توافق چین و آمریکا؛ آغاز مدیریت رقابت، نه پایان آن

نویسنده: حسن بهشتی‌پور – کارشناس مسائل بین‌الملل

توافق مقدماتی میان ایالات متحده و چین در حاشیه اجلاس شرق آسیا در مالزی، هرچند از منظر اقتصادی و تجاری گامی مثبت تلقی می‌شود، اما به‌هیچ‌وجه به معنای پایان رقابت همه‌جانبه میان دو قدرت بزرگ قرن بیست‌ویکم نیست. در روابط کنونی واشنگتن و پکن، اگرچه نشانه‌ای از بحران یا درگیری مستقیم دیده نمی‌شود، اما رقابتی عمیق در عرصه‌های اقتصادی، سیاسی، فناورانه و حتی نظامی جریان دارد که ماهیت بلندمدت و ساختاری دارد.

در واقع، تا زمانی که مسائلی مانند تایوان یا شبه‌جزیره کره به نقطه بحرانی نرسیده باشند، نمی‌توان از «تنش» در روابط سخن گفت؛ بلکه آنچه اکنون وجود دارد، رقابتی کنترل‌شده است که هر دو طرف می‌کوشند آن را در چارچوب منافع ملی خود مدیریت کنند. چین با هدف تبدیل شدن به قدرت اول اقتصادی جهان تا سال ۲۰۳۰، در مسیر توسعه سریع و گسترش نفوذ جهانی گام برمی‌دارد، و در مقابل، آمریکا نیز با بهره‌گیری از ابزارهای سیاسی، اقتصادی و فناوری در تلاش است موقعیت برتر خود را حفظ کند. از این‌رو، توافق اخیر درباره تعرفه‌ها، بیش از آنکه نشانه آشتی باشد، نوعی مدیریت رقابت محسوب می‌شود.

با این حال، چشم‌انداز تحولات آینده تا حد زیادی به دیدار احتمالی روسای جمهور دو کشور در کره‌جنوبی بستگی دارد. بعید است این دیدار به توافقی بزرگ و نهایی منجر شود، اما حتی یک توافق محدود نیز می‌تواند بازارهای جهانی را آرام‌تر کند و کشورهایی را که در عرصه تجارت بین‌المللی فعال‌اند، به استقبال وادارد. در مقابل، کشورهایی مانند روسیه، ایران، ونزوئلا و کره‌شمالی که از هماهنگی میان دو ابرقدرت زیان می‌بینند، طبعا از چنین نزدیکی‌ای استقبال نخواهند کرد.

ادامه نوشته

جنگ اوکراین، آزمونی برای نظم نوین جهانی

نویسنده: حسن بهشتی‌پور

در آستانه چهارمین سال جنگ روسیه در اوکراین، جهان همچنان درگیر یکی از پیچیده‌ترین بحران‌های ژئوپلیتیکی عصر حاضر است. این جنگ نه‌تنها سرنوشت مردم اوکراین را تحت‌تأثیر قرار داده، بلکه به نقطه عطفی در شکل‌گیری نظم جدید جهانی بدل شده است. بازیگران متعددی در این میدان حضور دارند و هر یک با اهداف و منافع خاص خود، به پیچیدگی این بحران دامن زده‌اند.

ترامپ، چین و بن‌بست دیپلماتیک

لغو دیدار پوتین و ترامپ در بوداپست، نشانه‌ای روشن از عمق اختلافات میان واشنگتن و مسکو است. تلاش‌های ترامپ برای حل بحران اوکراین، علی‌رغم وعده‌های انتخاباتی‌اش، تاکنون به نتیجه‌ای نرسیده است. نه روسیه حاضر به عقب‌نشینی از مناطق اشغالی دونتسک و لوهانسک است، و نه اوکراین حاضر به پذیرش تجزیه خاک خود. حتی میانجی‌گری چین، که قرار است در دیدار پنج‌شنبه آینده با ترامپ در کره‌جنوبی مطرح شود، بعید است بتواند گره‌ای از این بحران باز کند.

ادامه نوشته

تخلفی از سوی ایران برای آژانس محرز نشده است

بهشتی پور در گفتگو با دانا:

محتوای گزارش آتی گروسی به شورای حکام برای ایران اهمیت دارد

تخلفی از سوی ایران برای آژانس محرز نشده است/ محتوای گزارش آتی گروسی به شورای حکام برای ایران اهمیت دارد

تحلیلگر مسائل بین الملل گفت: گزارش سه هفته آینده شورای حکام در حقیقت همان گزارش دوره ای است که تا قبل از این ارائه می شد اما محتوایی که گروسی در نشست آتی ارائه خواهد کرد اهمیت بسیاری دارد و نشان می دهد که آیا این گزارش ذیل قطعنامه 2231 خواهد بود یا یک گزارش عادی ارائه می شود.

