روش تحلیل سیاسی

هنوز زمان زیادی از توافق هسته ای سپری نشده و به راحتی با رجوع کردن به ذهنمان می توان رویدادهای قبل از برجام را به یاد آوریم. اینکه هر روز و هر لحظه تحریمی جدید به تحریم های گذشته اضافه می شد و با انباشت تحریم ها مواجه بودیم، اینکه مدام از تهدید نظامی سخن می رفت و رزمایش های گاه و بی گاه لرزه بر انداممان می انداخت، اینکه هر لحظه و هر ساعت قیمت ها تغییر می کرد و ثبات اقتصادی در داخل کشور معنا نداشت، اینکه برای دور زدن تحریم ها به راه های مختلف توسل جسته می شد و عاقبت آن چه شد، اینکه رابطه ما با کشورهای خارجی و محیط بین الملل به کدام سمت می رفت و نومیدی روز به روز در فضای داخلی کشور رخنه می کرد و هزاران خاطره و تصوری که به یاد آوردنش هم زننده است.

برجام، خروج از انجماد ، انزوا و بهبود فضای بین المللی

علی بیدگلی نیز در رابطه با همین تفاوت دوره قبل از برجام و بعد از آن به «ابتکار» گفت: « ایران قبل از مذاکرات هسته ای در انزوای مطلق سیاسی و اقتصادی قرار گرفته بود. از یک طرف تحریم ها از یک طرف فشار وارد می کرد و رفتار نادرست دولت وقت از طرف دیگر. در چنین دوره ای انجماد در سیاست خارجی ما حکمفرما بود و رئیس جمهور وقت حتی نتوانست برای بهبود رابطه کاری کند و به یک کشور تراز اول اروپایی سفر کند. اما با آمدن روحانی فضا بهبود یافت، عرصه بین الملل برای ما گشوده شد، وبا توافق هسته ای از حالت انجماد به انقباض سیاسی رسیدیم. از تحریم ها بیرو.ن آمدیم و صادرات نفتی ما به 2 میلیون بشکه در روز رسید و در حال فتح بازارهای از دست رفته گذشته هستیم، فضای بین المللی بر ایران گشوده شد و سفر رئیس جمهور ایران به کشورهای اروپایی و سفرهای مختلف مقامات متعدد از کشورهای گوناگون از شرق تا غرب عالم حکایت از این فضا دارد.»

گشایش های اقتصادی و لغو تحریم ها و قطع نامه ها

حسن بهشتی پور نیز در گفت و گو با «ابتکار» با اشاره به این تفاوت گفت: « در فضای قبل از توافق هسته ای ایران می توانست تنها 200 هزار بشکه نفت در روز صادر کند و روند به سمتی می رفت که این تعداد به صفر برسد، تحریم ها روز به روز افزوده می شد و پرونده هسته ای ایران به شورای امنیت سازمان ملل فرستاده شد و 12 قطعنامه تحریمی علیه ایران صادر شد. گزارش آمانو در مورد ابعاد احتمالی نظامی برنامه هسته ای ایران با 66 مورد تخلف در سال 2011 ارائه شد و هیچ گونه پاسخگویی از طرف ایران وجود نداشت چون فضای آن مهیا نبود، صادرات سایر کالاها از فرش و زعفران گرفته تا پسته و فراورده های پتروشیمی با مشکل دریافت پول و طلب ها مواجه شد، روز به روز بر تعداد کشورهایی که به اردوگاه تحریم های ایران می پیوستند، افزوده می شد کشورهایی چون کره جنوبی، ژاپن، هند، چین و روسیه که دوستان ایران محسوب می شدند، هزینه های هنگفتی صرف تامین تجهیزات هسته ای از طریق راه های غیره قانونی و از طریق دور زدن تحریم ها می شد. اکنون آن را با فضای پس از برجام مقایسه کنید.تحریم ها لغو شدند، تولید و صادرات نفت ما افزایش یافت و در مدت کوتاهی به نزدیک صادرات دوران قبل از تحریم ها رسید، قطعنامه های شورای امنیت برداشته شدند، جو ایران هراسی از بین رفت، فعالیت هسته ای ایران از جمله غنی سازی اورانیوم مقبولیت و پرستیژ جهانی یافت و همکاری بین المللی با آژانس و کشورهای هسته ای حاصل شد و زمینه برای حضور فعال ایران در صحنه بین الملل بهبود یافت»

