روش تحلیل سیاسی

-پيامدهاي سياست داخلي برجام در قبال تحولات داخلي ايران چگونه بوده است؟به نظر مي رسد برجام فضاي سياست داخلي ايران را دو قطبي كرده و خود برجام تبديل به يك مسئله ي نمادين گروه هاي سياسي موافق و مخالف از هم شده ،نظر شما چيست؟

 كلاً هر نوع اقدام اساسي كه انجام شود مانند برجام حتماً در تحولات داخلي تاثير گذار است چرا که عده اي از آن به عنوان یك افتخار ملي و سند ملي ياد مي كنند و عده اي ديگر درست برعكس آنرا به قرارداد تركمنچای و لوزان چای تشبیه می کنند.

 این يك واقعيت است كه جريانات داخل ازاين توافق برجام متناسب باجهت گیری های جناحی خود بهره برداري سياسي مي كنند. ولي واقعیت اين است كه خيلي از مشكلات داخلي ايران را حل و فصل كرده است . اگر تحریم ها لغو نمی شد حتی اجرای اقتصاد مقاومتی هم نمی توانست کشور را از گردابی که برای آن تدارک دیده بودند خارج کند. چراكه برجام علاوه بر آنکه با لغو شش قطعنامه فصل هفتم  مصوب شورای امنیت به تهدید بزرگی علیه امنیت کشور پایان داد ، درمرحله اول موجب شد تحریم ها گسترش پیدا نکنند.  و این موفقیت بزرگی بود. اگر تحريم ها اگرادامه پيدا مي كرد فشار بيشتري را متوجه مردم مي كرد وامکان داشت موجب بروز  نارضايتي عمومي در کشور شود.

در مرحله دوم  برجام باعث شد بخش های اصلی تحریم ها درباره فروش نفت و فلزات گرانبهاء لغو شود.  بنابراين درست است كه گرايش هاي سياسي چه در تاييد و چه در تكذيب برجام اغراق آميز برخورد كردند . اما اگر بخواهيم واقع بينانه بررسي كنيم برجام مشكلات داخلي و تهديد ملي را كاهش داد و تاثير روي اميد مردم گذاشت. تا بتوانند با آرامش بیشتری در آينده تلاش  كنند و مشكلات را يكي پس از ديگری حل و فصل كنند . ازين جهت به نظر من در محيط داخلي هم اثر بسيار مثبتي گذاشته است علي رغم اينكه عده ای سعي كردند بهربرداري جناحي و گروهي كنند از آن کنند.

3-با توجه به اينكه يك سال از توافق سپري شده است،طرفين برجام ايران و گروه 5+1 و به خصوص آمريكا تا چه ميزان به خود برجام پايبند بودند؟

ما می توانیم بطور کلی بگوئیم آمریکا به همه تعهدات خود در برجام پایبند نبوده است اما نكته اي كه بايد به آن توجه داشته باشيم اين است كه يك سال از انعقاد كل برجام سپري شده است و تنها شش ماه از اجرايي شدن برجام مي گذرد. واقعيت اين است كه برجام مخالفان جدي در داخل و خارج كشور دارد و يكي از دلايلي كه به نتيجه نرسيده است، تلاش هاي مخالفان داخلي و خارجي است ،آنهايي كه در خارج از كشور هستند با تمام تلاش خود و امكانات سعي کردند جلوي اجرايي شدن برجام را بگيرند چون نتوانستد جلوي توافق را بگيرند و تمام امكانات را بسيج كردند تا جلوي توافق را بگيرند. و شاهد هستيم رژيم صهيونيستي با بانك هايي كه در اختيار دارند و همچنين با استفاده از لابي وسيعی که در فرانسه و آمريكا دارند تلاش دارند تا بتوانند در كنگره آمريكا قوانيني را تصويب كنند تا بر ضد برجام باشد و فضا را فضای ضد برجامي ادامه دهند .علاوه بر رژيم صهيونيستي ،عربستان سعودي هم همه ي امكانات تبليغاتي و ديپلماسي خود را فعال كرده است تا جلوي اجرايي شدن برجام را بگيرد چراکه به نتيجه رسيدن برجام را تحكيم موقعيت منطقه اي ايران مي داند،بنابراين با آن مخالفت مي كند و اگر به نتيجه نرسيم بخش عمده ي آن بخاطر فعاليت هاي  عده ای است که در داخل كشور  اقدام های تحریک آمیز انجام می دهند  تا جلوي اجرای  برجام را بگيرند چراكه استنباط آنها اين است كه برجام برخلاف منافع ملي ايران است. از اين گذشته در خود برجام هم نواقصي وجود دارد كه باعث شده است در اجرا با مشكلاتي روبرو شود.

