار عمومی ارائه می‌دهم.

الف. ابعاد حقوقی و سیاسی مکانیزم ماشه

از منظر حقوق بین‌الملل، بازگشت قطعنامه‌های فصل هفتمی شورای امنیت علیه ایران، به‌ویژه در قالب مکانیزم ماشه، یک تهدید حقوقی مهم برای ایران از نظر بین المللی محسوب می‌شود. چرا؟

1. ایران بار دیگر به‌عنوان "تهدید صلح و امنیت جهانی" زیر فصل هفتم منشور ملل متحد قرار می گیرد، موضوعی که اعتبار بین‌المللی کشور را در مجامع جهانی تضعیف می‌کند.

تاب‌‏آوری در برابر ماشه

نوشته : حسن بهشتی‌پور کارشناس مسائل اوراسیا

روزنامه هم میهن

فعال‌سازی احتمالی «مکانیزم ماشه» در چارچوب برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل، بار دیگر موضوع بازگشت تحریم‌های چندجانبه بین‌المللی علیه ایران را در مرکز توجه افکار عمومی و نخبگان سیاسی و اقتصادی قرار داده است. این اقدام که در پی تشدید اختلافات بر سر اجرای تعهدات هسته‌ای و خروج یک‌جانبه آمریکا و حملات اخیر به مراکز هسته‌ای ایران شکل گرفته، از جنبه‌های مختلف حقوقی، سیاسی، اقتصادی قابل تحلیل است. در این یادداشت، نخست به ارزیابی آثار بازگشت این قطعنامه‌ها می‌پردازم و سپس پیشنهادهایی برای مدیریت افکار عمومی ارائه می‌دهم.

سازوکار حل اختلاف برجام که در افکار عمومی و رسانه‌ها به مکانیسم ماشه یا اسنپ‌بک مشهور شده‌است، یکی از فرآیندهای حقوق پیش‌بینی شده در برجام است که بر اساس آن در صورتی‌که یکی از کشورهای متعاهد نسبت به نقض تعهد از سوی ایران معترض باشد، می‌تواند شکایت خود را به کمیسیون برجام، متشکل از وزرای خارجه کشورهای عضو توافق ارائه دهد. بر اساس فرآیند حقوقی پیش‌بینی شده اگر بعد از یک ماه کشورهای عضو توافق به راهکاری برای حل شکایت مطروحه نرسند، پرونده به شورای امنیت سازمان ملل متحد ارجاع می‌شود.

«برجام؛ معادله‌ای ناتمام در دیپلماسی قدرت‌های جهانی»،

مقدمه : چرا برجام «معادله‌ای ناتمام» است؟

به مناسبت دهمین سال به دست آمدن توافق برجام نگاهی دارم به نقاط قوت و ضعف برجام و فرصت ها و تهدیدهایی که این توافق تاریخی برای ایران داشت.

آنچه امروز از آن با عنوان «برجام» یاد می‌کنیم، تنها یک توافق فنی هسته‌ای میان ایران و قدرت‌های جهانی نیست. بلکه صحنه‌ای بزرگ‌تر برای آزمودن توانایی دیپلماسی چندجانبه در مواجهه با یکی از پیچیده‌ترین پرونده‌های امنیتی دو دهه اخیر بود.

اگر می خواهیم برجام درست تحلیل شود باید نگاهی راهبردی، حقوقی و ژئوپلیتیکی؛ داشته باشیم و به دور از جناح بندی های و جریان سازی های داخلی با تحلیل صحیح فرصت‌هایی که از دست رفت و تهدیدهایی که از دل این شکست بیرون آمد به برجام نگاه کنیم .

نویسنده: حسن بهشتی‌پور

مقدمه:

بازدارندگی هسته‌ای از جمله پیچیده‌ترین موضوعات در روابط بین‌الملل است. در حالی که منتقدان بر خطرات امنیتی، اقتصادی و حقوقی ساخت سلاح هسته‌ای تأکید می‌کنند، طرفداران آن بر این باورند که در جهانی فاقد تضمین‌های امنیتی فراگیر، دستیابی به چنین سلاحی می‌تواند تضمین‌کننده بقا باشد. این تحلیل با نگاهی چندجانبه تلاش دارد تا مزایا، چالش‌ها و پیامدهای احتمالی دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای را در بستر تحولات بین‌المللی و منطقه‌ای بررسی و تحلیل کند.

تحلیل مقایسه‌ای: آیا سلاح هسته‌ای برای ایران مفید است؟

برخی معتقدند که دستیابی به سلاح هسته‌ای می‌تواند امنیت ایران را در برابر حمله نظامی تضمین کرده یا دست‌کم احتمال آن را کاهش دهد، همان‌گونه که تجربه کره شمالی نشان می‌دهد. در مقابل، منتقدان هشدار می‌دهند که چنین اقدامی ممکن است باعث تحریک اسرائیل، ایالات متحده و حتی کشورهای اروپایی شود و زمینه‌ساز حمله نظامی گسترده به ایران گردد؛ همان‌گونه که در مورد عراق در سال ۲۰۰۳ اتفاق افتاد. این نگرانی نیز وجود دارد که حتی روسیه و چین—علی‌رغم مخالفت با تغییر رژیم در ایران—در صورت نقض آشکار تعهدات بین‌المللی، واکنشی حمایتی نشان ندهند.

راهکار خروج از بحران:

نوشته حسن بهشتی پور

مقدمه:

پس از حمله نظامی آمریکا به تأسیسات هسته‌ای ایران در ۲۱ ژوئن، روابط تهران–واشنگتن وارد مرحله‌ای از تقابل مستقیم شده است. در پاسخ، ایران به پایگاه نظامی آمریکا در قطر حمله موشکی کرد و همکاری خود را با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تعلیق نمود. آمریکا و اسرائیل صریحاً توقف کامل غنی‌سازی یا تغییر رژیم در ایران را خواستار شده‌اند، در حالی که ایران تأکید کرده توقف غنی‌سازی «خط قرمز» است. این شرایط بی‌سابقه، نیازمند طراحی یک چارچوب راهبردی واقع‌بینانه و مرحله‌ای است که با لحاظ عناصر بازدارندگی، اطمینان‌سازی، و در نظر گرفتن بازیگران مؤثر، امکان‌پذیر باشد.

هدف این یادداشت، ارائه پیشنهادی است برای خروج تدریجی و باثبات از بحران کنونی، بر مبنای واقعیات ژئوپلیتیکی و با تأکید بر امکان‌پذیری سیاسی. درادامه مطلب به جزئیات این پیشنهاد پرداخته ام

بهشتی‌پور: قطعنامه‌ آژانس می‌تواند زمینه‌ساز شروع روند مکانیزم ماشه باشد

ریشه مشکل اصلی اروپا با ایران کجاست؟

حسن بهشتی پور کارشناس مسائل هسته‌ای به خبرآنلاین گفت مهمترین تبعات صدور قطعنامه علیه ایران در شورای حکام ، افزایش احتمال فعال شدن مکانیزم ماشه است.