خوشبینی ها در مورد برجام؛ تثبیت یا تهدید توافق هسته ای

در واقع به رغم مخالفت ها و اختلافات درونی و تعارضات جناحی و انتقادات درست و نادرست یک محاسبه کیفی و نه عددی صرف و با در نظر گرفتن کلیت برجام می توان گفت توافق هسته ای یک پیروزی دیپلماتیک برای ایران بود. توافقی که هم ثبات اقتصادی را در داخل کشور به ارمغان آورد و هم سایه تهدیدات را از سر کشور زدود. فضای بین المللی پس از توافق هسته ای و جایگاه ایران در حل و فصل مسائل منطقه ای و پذیرش نقش ایران نیز از این حیث غیر قابل انکار است. شاید در برخی حوزه ها از جمله رفع تحریم های بانکی، کشتی رانی یا بیمه ها و در کل مبادلات مالی و سرمایه گذاری ها با وجود اینکه ایران به تعهداتش عمل کرد به نوعی آن خوش بینی ابتدایی از بین رفت، اما باید به آن خوش بینی شک کرد نه به نتیجه برجام. تحریم ها و مشکلات ایران در صحنه بین الملل یک شبه بوجود نیامدند که یک شبه رخت ببندند، بلکه نیازمند روند تدریجی و اعتماد زا در دیگر مسائل ما در جهان پیرامونی است. پیامدهایی برجام در عرصه منطقه ای و بین المللی غیر قابل انکار است. ترس کشورهای خاورمیانه بویژه عربستان و اسرائیل و تکاپوهای منطقه ای آنها برای محدود کردن نفوذ ایران که بعد از برجام رسمیت یافت و به طور علنی در معادلات منطقه ای پذیرفته شد نیز نشانگر تاثیر توافق هسته ای ایران با قدرت های بزرگ جهانی است. اما مخالفان در داخل و خارج از کشور مدام بر طبل شکست برجام می کوبند. چه چیزی برجام را تهدید می کند؟ آیا برجام تثبیت شده یا امکان لغو آن وجود دارد؟ کارشکنی های جدید از سوی غرب نشانه چیست؟ تحریم های جدید در پیوند با برجام است یا مجزا و منفک است؟

تحریم های جدید ربطی به برجام ندارند

بیدگلی با اشاره به اتفاقات اخیر و ربط دادن آنها به برجام اظهار کرد: « به هیچ روی نمی توان گفت برجام لغو یا تهدید شده است. هر چند آن فضای مطلوب بعد از برجام که انتظار می رفت سبب ورود سرمایه های خارجی به کشور شود و مشکلات اقتصادی و مبادلات بانکی ما یک شبه برطرف شود با کاستی هایی مواجه شد و به نوعی فضای اولیه تغییر کرد، اما بخش بزرگی از این فضا و تغییر روند نتیجه کارشکنی های دلواپسان داخلی بود که سبب شد رفتار ایران بگونه ای تفسیر شود که قابل اعتماد نباشد. بخش مربوط به تبادلات بانکی و دریافت مطالبات ایران از طریق شبکه بانکی آمریکا نیز به زیرکی آمریکا و عدم پیش بینی آن از طرف ایران بر می گردد. باید در برجام به این نکته یعنی مبادلات دلاری توجه می شد که نشد، نمی توان گفت به برجام مربوط است یا آن را تهدید می کند. لابی صهیونیست ها و عربستان نیز روی دیگر ماجراست که عقب نشینی اتحادیه اروپا از ورود به ایران تحت الشعاع لابی گری این دو کشور قرار گرفت و ما با رفتار خود در مسائل منطقه می توانستیم مانع این عمل شویم. مسئله مواضع کاندیداهای ریاست جمهوری آمریکا و اظهار ترامپ در مورد پاره کردن برجام چندان قابل اتکا و استناد برای تهدید برجام نیست چون پرستیژ آمریکا از این بابت خدشه دار می شود و از سوی دیگر اینکه برجام قراردادی دو طرفه نیست بلکه چندین کشور درگیر و امضا کننده آن هستند»

هر چه به جلو برویم احتمال موفقیت برجام بیشتر است

حسن بهشتی پور نیز گفت:

« برجام سندی تاریخی در طول 4 دهه حکومت جمهوری اسلامی ایران است که نتایج و اهمیت آن در آینده بیشتر مشهود می شود. تعارضات داخلی از یک طرف و تعارضات ایران و غرب از طرف دیگر باعث شده که اهمیت آن تحت الشعاع این حواشی قرار گیرد. کسانی که در داخل برجام را رد می کنند باید راهکاری که تامین کننده منافع ملی باشد نیز ارائه کنند، اگر راهکار اقتصاد مقاومتی است خود این راهکار نیازمند برجام بود تا تمام پیش زمینه ها و بستر آن فراهم می شد. برجام سندی است که به تصویب شورای امنیت ملی کشور و امضا رهبری رسیده و مجلس آن را پذیرفته است، پس از داخل تهدیدی متوجه آن نیست. هر چند در برجام ما امتیازاتی دادیم، محدودیت ها و کنترل هایی پذیرفتیم و از غنی سازی 20 درصد دست کشیدیم، اما کلیت برجام به نفع ما بود و مانع ادامه شرایط بد گذشته شد.ورای مزایای اقتصادی و بین المللی، فعالیت هسته ای ما به رسمیت شناخته شد، راکتور اراک با کیفیتی بهتر بازسازی می شود و همکاری های بین المللی هسته ای با ایران ایجاد می شود. برجام هم فقط و فقط مختص برنامه هسته ای بود و این موضوع در زمان مذاکرات به کرات تکرار می شد.

نمی توان مسائل حقوق بشری، حمایت از حزب الله و حضور ایران را در منطقه به برجام ربط داد. تحریم ها در این زمینه ها نیز برجام را تهدید نمی کند. اما اگر برجام به نتیجه برسد و با موفقیت پشت سرگذاشته شود می تواند آزمونی برای حل دیگر مسائل مورد اختلاف میان ایران و غرب باشد. تهدید برجام از طرف صهیونیست ها و سعودی ها نیز بوده و آنها همانگونه که تلاش می کردند مانع توافق هسته ای شوند اکنون تلاش دارند جلوی اجرای برجام گرفته شود. با این حساب مسئله برجام و تحریم های دیگر جداست و من فکر نمی کنم برجام تهدید می شود بلکه معتقدم هرچه به جلو تر می رویم شانس موفقیت آن بیشتر می شود.» 

http://ebtekarnews.com/index.php?year=1395&month=04&day=23&category=15&