4-اگر از منظر آسيب شناسانه به به برجام بنگريم به باور شما مهمترين انتقادات،ايرادات و آسيب هاي اجتماعي در خصوص برجام چيست؟

متن انگلیسی برجام حدود 159صفحه است که حدود 20 صفحه در مورد توافق اصلی است و بقيه ي آن طی پنج  فصل  پیوستی وارد جزئیات شده است . آمريكايي ها و کشورهای گروه 1+5  قسمت هايي كه باید ايران متعهد  به اجراء می شد با جزئيات آورده اند تا ايران نتواند تخلفي كند و ريز مسائلي كه شامل تحريم هاي اوليه، شكل تحريم ها، تحريم هاي ثانويه، محتواي تحريم ها و چگونگي لغو تحريم ها را آورده اند  و تعهدات ايران راجع به کاهش تعداد  سانتريفيوژها ، راکتور اراک ، موضوعاتي مربوط به كنترل و نظارت و اعمال محدوديت ها كه از طرف آژانس بايد اعمال شود، همه را با جزئيات و خيلي دقيق نوشته شده است . ولي آنجایی که تعهداتي كه مربوط به طرف مقابل مي شده در موارد حساس و تعین کننده كلي گفته شده است و سعي شده است كه به جزئيات توجهي نشود، و اين موضوع مقداري اشكالاتي ايجاد كرده است. بعضي ها وزارت خارجه را  متهم مي كنند كه ندانسته اين كارا انجام داده است  ، اما اگر كسي در جريان جزئيات برجام باشد متوجه مي شود كه همين امتيازاتي كه ایران گرفته است فوق العاده موضوعات مهم و حياتي بوده كه ايران بدست آورده است، مثلا موارد نه گانه كه رهبر انقلاب به دولت برای اجرا ابلاغ كردند اگر همين موارد را در برجام مي آوردند بویژه  بند دو ابلاغيه مقام معظم رهبری بسیار مهم و تعیین کنده است که باید  مذاکره کنندگان  به اجرای ان پافشاري مي كردند در این صورت  خيلي از مشكلات اجرایی برجام حل مي شد اما معلوم است كه طرف مقابل نمي پذيرفت و توافق انجام نمي شد. بنابراين متناسب با اينكه توافق کلا انجام نشود تا اينكه اين بند در توافق گنجانده شود، بين اين دو انتخاب كردند. بنابراين چيزي بوده است که عملا ديپلمات هاي ما آگاهانه انتخاب كردند و حد وسط را گرفتند تا به توافق برسند يكي از دلايلي كه برجام در برداشتن بعضی از موارد لغو تحریم ها  با مشکل روبرو شده است  ، همین موضوع است. ایران بین مقدورات که میتوانست به توافق برسد با مطوب ها که احتمالا توافق را بابن بست روبرو می کرد با مجوز رهبری و شورای عالی دفاع اولی را برگزید .

بي شك يكي از مسائل اين است كه نبايد به مردم گفته شود  برجام تمام مشكلات را حل مي كند. اکثر مشکلات کشور بویژه در بخش اقتصادی ربطی به  برجام ندارد. مثلا رفع تحریم های بانکی به مشكلات  ساختاری بانكي کشور نیز مربوط می شود.