تصویب پیش‌نویس قطعنامه‌ای که تروئیکای اروپا در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از سوی تنها 19 کشور بیانگر اکثریت ضعیف حامیان این قطعمامه است که نخستین بار در ۲۰ سال اخیر ایران را به نقض پادمان هسته ای متهم می کند و با تایید یک کشور عضو در برجام (آلمان یا انگلیس یا فرانسه یا هر سه کشور با هم ) فرایند دو ماهه مکانیزم ماشه علیه ایران فعال می شود. این بدان معناست که تمامی تحریم‌های مصوب در شش قطعنامه فصل هفتم منشور ملل متحد مصوبه شورای امنیت ، که در توافق برجام لغو شده بود بار دیگر به جریان بیافتد. ایران با توافق برجام و تصویب قطعنامه ۲۲۳۱ در سال ۹۴ توانست از فصل هفتم خارج و تمامی قطعنامه های شش گانه را تا زمان تعیین تکلیف نهایی یعنی 17 اکتبر 2025 بلا اثر کند.

قطعنامه تصویبی در حالی ایران را به نقض پادمان هسته ای خود با آژانس متهم می کند که تنها کشوری است طی ۲۰ سال گذشته همکاری مداوم خود را با آژانس در عمل به موافقت‌نامه NPT یا همان پادمان هسته ای به اثبات رسانه است. به نظر می رسد بشترین بهانه برای انهام به ایران بر اساس اسنادی است که اسرائیل در سال 2018 در اختیار آژانس گذاشته است . کشوری که عضو آژانس است اما تا کنون حاضر به امضای پیمان ان پی تی نشده است چراکه نمی خواهد تاسیسات هسته ای دیمونا را تحت نظارت آژانس قرار دهد تاسیسانی که بر اساس گزارش های موثق موسسه تحقیقانی سیپری در استکهلم ، حداقل 200 کلاهک هسته ای در آنجا ساخته و نگهداری می شود

باید توجه داشت بازگشت تحریم های مصوب در شش قطعنامه مذکور به ویژه قطعنامه 2919 شورای امنیت به هیچ وجه در اندازه ای نیست که به اقتصاد ایران لطمه وارد کند زیرا در حال حاضر آمریکا به صورت یکجانبه و با استفاده از هژمونی مالی خود تحریم ها بسیار گسترده تری را برای ایران برقرار کرده است و رسما به کشورهای مختلف اعلام کرده یا باید با آمریکا مبادله داشته باشید یا با ایران هر گونه بازرگانی با ایران از طرف هر کشوری ، مشمول تحریم های آمریکا خواهد شد. بنابراین به کاری گیری مکانیزم ماشه روند تحولات را برای ایران تغییر نمی دهد اما ایران نمی خواهد بازگشت این قطعنامه ها بهانه جدیدی برای تحت فشار قرار دادن ایران فراهم کند .

باید توجه داشت تصویب این قطعنامه بهانه جدیدی برای اسرائیل و آمریکا فراهم می کند اما این نکته مهم است که مذاکرات در بدترین شرایط ممکن برگزار می شود و صدور قطعنامه موضوع را پیچیده و سخت‌تر می‌کند. اما اینطور نیست که صدور این قطعنامه باعث شکست مذاکرات خواهد شد، بلکه یک گره به گره‌های قبلی اضافه می‌کند.

آژانس در گزارش خود نسبت به وجود ذرات اورانیوم با منشاء انسانی در برخی سایت‌های اعلام‌نشده ابراز نگرانی کرده و در گزارش خود نوشته است که «آژانس نمی‌تواند تضمین دهد که برنامه هسته‌ای ایران صلح‌آمیز است.» این جمله از لحاظ حقوقی بار سنگینی ندارد، اما از نظر سیاسی، بهانه‌ای به کشورهای غربی می‌دهد تا فشارها را بر ایران تشدید کنند. نقش شورای حکام و پیامدهای احتمالی گزارش GOV/۲۰۲۵/۲۵ به نشست روز پنج شنبه این شورا در واقع زمینه سازی برای راه اندازی مکانیزم ماشه است. اروپایی‌ها تمایلی به روند دیپلماسی میان ایران و آمریکا ندارند؛ این مذاکره فرصتی برای اروپا فراهم کرده است که هم با ترامپ تسویه حساب کند و هم از ایران انتقام بگیرد.

مشکل اصلی با اروپا بر سر این است که می‌گویند ایران به روسیه پهپاد و موشک داده است. آن ها معتقدند که تهران امنیت اروپا را به خطر انداخته است. مساله میان ایران و اروپا برای آن ها بیشتر یک موضوع امنیتی به حساب می‌آید. در کنار آن مانند همیشه مسائل حقوق بشری هم مطرح می کنند. نکته دیگر اینکه اروپایی‌ها در واقع نگران این هستند که در آینده توافقی بین ایران و آمریکا شود و جایگاه آنها در این میان معلوم نباشد. در واقع هر دو طرف آمریکایی و اروپایی به دنبال سود تجاری از مذاکره با ایران هستند، بیان کرد: «البته که ایران به اروپا اطمینان داده است که ما رابطه سیاسی و اقتصادی خود را به شرط رفع تحریم ها ادامه خواهیم داد. به ثمر نشستن مذاکرات میان ایران و آمریکا حتی برای انها هم بهتر است چراکه می توانند مناسبات تجاری را با ایران برقرار کنند، اینطور نیست که اگر ایران و آمریکا به توافق برسند منافع اروپا از دست برود.»

بهشتی پور با اشاره به رفتار اروپایی ها و سنگ اندازی آنها در روند مذاکرات و رفتار قهرآمیز دول اروپایی و تلاش مضاعف برای فعال کردن مکانیسم ماشه تاکید کرد که «حداقل من هیچوقت تا این حد تیرگی روابط ایران با اروپا را ندیده‌ام. شاید در دوره احمدی نژاد که گفت هولوکاست واقعیت ندارد و اسرائیل باید نابود شود، الان شبیه آن دوران است. وضعیت در بدترین و پایین‌ترین سطح ممکن است.»

حسن بهشتی‌پور کارشناس ارشد مسائل بین‌الملل در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا 21 خرداد 1404

در پیمان ان پی تی یا همان معاهده عدم اشاعه سلاح های هسته ای کشورهای تعهد می سپارند که به سمت تولید ، نگهداری و اشاعه سلاح های هسته ای پیش نروند . بر اساس این پیمان کشورها هیچ تعهدی ندارند که غنی سازی نکنند بلکه برعکس بر اساس بند دوم آژانس می تواند به کشورهای جهان در استفاده از نیروی ناشی از سوخت حاصل از شکافت هسته ای در امور صلح آمیز مانند تولید رادیو دارو ، تولید برق و غیره کمک کنند .

حسن بهشتی پور پژوهشگر روابط بین‌الملل گفت: حتی اگر ما اسناد تاسیسات هسته‌ای اسرائیل را منتشر کنیم، فقط می‌توانیم بگوییم فرانسه‌ای که به اسرائیل کمک کرده بمب هسته‌ای بسازد، حالا به ما خرده می‌گیرید که چرا غنی‌سازی صلح آمیز انجام می‌دهید! این مقایسه‌ها زمانی ممکن می‌شود که آن سندها را منتشر کنیم. اگر این اسناد منتشر شود آن موقع می‌توانیم بر کمک‌هایی که آمریکایی‌ها و فرانسوی‌ها برای ساخت بمب اتم به اسرائیل کردند، مانور تحلیلی و خبری بدهیم.