حسن بهشتی پور، تحلیلگر مسائل بین الملل در گفتگو با شبکه اطلاع رسانی راه دانا در خصوص گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی به شورای حکام که طی سه هفته آینده ارائه خواهد شد، گفت: گزارش سه هفته آینده شورای حکام در حقیقت همان گزارش دوره ای است که تا قبل از این ارائه می شد اما محتوایی که گروسی در نشست آتی ارائه خواهد کرد اهمیت بسیاری دارد و نشان می دهد که آیا این گزارش ذیل قطعنامه 2231 خواهد بود یا یک گزارش عادی ارائه می شود.

ادامه نوشته

مذاکرات  حتی با دشمنان می‌تواند یک حرکت تاکتیکی باشد

حسن بهشتی‌پور در گفت‌وگو با«آرمان ملی»: چهارم آبان 1404

آرمان ملی- احسان انصاری: مذاکرات بین ایران و آمریکا و غرب در حالت کما بسر می‌برد و در حالی که ترامپ همچنان ایران را تهدید می‌کند اما گمانه‌زنی‌هایی مبنی بر دیپلماسی محرمانه بین ایران و آمریکا نیز وجود دارد.

با این حال ابهام در چشم‌انداز آینده سیاست خارجی با توجه به شرایط اقتصادی کشور ممکن است ایران را از اهداف خود دور کند. «آرمان ملی» برای تحلیل و بررسی چشم‌انداز پیش روی ایران و غرب با محوریت آمریکا با حسن بهشتی‌پور تحلیلگر روابط بین‌الملل گفت‌وگو کرده است. بهشتی‌پور در این زمینه معتقد است: «تجربه تاریخی مواجهه با قطعنامه‌های فصل هفتم به روشنی نشان می‌دهد که اتکای صرف به واکنش‌های قاطع و تقابلی بدون پشتوانه یک استراتژی هوشمند و چندوجهی نه تنها تنش‌ها را کاهش نداده بلکه موجب پیچیدگی بیشتر و تحمیل هزینه‌های سنگین‌‌تر بر اقتصاد و موقعیت بین‌المللی کشور شده است. برای عبور از این چالش و جلوگیری از تکرار این چرخه باید چند رویکرد را در پیش گرفت. نخست اولویت دادن به همکاری با روسیه و چین برای تشکیل جبهه‌ای منسجم با هدف جلوگیری از تصویب قطعنامه‌های جدید تحریمی، تلاش برای لغو یا تعدیل قطعنامه‌های پیشین، و بهره‌گیری حداکثری از مکانیسم وتو. دوم اقتصاد ایران نیازمند اصلاحات ساختاری فوری برای کاهش وابستگی به نفت و مقاوم‌سازی در برابر تحریم‌هاست. شفافیت، مقابله با فساد، توسعه روابط اقتصادی با همسایگان و تقویت بخش خصوصی واقعی از ارکان این اصلاحات‌ هستند. از سوی دیگر همکاری شفاف و فنی با آژانس بهترین ابزار برای خنثی کردن بهانه‌جویی‌های غرب به ‌ویژه آمریکا و اسرائیل است». در ادامه ماحصل این گفت‌وگو را می‌خوانید.

ادامه نوشته

واقع‌گرایی در دیپلماسی و پیوند منافع میان ایران، چین و روسیه

نویسنده : حسن بهشتی پور

روز دوم آبان در چارچوب ابتکارات دیپلماتیک وزارت امور خارجه، سفیران و نمایندگان دائم سه کشورایران ، روسیه و چین در آژانس، نامه مشترکی را به گروسی مدیرکل آژانس ارسال کردند. در این نامه، ضمن غیرقانونی خواندن اقدام سه کشور اروپایی در فعال نمودن اسنپ‌بک، اعلام شده است که تمام مفاد قطعنامه ٢٢٣١ در ١٨ اکتبر خاتمه یافته اند. براین اساس این سه کشور اعلام کردند پایان گزارش دهی مدیرکل آژانس پیرامون راستی آزمایی و نظارت در پرتو قطعنامه ٢٢٣١ و اجرای برجام فر رسیده است.

تحولات اخیر پیرامون بازگشت تحریم‌ها علیه ایران و پایان رسمی قطعنامه ۲۲۳۱، صحنه‌ای تازه از شکاف در نظام بین‌الملل را آشکار کرده است. در حالی که ایالات متحده و متحدان اروپایی آن، بار دیگر مسیر فشار و تحریم را در پیش گرفته‌اند، چین و روسیه موضعی کاملاً متفاوت اتخاذ کرده و بازگشت تحریم‌ها را اقدامی غیرقانونی و مغایر با تعهدات بین‌المللی دانسته‌اند. این تفاوت مواضع تنها بازتاب یک اتفاق دیپلماتیک نیست، بلکه نشانه‌ای از جابه‌جایی‌های عمیق‌تر در توازن منافع و قدرت در نظام جهانی است.