 واقعیت آن است که ساختار اقتصادي ايران از زمان شاه مشكلات  پایه ای دارد. مثلاً ناكارآمدي سرمايه در اقتصاد ايران و ناكارآمدي توليد ارتباطي به برجام ندارد، بحث سرمايه گذاري جذب نشده یکی از دلایل ناكارآمدي توليد در ايران است و نظام بانكي ما دچار مشكلات ساختاري است،از دهه هشتاد كه ساختار نظام بانكي ايران اصلاحاتي انجام داد، چون بانک ها در تحريم بودند بانک ها مشمول آيين نامه های بین المللی  نشد. حالا كه ميخواهند از تحريم در بيايند بايد آيين نامه هاي بين المللي را اجرا كنند ،عده اي معتقدند اجراي اين موارد موجب اسارت نظام بانكداري ايران به نظام پولی جهان مي شود ،بنابراین يا ايران بايد در دنيا با  نظام بانكداري فعاليت كند كه بايد آيين نامه هاي بين المللي را اجرا كنيم اما اگر نميخواهيم وارد شويم همان سيستم قبلي را پي ميگيريم،در نتیجه تحریم ها هم به شکل جدید ادامه می یابد . مبارزه با پول شویی و شفاف سازی اقتصاد یکی دیگر از موضوع هایی است که در دوران گذشته برای دور زدن تحریم ها کارایی داشت اما اکنون دیگر برای اقتصاد کشور بجز تحمیل هزینه های بی مورد نتیجه دیگری ندارد. بنابراین باید واقع بینانه بپذیریم که مشکلات معیشتی مردم از طریق اصلاح ساختار اقتصادی کشور و در سایه همبستگی ملی برای رفع ناکارآمدی تولید وافزایش بهره وری سرمایه گذاری ممکن می شود.

5-چشم انداز سال آتي اجرايي شدن برجام را با توجه به دو مقوله انتخابات رياست جمهوري ايران و آمريكا و روند همكاري طرفين در سالي كه گذشت را چگونه پيش بيني مي كنيد؟

به نظرمن هر چه زمان از اجرايي شدن برجام مي گذرد شانس موفقيت آن هم بيشتر مي شود برخلاف تصور عده اي من فكر مي كنم برجام توافقي بوده است كه دو طرف علي رغم همه مشكلاتي كه داشته اند به آن متعهد می مانند زیرا یک توافق دو جانبه است که اجرای آن به نفع همه طرف های امضاء کننده است. اگرچه برجام مطلوب همه آنها نبوده است اما انها به اهدافی رسیدند که برایشان مقدور بوده است.

در طول اين مسير در سال آتي چه رئيس جمهور ايران آقاي روحاني باشد چه هر كس ديگري باشد به برجام متعهد باقي خواهد ماند. مگر اينكه طرف مقابل برجام را زير پا بگذارد كه آن هم مقام معظم رهبري صراحتاً گفتند ما هم آتش ميزنيم.

در مورد آمريكا هم به همين نحو است چه خانم كلينتون كه به اعتقاد من هشتاد درصد ايشون رئيس جمهور آینده آمریکا است و چه آقاي ترامپ رئيس جمهور آمريكا شود ، هر دو متعهد به اجراي برجام هستند. رئیس جمهور آمريكا روي كاغذ قدرت دارد تا برجام را اجرا نكند یا در مسیر اجرای آن اختلال ایجاد کند. ولي از آنجا که برجام  منافع ملي آمريكا را تامین می کند. برای رئیس جمهور آمریکا هر که باشد دشوار خواهد بود که بتواند برجام را اجرا نکند زیرا با متحدان خود در اتحادیه اروپایی و آسیا  دچار چالش هاي جدي مي شود . در داخل آمريكا هم به دلیل اینکه ایران هیچ تخلفی نکرده است و به تمام برجام متعهد بوده است توجیه لازم برای لغو برجام وجود ندارد  . در گذشته آمريكا بهانه داشت تا متحدانش  را با خودش همراه كند اما الان ديگر با برجام تمام بهانه ها را از دست آمريكا گرفته است .چرا كه آژانس بين المللي انرژي هسته ای به صراحت  اعلام كرده است  كه ايران تمام اقدامات  پيش بيني شده در برجام را اجرا كرده است . بنابراين من فكر مي كنم رئيس جمهور آينده ي آمريكا خانم كلينتون خواهد بود و برفرض هم آقاي ترامپ باشد مجبور به اجراي برجام است .