نوشته: حسن بهشتی‌پور

مقدمه

برای نخستین بار در بیست سال اخیر، شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، ایران را به نقض تعهدات پادمانی متهم کرد. در مقابل، ایران با سیاسی خواندن این اقدام، مقابله‌ به مثل را در دستور کار قرار داد. کشورهای غربی در حالی ایران را ناقض تعهدات پادمانی می‌دانند و با تصویب این قطعنامه بر فشارهای دیپلماتیک و اقتصادی افزوده‌اند که ایران طی سال‌های اخیر، بیشترین میزان نظارت‌ها و بازرسی‌ها را در مقایسه با سایر اعضای آژانس پذیرفته است.

با این حال، صدور این قطعنامه تنش‌های موجود را وارد مرحله‌ای جدید کرده و احتمال فعال‌سازی مکانیسم‌های تنبیهی همچون «ماشه» (Snapback) را افزایش داده است. پرسش کلیدی این است: این قطعنامه به کجا خواهد انجامید؟ آیا امکان یافتن مسیری برای کاهش تنش‌ها وجود دارد یا باید در انتظار تشدید بحران بود؟

حسن بهشتی پور: فضا به سمتی پیش می رود که ایران را تحت فشار قرار دهند

ما می توانیم با ابتکارات راه دیپلماسی را باز بگذاریم

روابط ایران و اتحادیه اروپا در «سردترین» سال های بعد از انقلاب قرار دارد

شفقنا آینده- یک تحلیلگر مسائل پرونده هسته ای ایران درباره احتمالات پیش رو در خصوص مکانیسم ماشه اظهار داشت: اروپایی ها چون با موضع ایران درباره روسیه و اوکراین اختلاف نظر دارند، مکانیسم ماشه شده بهانه آنها و مجموع اختلاف نظرها روابط ایران و اتحادیه اروپا را در سردترین سال های بعد از انقلاب قرار داده است و هیچ گاه این طور نبوده و در یک دوره یخ زدگی و فریز شدن به سر می بریم و موجب می شود ایران را عملا هول بدهند به اقدامات رادیکال و تندتر کردن که برای اروپا هم بد است. در حالی که اروپا می تواند یک سیاست برد برد در نظر بگیرد و می تواند با آمریکا مساله هسته ای ایران را حل کند.

آقای حسن بهشتی پور در گفت وگو با خبرنگار شفقنا آینده در پاسخ به این سوال در صورت فعال شدن مکانیسم ماشه چه پیامدهایی برای ایران خواهد داشت گفت: امروز شورای حکام جلسه تشکیل می دهند و قرار است به دو گزارش آقای گروسی رای مثبت بدهند یا منفی و ایران هم می گوید اگر رای اکثریت مثبت باشد ایران پاسخ جدی خواهد داد و یکی از این پاسخ ها این است که تعداد ناظران آژانس را محدود خواهد کرد.

حسن بهشتی پور

دو قرن پیش، قائم‌مقام فراهانی در کتاب نفیس منشات به عباس میرزا هشدار داد:

«با فرنگستان باید به سیاست و مکایده (نیرنگ‌های زیرکانه) رفتار نمود، نه به قوت و غلبه».

امروز این توصیه، چراغ راه دیپلماسی هسته‌ای ایران است:

قلم را جایگزین شمشیر کنید:

از زبان حقوق بین‌الملل و دیپلماسی عمومی بهره ببرید، نه تهدیدهای پرهزینه.

وعده‌های غرب را بی‌ضمانت نپذیرید:

تاریخ ثابت کرده است «عهد اروپاییان نپاید»؛ هر توافقی باید مکانیسم‌های نظارتی و بازدارنده داشته باشد.

اختلافات دشمن را به فرصت تبدیل کنید:

از تنش‌های آمریکا و اروپا برای کاهش فشارها استفاده کنید.

از موضع قدرت مذاکره کنید:

همان‌گونه که قائم‌مقام تأکید داشت، هیچ دیپلماسی بدون پشتوانه‌ی نظامی و اقتصادی موفق نیست.

وحدت داخلی را حفظ کنید: تفرقه، بزرگ‌ترین سلاح دشمن است.

درس امروز از دیروز:

دیپلماسی هسته‌ای نباید به «ترکمانچایِ مدرن» تبدیل شود؛ نه تسلیم شوید، نه خود را در جنگِ بی‌حساب محبوس کنید. هوشیاری + انعطاف = هنر مذاکره‌ی ایرانی.

قائم‌مقام جان‌باخت تا این درس را به یادگار بگذارد؛ آیا گوش‌مان به این توصیه‌ها شنوا است؟

مواضع سه قدرت اروپایی در شورای حکام درباره ایران می‏‌تواند آثار جبران‏‌ناپذیری بر مذاکرات هسته‌‏ای بر جای بگذارد

هفته جاری، روزهای سرنوشت‌سازی برای پرونده هسته‌ای ایران است. گزارش‌ها حاکی از آن است که دولت‌های غربی از جمله سه کشور اروپایی طرف برجام و آمریکا در حال تدارک قطعنامه‌ای برای محکومیت ایران در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هستند که ایران را به عدم اجرای تعهداتش در چارچوب پادمان متهم می‌کند. این گزارش‌ها با واکنش تند تهران مواجه شده‌است.

شهاب شهسواری خبرنگار گروه بین‌الملل

حسن بهشتی‌پور، کارشناس مسائل هسته‌ای به «هم‌میهن» می‌گوید: «مدیرکل آژانس در گزارش دوره‌ای قبلی خود گفته‌بود که ایران حدود ۲۸۰ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده ۶۰ درصدی در اختیار دارد و در گزارش جدید نیز گفته‌است که ایران ۴۰۸ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده ۶۰ درصدی در اختیار دارد. این گزارش‌های دوره‌ای عادی است و به صورت مستمر در هر جلسه فصلی شورای حکام، مدیرکل بر اساس مسئولیتی که برای نظارت بر برنامه هسته‌ای ایران بر عهده او گذاشته‌شده‌است، گزارش‌های خود را در مورد میزان مواد شکافت‌پذیر و فعالیت‌های هسته‌ای ایران به روزرسانی می‌کند.»‌

حسن بهشتی پور، کارشناس و پژوهشگر سیاست خارجی در گفت و گو با ستاره صبح عنوان کرد:

حسن بهشتی پور انگیزه رییس جمهور آمریکا از اقدامات جدید را اینطور تشریح کرد: ترامپ می خواهد هر چه زودتر پرونده ایران را با توافقی هر چند موقتا و حداقلی جمع کنند و سپس به سراغ مساله اصلی آمریکا یعنی مهار چین برود. واشنگتن رقبای خود را شناسایی کرده است.