ادامه نوشته

یاداوری یک نکته ضروری برای آقای قالی باف

جناب آقای قالی باف با توجه به جایگاه مهم جنابعالی در ساختار سیاست‌گذاری کلان کشور و به عنوان یکی از چهره‌های تأثیرگذار در عرصه سیاست خارجی پارلمانی، مایلم نکته‌ای را در خصوص مواضع اخیر جنابعالی در ارتباط با اظهارات آقای سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه، به اطلاع برسانم.

جناب‌عالی همواره بر ضرورت حفظ عزت و استقلال در روابط خارجی تأکید داشته‌اید، و همین انتظار وجود دارد که در چنین مواردی، توازن و استقلال رأی ایران در برابر همه قدرت‌ها—از جمله روسیه—نیز به روشنی مورد تأکید شما قرار گیرد.

به نظر می‌رسد در کنار انتقاد از مواضع اخیر آقای ظریف در نقد سخنان لاوروف ، مناسب بود در کنار استقبال از مواضع دوستانه روسیه، اشاره‌ای انتقادی و منصفانه نیز نسبت به سخنان اخیر آقای لاوروف مطرح می‌فرمودید؛ چراکه ایشان در اظهارات اخیرش تنها نیمی از واقعیت را بازگو کرد و مسئولیت ماجرای موسوم به «استپ‌بک» را صرفاً متوجه طرف ایرانی دانست. این در حالی است که همان‌گونه که در محافل دیپلماتیک پیش‌تر مطرح شده بود، پیشنهاد مشترک لاوروف و همتای فرانسوی‌اش برای رأی‌گیری دوره‌ای هر شش ماه در شورای امنیت درباره ادامه برجام، می‌توانست شرایطی بسیار دشوارتر برای ایران ایجاد کند.

اشاره جنابعالی به این بخش از واقعیت می‌توانست هم از مواضع ملی ایران دفاع کند و هم تصویری متوازن‌تر از روند برجام ارائه دهد. همچنین اگر در کنار این نقد، به دیدگاه آقای دکتر ظریف مبنی بر نقش بازدارنده برخی رویکردهای روسیه در بهبود روابط ایران با غرب نیز اشاره‌ای می‌فرمودید، این امر می‌توانست نشانه‌ی روشنی از تعادل و استقلال در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران تلقی شود.

بی‌تردید چنین موضعی از سوی رئیس مجلس شورای اسلامی، علاوه بر تقویت اعتبار نهاد قانون‌گذاری در افکار عمومی داخلی، در سطح بین‌المللی نیز پیام روشنی از «ایران مستقل و محاسبه‌گر» مخابره می‌کرد.

آیا تحلیل‌گر سیاسی می‌تواند بی‌طرف باشد؟

نوشته : حسن بهشتی پور

در سال‌های اخیر، یکی از پرسش‌های اساسی در حوزه اندیشه سیاسی و رسانه‌ای این بوده است که آیا می‌توان از تحلیل‌گر سیاسی انتظار بی‌طرفی داشت؟ بسیاری از مخاطبان از تحلیل‌گر می‌خواهند نه‌تنها منصف باشد، بلکه کاملاً بی‌طرف نیز بماند. اما آیا چنین چیزی در عمل ممکن است؟

تحلیل سیاسی، برخلاف تفسیر صرف یا گزارش خبری، حاصل درک عمیق از واقعیت‌ها و تبیین روابط پنهان میان پدیده‌هاست. تحلیل‌گر، واقعیت را نه‌فقط روایت، بلکه تعبیر می‌کند. این تعبیر، ناگزیر از گذرگاه ذهن و باورهای او می‌گذرد. به همین دلیل، هر تحلیل‌گری—even اگر بکوشد عادلانه و علمی بیندیشد—در نهایت نمی‌تواند کاملاً بی‌طرف باشد.

بی‌طرفی در تحلیل سیاسی مفهومی انتزاعی و تا حد زیادی دست‌نیافتنی است. زیرا انسان بدون پیش‌فرض و نظام ارزشی نمی‌اندیشد. تحلیل‌گرِ آگاه ممکن است بکوشد داوری خود را منصفانه کند، اما نمی‌تواند از چارچوب فکری و تجربه زیسته‌اش فراتر رود. تفاوت میان «بی‌طرفی» و «انصاف» دقیقاً در همین‌جاست:

ادامه نوشته