ستاره صبح، مریم اسدی برون: یک روزنامه آمریکایی مدعی شد دونالد ترامپ وضع هرگونه تحریم جدید علیه ایران را ممنوع کرده است. تندرو‌ها همواره در خصوص حسن نیت طرف مقابل شک داشتند و می‌پرسیدند: "چرا با آمریکا مذاکره می‌کنیم درحالیکه این کشور در حین مذاکره ایران را تحریم می‌کند؟" از این رو این خبر به یکی از بهانه های مخالفان مذاکره پایان می‌دهد. در این حین سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان نیز واکنش دولت به ایده کنسرسیوم را اعلام کرد و گفت: "ایده کنسرسیوم به هیچ عنوان نمی‌‌تواند جایگزین غنی ‌سازی در داخل ایران شود، اگر طرف‌هایی چنین روندی را ارائه می‌‌کنند ما استقبال می‌ کنیم و برای مشارکت هم مشکلی نداریم، اما چنین ابتکاری نمی‌‌تواند جایگزین غنی‌ سازی شود." در آستانه دور ششم مذاکرات هسته‌ ای ایران و آمریکا، درحالیکه ترامپ در بازی رسانه‌ای آمریکا را منعطفترین طرف مذاکرات نشان می‌دهد، ایران با عقلانیت از توقف گفت‌وگو‌ها پرهیز کرده و اروپا برای صدور قطع‌نامه علیه تهران در شورای حکام آژانس تلاش می‌کند؛ همچنان افکار عمومی در داخل تشنه شنیدن خبر توافقی هستند که فضای خصمانه روابط ایران و غرب را بزداید و کشور را از انزوای بین‌المللی خارج کند. ستاره صبح در گفت‌وگو با حسن بهشتی پور، کارشناس و پژوهشگر سیاست خارجی به بررسی این موضوع پرداخته که در ادامه می‌خوانید:

حسن بهشتی پور تحلیلگر روابط بین‌الملل در گفت‌وگو با ایرنا گفت:

با توجه به اینکه غنی‌سازی ایران (تا ۶۰ درصد) تحت نظارت آژانس انجام می‌شود و مطابق با حقوق کشورها در NPT است، ادعای آژانس و کشورهای غربی برای توجیه فعال‌سازی مکانیسم ماشه فاقد پایه حقوقی است.

به گزارش خبرنگار سیاست خارجی ایرنا، «رافائل گروسی» مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گزارش دوره‌ای برای اعضای شورای حکام ضمن اعلام اینکه ذخایر اورانیوم غنی‌شده در ایران با غلظت ۶۰ درصد به بیش از ۴۰۸ کیلوگرم رسیده، بار دیگر ادعاهای سیاسی درباره برنامه صلح آمیز هسته‌ای ایران را تکرار کرده و مدعی شده که این سطح از غنی‌سازی یک «گام فنی کوتاه» تا سطح ۹۰ درصد (موسوم به سطح تسلیحاتی) محسوب می‌شود. وی ادعا کرده است که «ایران تنها کشور غیرهسته‌ای است که در حال غنی‌سازی در این سطح است.» براساس این گزارش، رافائل گروسی همچنین «خواستار همکاری کامل و مؤثر ایران» با آژانس شده است.

وزارت امور خارجه و سازمان انرژی اتمی نیز شامگاه شنبه ۱۰ خرداد در بیانیه‌ای مشترک، به این گزارش واکنش نشان دادند. در این بیانیه مشترک آمده است: «جمهوری اسلامی ایران مراتب تأسف عمیق خود را در مورد عدم رعایت بی‌طرفی و بی توجهی مدیر کل نسبت به رویکرد حرفه‌ای خود با تأثیرپذیری از فشارهای سیاسی در تهیه و انتشار این گزارش ابراز داشته، نسبت به هرگونه بهره‌برداری سیاسی از مفاد این گزارش هشدار می‌دهد». برای بررسی این موضوع با «حسن بهشتی‌پور» تحلیلگر مسائل هسته‌ای و روابط بین‌الملل گفت‌و گو کردیم.که در ادامه مطلب می توانید متن آن را بخوانید.

خلاصه اظهارات حسن بهشتی پور در میزگرد سیاسی تحلیل مذاکرات ایران و آمریکا

1. احتمالاً دستور اجرایی دونالد ترامپ در بهمن ماه 1403 موجب دستور منع مذاکرات و سپس نامه ترامپ در فروردین 1404 موجب صدور مجوز مذاکرات غیر مستقیم شد

2. چرایی تغییر رویکرد مذاکرات از مستقیم به غیرمستقیم برای افکار عمومی تبیین نشده است. مذاکرات غیرمستقیم با واسطه‌گری وزیر خارجه عمان انجام می‌شود، اما ابهاماتی درباره نقش دقیق وی وجود دارد.

3. خواسته‌های طرفین در مذاکرات:

ایران: لغو کامل تحریم‌ها و تضمین عدم اعمال تحریم‌های جدید به بهانه های جدید .

آمریکا: توقف کامل غنی‌سازی اورانیوم (غنی‌سازی صفر) در ایران .

4. تفاوت‌های مذاکرات کنونی با برجام (2015)

شرایط داخلی: قرار نگرفتن روند مذاکرات در فضای انتخاباتی و جناحی، امکان تصمیم‌گیری معقولانه‌تر را فراهم کرده است.

شرایط منطقه‌ای: بهبود روابط ایران با عربستان و امارات، برخلاف مخالفت شدید آن‌ها با برجام در 2015. شرایط را برای رسین به توافق بهتر کرده است.

شرایط بین‌المللی: تحولات مانند حمله روسیه به اوکراین و افزایش نقش چین در خاورمیانه ، معادلات جهانی را تغییر داده است.

بنابراین مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا در شرایطی کاملاً متفاوت از برجام در جریان است.

5. آیا مذاکرات به توافقی بهتر از برجان برای ایران می انجامد؟

-برجام به عنوان یک دستاورد مهم برای ایران تلقی می‌شود چرا که زیرساخت‌های هسته‌ای را حفظ و امکان تحقیق و توسعه را فراهم کرد.

- فعال نشدن مکانیسم ماشه در ده سال گذشته نشان‌دهنده‌ی تأثیر مثبت برجام در عرصه بین‌المللی است.

-ایران پس از برجام به پیشرفت‌های فناورانه مانند ساخت سانتریفیوژهای پیشرفته (IR-6 و IR-8) دست یافت.

6. چالش‌های پیش رو

- مشروعیت‌بخشی به تحریم‌ها: فعال‌سازی مکانیسم ماشه می‌تواند تحریم‌های سازمان ملل را احیا و به آن‌ها مشروعیت بین‌المللی ببخشد.

- اقتصاد داخلی: مشکلات اقتصادی مانند کاهش تولید ناخالص داخلی ناشی از سیاست‌های نادرست دولت‌ها است، نه برجام.

7. راهکارهای پیشنهادی

- تقویت دیپلماسی و اعتماد به مذاکره‌کنندگان ایرانی.

- انجام اصلاحات اقتصادی (مانند اصلاح نظام بانکی و مالیاتی) برای تقویت قدرت چانه‌زنی ایران.

- ادامه‌ی ارائه روایت رسانه‌ای مستقل توسط ایران برای حفظ ابتکار عمل در فضای بین‌المللی.

-موفقیت در مذاکرات نیازمند وحدت ملی، اصلاحات داخلی و بهره‌برداری هوشمندانه از فرصت‌های دیپلماتیک است. ایران برای موفقیت در مذاکرات به تقویت هر سه زمینه یعنی افزایش توان اقتصادی از طریق انجام اصلاحات اقتصادی ، افزایش توان دیپلماسی عمومی برای تبیین افکار عمومی داخلی و خارجی و توضیح اینکه ایران چرا بر ادامه غنی سازی اصرار دارد.

- برجام به عنوان یک تجربه تاریخی، درس‌های ارزشمندی برای مدیریت مذاکرات کنونی ارائه می‌دهد نباید به دلیل اختلاف های جناحی و گروهی تجربه های خوب و بد برجام را در روند کنونی مذاکرات نادیده گرفت

حسن بهشتی‌پور

یادداشت صفحه اول روزنامه آرمان ملی

ایالات متحده آمریکا و اتحادیه اروپا در موضوع پرونده هسته‌ای ایران، برخلاف سایر مسائل بین‌المللی، اختلاف‌نظر بنیادینی ندارند.

هرچند میان آن‌ها در خصوص جنگ اوکراین، وضعیت غزه و فلسطین، سیاست‌های تعرفه‌ای و همچنین مسائل مربوط به چین یا ناتو اختلافاتی جدی وجود دارد، اما در ارتباط با برنامه هسته‌ای ایران، موضعی کم‌وبیش هماهنگ اتخاذ کرده‌اند. هدف مشترک این دو بازیگر کلیدی، مقابله با امکان ساخت سلاح هسته‌ای است؛ موضوعی که طی دو دهه گذشته همواره در صدر نگرانی‌های آن‌ها قرار داشته است. با این حال، میان واشینگتن و پایتخت‌های اروپایی تفاوت‌هایی در نحوه مواجهه با برنامه هسته‌ای ایران وجود دارد. به‌طور خاص، آمریکایی‌ها به‌ویژه در دوران اخیر، مواضع تندتری اتخاذ کرده‌اند و برخی مقامات این کشور حتی خواهان برچیده شدن کل صنعت هسته‌ای ایران شده‌اند. این در حالی است که اروپایی‌ها چنین خواسته‌ای را غیرعملی و غیرواقع‌بینانه می‌دانند. نگاه اروپا به این مسئله مبتنی بر بازگشت ایران به تعهدات مندرج در برجام است. از منظر کشورهای اروپایی، ایران باید سطح غنی‌سازی اورانیوم خود را به ۳.۶۷ درصد کاهش دهد و ذخایر اورانیوم غنی‌شده خود را نیز در چارچوب سقف‌های برجامی نگاه دارد. آن‌ها غنی‌سازی بیش از این سطح را نقض صریح مفاد توافق هسته‌ای تلقی می‌کنند. در مقابل، جمهوری اسلامی ایران نیز با اشاره به عهدشکنی طرف غربی، به‌ویژه پس از خروج آمریکا از برجام در سال ۲۰۱۸، تأکید دارد که دلیل و ضرورتی برای اجرای یک‌جانبه تعهداتش ندارد. ایران استدلال می‌کند که اروپا نه‌تنها نتوانسته منافع اقتصادی وعده ‌داده ‌شده در برجام را برای ایران تأمین کند، بلکه در عمل در برابر فشارهای آمریکا نیز ایستادگی نکرده است.

حسن بهشتی پور کارشناس ارشد سیاست خارجی در گفت‌وگو با پانا:

احتمال توافق موقت میان ایران و آمریکا وجود دارد

تهران(پانا) - حسن بهشتی پور کارشناس ارشد سیاست خارجی بیان کرد: توافق هسته‌ای به نفع اروپا است در واقع کشورهای اروپایی می‌توانند مکانیسم ماشه را فعال کنند، اما خودشان به خوبی می‌دانند که در صورت توافق ایران و آمریکا، این اقدام به ضررشان خواهد بود.

حسن بهشتی پور در گفت‌وگو با پانا، با اشاره به نقش کشورهای اروپایی از جمله انگلستان و فرانسه در روند مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا بیان کرد: کشورهای اروپایی می‌توانند مکانیسم ماشه را فعال کنند، اما خودشان به خوبی می‌دانند که در صورت توافق ایران و آمریکا، این اقدام به ضررشان خواهد بود. زیرا فعال‌سازی اسنپ‌بک تأثیر چندانی بر روند فعالیت‌های هسته‌ای ایران نخواهد داشت و حتی ممکن است ایران را به خروج از NPT سوق دهد.»

این پژوهشگر اروپا و اوراسیا ادامه داد: «تهدید ایران به خروج از NPT در صورت فعال‌سازی مکانیسم ماشه، نشان‌دهنده حساسیت این موضوع است. اروپایی‌ها می‌دانند که چنین اقدامی می‌تواند ایران را به سمت اقدامات رادیکال ترغیب کند.»

حسن بهشتی‌پور در گفت‌وگو با «فردا»:

یک تحلیلگر مسائل سیاست خارجی گفت: ترامپ در رسانه‌ها سیاست چماق را مطرح می‌کند و در مذاکرات از هویج استفاده می‌کند، اما با این روش به نتیجه نخواهد رسید.

گروه سیاست سایت فردا: مذاکرات ایران و آمریکا تا اینجای کار به نتیجه نرسیده است اما دو طرف نسبت به روند آن خوش‌بین‌اند هرچند اختلافی در کار است؛ مشخصا بر سر اصل غنی‌سازی ایران.

حسن بهشتی‌پور، تحلیلگر مسائل سیاست خارجی، درباره این موضوع به «فردا» گفت: «در حال حاضر دو روایت متفاوت در میان است. طرف آمریکایی معتقد است که مذاکرات به نتیجه خواهد رسید و نتیجه‌ای که می‌خواهد توقف غنی‌سازی ایران است و ایران می‌گوید که غنی‌سازی حق ماست و زیر بار توقف غنی‌سازی نمی‌رویم. من به‌عنوان یک ایرانی، روایت ایران را منطقی‌تر و قابل‌قبول‌تر می‌دانم و به آن باور دارم».

او ادامه داد: «آمریکای دوران ریاست‌جمهوری ترامپ، نه‌فقط در قبال ایران، بلکه درباره موضوعات و کشورهای مختلف، مواضعی متناقض و نادرست اتخاذ کرده است. هدف ترامپ، کسب امتیاز است. ترامپ در رسانه‌ها سیاست چماق را مطرح می‌کند و در مذاکرات از هویج استفاده می‌کند، اما با این روش به نتیجه نخواهد رسید. تصور اینکه به‌زودی نتیجه در مذاکرات حاصل می‌شود، تصور دقیقی نیست و تنها در ذهن ترامپ می‌گذرد. تا دور اخیر مذاکرات که بیشتر سخنان کلی مطرح شده و هنوز طرح مشخص و دقیقی ارائه نشده است؛ مگر طرحی که گفته می‌شود از سوی عمان پیشنهاد شده، که البته آن نیز صرفا در رسانه‌ها مطرح شده و جزئیاتش هنوز مشخص نیست. باید دید آیا این طرح پذیرفته خواهد شد یا خیر».

بهشتی‌پور در پایان گفت: «درباره احتمال جنگ، برخی از احتمال پنج درصدی آن صحبت می‌کنند، اما این‌گونه اظهار نظرها بیشتر جنبه عملیات روانی دارد. واقعیت این است که اسرائیل بدون پشتیبانی آمریکا توان حمله به ایران را ندارد. ضمن آنکه اگر اسرائیل تصمیم به حمله بگیرد، احتمالا با هدف ایجاد بن‌بست در روند مذاکرات خواهد بود. نتانیاهو به‌دنبال بحران‌آفرینی است و می‌خواهد از آن برای مقاصد داخلی استفاده کند. احتمال وقوع جنگ بسیار کم است؛ آن‌هم صرفا از سوی اسرائیل، نه آمریکا. این تحرکات بیشتر ریشه در بحران‌های داخلی اسرائیل دارد و در مجموع، فضا برای جنگ مهیا نیست»

حسن بهشتی پور، کارشناس و پژوهشگر سیاست خارجی در ابتدای گفت و گو با اشاره به طبیعی بودن فراز و فرود مذاکرات اظهار کرد: روند مذاکره فارغ از موضوع و ماهیت طرفین هرگز مسیری خطی و هموار نیست و جریان مذاکرات با نوساناتی همراه است.

ستاره صبح- فائزه صدر: دور پنجم گفت‌وگو های ایران و آمریکا روز جمعه در حالی برگزار شد که موضوع غنی‌ سازی اورانیوم در ایران به چالش مذاکرات تبدیل شده است. در این جلسه مایکل آنتون، مدیر برنامه‌ ریزی سیاسی وزارت خارجه آمریکا نیز استیو ویتکاف را همراهی می‌ کرد. اگر چه این دور از گفت‌وگو‌ها در ایتالیا برگزار شد، اما مثل چهار دور گذشته عمان میزبان دو طرف بود و مذاکرات در یکی از مکان ‌های دیپلماتیک متعلق به سفارت عمان در رم برپا شد. ستاره صبح در گفت‌وگو با کارشناسان به بررسی چالش غنی سازی در دور پنجم مذاکرات پرداخته که در ادامه می‌خوانید:

بهشتی پور، تحلیلگر مسائل بین‌الملل در گفت و گو با جماران؛

توافق با آمریکا موجب تنفس اقتصاد مقاومتی ما خواهد شد

درباره اظهارات مقامات آمریکایی مبنی بر لزوم غنی‌سازی صفر ایران و تاکید مقامات جمهوری اسلامی برحفظ توان هسته‌ای کشور، باید بدانیم معمولا آنچه دولت آمریکا در رسانه‌ها می‌گوید در مذاکرات مطرح نمی‌کند. این روش بدی است که ترامپ و تیمش در پیش گرفتند آنها تصور می‌کنند که با فضاسازی رسانه‌‌ای می‌توانند طرف مقابل خود را تحت فشار افکارعمومی قراردهند و در نتیجه می توانند امتیاز بیشتر کسب کنند . برهمین اساس روبینو و ویتکاف در سطح رسانه‌ای، فشار و تشویق یا همان سیاست «چماق و هویج» را همزمان پیش می‌برند اما هرگز تیم فضا سازی نمی تواند آنها را به خواسته‌های غیر منطقی و خلاف قواعد بین المللی برساند.

به نظر می رسد طرح چنین اظهاراتی در فضای رسانه‌ای باعث به بن بست رسیدن مذاکرات نمی شود زیرا طرف آمریکایی پشت میز مذاکرات طور دیگری عمل می‌کند. براین اساس می توان گفت درخواست برچیده شدن تأسیسات هسته‌ای در ایران صرفا یک بازی رسانه‌ای است؛ اگر آمریکا سر میز مذاکره هم همین خواسته را در مورد توان هسته‌ای ایران مطرح کند، یعنی اساسا دنبال توافق نیست و من چنین چیزی را بعید می‌دانم، زیرا ترامپ تا کنون نشان داده که دنبال جنگ نیست و می‌خواهد مسائل را از راه دیپلماسی حل کند.

در بازهٔ شش‌ماه آینده، چهار سناریوی زیر را می‌توان برای روند مذاکرات ایران و آمریکا در نظر گرفت:

۱. سناریوی بدبینانه (بن‌بست و درگیری محدود)

در این سناریو، ایران بر ادامهٔ غنی‌سازی و لغو تحریم‌های نفتی و بانکی تأکید می‌کند و مذاکرات به بن‌بست می‌رسد. اسرائیل با حمایت یا سکوت آمریکا، اقدام به عملیات نظامی محدود علیه تأسیسات هسته‌ای ایران می‌کند. احتمال وقوع: حدود ۵٪

تحلیل: با وجود افزایش تهدیدات لفظی از سوی اسرائیل، آمریکا تمایلی به درگیری جدید در منطقه ندارد، مگر آنکه ایران به‌صورت ناگهانی سطح غنی‌سازی یا فعالیت‌های هسته‌ای خود را به‌طور چشمگیری افزایش دهد. همچنین، پیامدهای منطقه‌ای چنین درگیری‌ای، عاملی بازدارنده محسوب می‌شود.

۲. سناریوی خوشبینانه (توافق جامع و کنترل‌شده)

در این حالت، غنی‌سازی در سطح پایین (زیر ۵٪) با پذیرش رسمی غرب ادامه می‌یابد و نظارت‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی افزایش پیدا می‌کند. تحقق این سناریو مستلزم ارادهٔ سیاسی قوی در دو طرف است. احتمال وقوع: حدود ۲۰٪

تحلیل: با توجه به بی‌اعتمادی عمیق میان طرفین، مخالفت بخشی از نخبگان سیاسی آمریکا و مقاومت اصولگرایان در ایران، دستیابی به این توافق بسیار دشوار است. با این حال، در صورت بروز گشایش‌های دیپلماتیک غیرمنتظره یا ارائهٔ طرح‌های جدید، احتمال وقوع آن افزایش می‌یابد.

۳. سناریوی محتمل (توافق موقت و محدود)

توافق بر تعلیق غنی‌سازی بالای ۵٪ در ازای تعلیق تحریم‌های مشخص (نظیر تحریم‌های نفتی و بانکی). این سناریو برای هر دو طرف منافع کوتاه‌مدت دارد و بدون هزینهٔ سیاسی سنگین قابل دستیابی است. احتمال وقوع: حدود ۶۰٪

تحلیل: این گزینه به‌دلیل مزایای متقابل (کاهش تنش‌ها، تمایل آمریکا به بهبود نسبی اقتصاد بدون تغییر سیاست‌های کلان) محتمل‌ترین سناریو محسوب می‌شود.

۴. سناریوی تداوم وضعیت موجود (ادامه بن‌بست تا یک سال آینده)

در این سناریو، وضعیت کنونی بدون تغییر باقی می‌ماند و مذاکرات در بن‌بست فعلی تا یک سال آینده ادامه می‌یابد. احتمال وقوع: حدود ۱۵٪

تحلیل: با توجه به تمایل نداشتن طرفین به پذیرش ریسک‌های سیاسی، احتمال تمدید بن‌بست وجود دارد. این سناریو هرچند کم‌هزینه است، اما خطر افزایش تنش‌های بلندمدت را در پی دارد

حسن بهشتی‌پور، پژوهشگر مسائل بین‌الملل، درباره نامه ادعایی امریکا به ایران و محتوای احتمالی و ادعایی آن به روزنامه اعتماد گفت که این پیام ابتدا به عمان تحویل داده شده و سپس وزیر خارجه عمان آن را به ایران منتقل کرده است. از طرفی این احتمال می‌رود این پیام شامل مواضعی باشد که امریکا پیش‌تر در رسانه‌ها اعلام کرده؛ از جمله مخالفت کامل با حتی یک درصد غنی‌سازی اورانیوم توسط ایران. به باور این کارشناس مسائل بین‌الملل غنی‌سازی یک درصدی یعنی همان ادعای آقای ویتکاف اساسا کاربردی ندارد، نه در ایران و نه در هیچ نقطه‌ای از جهان و نشان از آن دارد که نماینده آقای ترامپ اساسا بر چنین مباحثی اشراف ندارد.

ایران بارها بر ادامه غنی‌سازی تحت نظارت نهادهای بین‌المللی تاکید کرده و بعید است پیشنهاد ادعایی امریکا را بپذیرد. با این همه این قبیل ادعاها مجددا پیش از آغاز دور پنجم مذاکرات مطرح شده است. براساس گفته‌های ویتکاف، مذاکرات از هفته آینده آغاز خواهد شد، اما هنوز مشخص نیست ایران با چه دیدگاهی پشت میز مذاکره می‌نشیند؛ از همین رو سوال فعلا این است، آیا این پیام‌ها تداوم سیاست دوگانه امریکا در رسانه‌ها و مذاکرات است یا خیر.

حسن بهشتی پور، تحلیلگر مسائل بین الملل، در گفت‌و‌گو با فرارو به تحلیل روابط دو جانبه پرداخته است:

«مذاکرات ایران با طرف اروپایی، مکمل مذاکرات ایران با آمریکا است. ایران همزمان با روسیه و چین نیز در حال مذاکره و رایزنی است. بنابراین به نظر می رسد مذاکرات با اروپا دشواری های بیشتری دارد چرا که طرف اروپایی به دنبال فعال کردن مکانیسم ماشه است و به این موضوع به عنوان یک گزینه جدی نگاه می کند. فعال کردن مکانیسم ماشه هم عملا به عنوان یک بن بست در مذاکرات در نظر گرفته می شود. بنابراین به نظر می رسد خواه مذاکرات با اروپایی ها پیشرفت داشته باشد و خواه پیشرفت نداشته باشد، به هرحال باید این مذاکرات را ادامه دهیم تا به راهکاری برسیم. اما آن چه اکنون مهم است رسیدن به یک نقطه امن در مذاکرات با ایالات متحده است. این حقیقت را نمی توان نادیده گرفت که اگر مذاکرات با طرف آمریکایی به نتیجه برسد، قاعدتا مذاکرات با طرف اروپایی نیز، با مخالفت و مشکل رو به رو نمی شود. بنابراین هم اکنون مسئله اصلی که باید روی آن متمرکز شویم، رسیدن به توافق با طرف آمریکایی است.»

«موضع تروئیکای اروپا و آمریکا در مسائل هسته ای کاملا مشترک است. مشکلات و اختلاف نظرهای ایران و آمریکا نسبت به ایران و اروپا کاملا متفاوت است اما تاکید می کنم که در مسئله هسته ای بسیار مشابه و نزدیک به یکدیگر فکر می کنند. بنابراین اگر با ایالات متحده به تفاهم هسته ای برسیم، عملا طرف اروپایی نیز مشکلی پیدا نخواهد کرد و احتمالا نسبت به ایران مواضعی نرم تر خواهد داشت. به طور مشخص فرانسه و وزیر امور خارجه این کشور بود که نسبت به مسائل هسته ای ایران مواضعی تند اتخاذ کرد و این بیم را ایجاد کرد که تروئیکای اروپا به دنبال فعال سازی مکانیسم ماشه است.»

بهشتی‌پور در گفت‌وگو با خبرنگار روزنامه «صبح نو» مطرح کرد؛

پس از تحولات مختلف در عرصه دیپلماسی هسته‌ای، اخیرا مذاکرات جدید ایران با کشورهای اروپایی در کانون توجه قرار گرفته است. مذاکراتی که بسیاری از تحلیلگران بر این باورند که می‌تواند نقشی حیاتی در بازسازی و تقویت روابط ایران با غرب ایفا کند. در این میان مصاحبه علی شمخانی با بازنشر ترامپ در صفحات اجتماعی‌اش همراه بود و تحلیل های جدیدی پس از این موضوع روانه رسانه ها شدند.

این تحولات در کنار چالش‌هایی که در روند مذاکرات هسته‌ای وجود دارد، نگرانی‌هایی را در خصوص نحوه تعامل با نهادهایی مانند آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به وجود آورده است. آنچه پیش‌رو دارید، حاصل گفت‌وگوی «صبح نو» با حسن بهشتی‌پور، کارشناس روابط بین‌الملل است که به تحلیل این مسائل پرداخته است.

حديث روشني خبرنگار « اعتماد» در گفت‌وگو با حسن بهشتي‌پور بررسي كرد

قطار مذاكرات غيرمستقيم ايران و امريكا، مجددا با ميانجيگري عمان و در شرايطي حساس به ايستگاه چهارم رسيد. در چنين فضايي، بازگشت دو طرف به ميز مذاكرات هرچند غيرمستقيم، بار ديگر نگاه‌ها را متوجه مسقط كرد؛ جايي كه سال‌هاست به عنوان زمين ميانه‌اي براي منازعات تهران و واشنگتن شناخته مي‌شود. به‌رغم وجود چالش‌ها و اختلافاتي كه به ادعاي برخي تحليلگران همچنان در روند گفت‌وگوها سايه انداخته، عباس عراقچي، وزير امور خارجه كشورمان اما بعد از پايان رايزني‌ها ضمن تاكيد بر جديت و شفافيت بيشتر حاكم بر مذاكرات اخير، از درك بهتر متقابل ميان دو طرف سخن گفت. او همچنين ضمن تاكيد مجدد بر غيرقابل مذاكره بودن اصل غني‌سازي اورانيوم در خاك ايران، از امكان اعمال محدوديت‌هايي در ابعاد يا سطح غني‌سازي به عنوان اقدامي در جهت اعتمادسازي سخن گفت؛ موضعي كه به باور گروهي از ناظران، به نوعي نشان از انعطاف‌پذيري مشروط از سوي ايران دارد. با اين ‌حال، همين گروه مدعي‌اند كه اين اظهارات همچنان در چارچوب برجام مي‌گنجد و نبايد آن را نشانه‌اي از تغيير بنيادين در راهبرد ايران تلقي كرد. در همين حال، وب‌سايت رويترز با انتشار گزارشي مدعي شد برآورد كلي از روند دور چهارم مذاكرات نشان مي‌دهد اختلافات ميان دو طرف همچنان به قوت خود باقي است؛ چنان‌كه پيش‌تر نيز واشنگتن مواضع متناقضي را در قبال برنامه هسته‌اي ايران اتخاذ كرده بود. استيو ويتكاف، رييس هيات مذاكره‌كننده امريكا، با تكرار ادعاهايي مبني بر صفر كردن ظرفيت غني‌سازي و نيز برچيدن كامل تاسيسات هسته‌اي ايران در نطنز، فردو و اصفهان، مجددا بر مطالبات ادعايي تاكيد كرد؛ ادعايي كه پيش‌تر نيز با واكنش مقامات ايراني مواجه شده بود. يك مقام نزديك به تيم مذاكره‌كننده ايران در گفت‌وگو با رويترز و در واكنش به اين قبيل اظهارات مخرب طرف مقابل تصريح كرد كه چنين خواسته‌هايي نه‌تنها پيشرفت مذاكرات را تسهيل نمي‌كند، بلكه حتي مي‌تواند شكاف‌ها را عميق‌تر كند. با اين همه و در چنين فضايي، گمانه‌زني درباره آينده مذاكرات افزايش يافته است. از يك‌سو، برخي ناظران بر اين باورند هر چند مسير دستيابي به توافقي جامع، پرپيچ ‌و خم و دشوار است، اما بازگشت گفت‌وگوها به‌رغم فشارهاي بيروني، نشان‌دهنده اراده‌اي ضمني براي حفظ مسير ديپلماسي است. در مقابل، گروهي ديگر با اشاره به عمق اختلافات فني و مواضع متضاد طرفين، احتمال شكست مذاكرات و بازگشت به دوره‌اي از تشديد تنش‌ها را پررنگ‌تر مي‌بينند. در هر حال اينكه كدام‌يك از اين سناريوها در نهايت محقق خواهد شد، به انعطاف‌پذيري طرفين در ادوار آينده و تحولات پشت‌پرده در پايتخت‌هاي تصميم‌گيرنده بازمي‌گردد.در همين راستا روزنامه اعتماد با هدف بررسي چشم‌انداز پيش روي رايزني‌ها با حسن بهشتي‌پور، كارشناس مسائل بين‌الملل گفت‌وگو داشته است. بهشتي‌پور ضمن تاكيد بر اينكه تهران به هيچ عنوان برچيده شدن مساله غني‌سازي را نخواهد پذيرفت به «اعتماد» گفت: قطعا راهكارها و ابتكاراتي براي خرج و حل اختلافات موجود ميان طرفين در اين باب وجود دارد كه در ميان آن مي‌توان به مواضعي كه آقاي عراقچي در باب محدودسازي مقطعي غني‌سازي اورانيوم اتخاذ كردند، اشاره كرد. به باور اين كارشناس مسائل بين‌الملل در هرصورت و با وجود تمام چالش‌هايي كه تا به امروز ميان ايران و ايالات‌متحده وجود داشته و دارد اما همچنان ديپلماسي بهترين راه ممكن و موجود براي به تفاهم رسيدن طرفين است. مشروح اين گفت‌وگو را در ادامه مي‌خوانيد.

مصاحبه مجمع گفتگوی تهران با حسن بهشتی‌پور تحلیلگر‌ مسائل بین الملل و هسته‌ای

چهارشنبه 24 ارديبهشت 1404 https://tehrandf.com/Post/9

مذاکرات هسته‌ای ایران، در میانه پیچیدگی‌های ژئوپلیتیک و فشارهای داخلی و خارجی، بار دیگر در کانون توجه قرار گرفته است. با پیشرفت گفت‌وگوهای غیرمستقیم در مسقط و تحرکات دیپلماتیک منطقه‌ای، پرسش‌هایی درباره تأثیرات توافق احتمالی بر امنیت منطقه، روابط با همسایگان، و اقتصاد ایران مطرح شده است. آیا توافق هسته‌ای می‌تواند به ثبات خاورمیانه و گشایش در روابط تهران با کشورهای خلیج فارس منجر شود؟ چه موانعی، از تندروی‌های داخلی تا کارشکنی‌های اسرائیل، این مسیر را تهدید می‌کند؟ حسن بهشتی‌پور، تحلیلگر مسائل بین‌الملل و هسته‌ای، در این گفت‌وگو به این پرسش‌ها پاسخ می‌دهد. او با نگاهی واقع‌بینانه، ضمن تأکید بر ضرورت تعامل با نظم بین‌المللی، توافق را کاتالیزوری برای حل مشکلات اقتصادی و تقویت دیپلماسی منطقه‌ای می‌داند. بهشتی‌پور هشدار می‌دهد که تندروی‌های داخلی و مواضع غیرسازنده برخی مقامات، در کنار فشارهای خارجی به‌ویژه از سوی اسرائیل، می‌توانند مذاکرات را به بن‌بست بکشانند. این گفت‌وگو، با تحلیل عمیق چالش‌ها و فرصت‌های پیش‌رو، نقشه‌ای برای دستیابی به توافقی پایدار و تأثیر آن بر آینده ایران ترسیم می‌کند.

جسن بهشتی‌پور تحلیلگر مسائل بین المللی در گفت‌وگو با ایلنا مطرح کرد؛ روابط ایران با امارات یا عربستان تحت تأثیر روابط ایران با آمریکا خواهد بود. اگر مذاکرات به نتیجه برسد، بهبود روابط ما با کشورهای منطقه نیز مثبت خواهد بود و اگر به بن‌بست برسد، قطعاً تأثیر منفی بر روابط ما با امارات و عربستان خواهد داشت.

بهشتی پور در رابطه با ارزیابی خود از دور چهارم مذاکرات و استمرار این گفت‌وگوها با وجود اظهارات ضد و نقیض مقامات آمریکایی‌، تصریح کرد: همیشه آنچه در رسانه‌ها مطرح می‌شود با آنچه در مذاکرات وجود دارد، منطبق نیست. این‌ها می‌توانند در رسانه‌ها برای فضاسازی و ایجاد فشار بر مذاکره‌کنندگان یک ‌سری حرف‌ها را مطرح کنند. برخی از اظهارات در رسانه‌ها ممکن است تنها برای امتیاز بیشتر باشد، اما واقعیت آن است که در مذاکرات موضوعات اصلی مطرح می‌شود و این موارد می‌تواند ملاکی برای تحلیل باشد. در رسانه‌ها ادعاهای زیادی مطرح می‌شود و همواره تناقضاتی وجود دارد. به عنوان مثال، امروز یک چیز گفته می‌شود و فردا چیزی کاملاً متفاوت بیان می‌شود. برداشت من این است که این مسائل جنبه‌های تبلیغاتی و رسانه‌ای دارند. قطعاً اگر در مذاکرات گفته می‌شد که باید ایران کل صنعت هسته‌ای را تعطیل کند، مطمئناً مذاکرات به بن‌بست می‌رسید و اصولاً ادامه پیدا نمی‌کرد. ادامه مذاکرات نشان می‌دهد که چنین مواردی مطرح نشده است.