استقرار اس400 در کالینگراد پیام روسیه به ترامپ
تعارفات سیاسی و دیپلماتیک جزئی از روابط بین کشورها است. آنچه در روزهای اخیر از تماسهای بین کرملین و دفتر دونالد ترامپ شنیده میشود نیز بخشی از این تعارفات را تشکیل میدهد و واقعیت فراتر از این تعارفات است. نماد آن را میتوان در اقدام اخیر روسیه برای استقرار موشکهای S400 در کالینگراد مشاهده کرد. کالینگراد در مرز روسیه و لهستان منطقهای بسیار حساس است که طی دهههای گذشته چه در دوران شوروی، چه دوران فروپاشی شوروی، در روابط میان روسیه و غرب مسأله برانگیز بوده است. اکنون نیز هدف روسیه از استقرار این موشکهای دفاعی در کالینگراد در آستانه روی کار آمدن ترامپ، معنادار است.
بیگمان روسیه در طرح دفاعی خود مقابله با هر نوع تهدیدی که از سوی ناتو باشد در دستور کار خود قرار داده و در این مورد تردید ندارد بنابراین روسیه با این اقدام خود را برای حملات احتمالی از طرف ناتو تجهیز میکند. استقرار این سامانه برای ترامپ یا هر مسئولی که در آینده در امریکا باشد پیام بسیار مهمی دارد. چرا که روسیه با این اقدام در واقع بر ادامه سیاست دفاعی خود در برابر تهاجم احتمالی از سوی ناتو تأکید میکند. البته به طور قطع پاسخی به مسأله سپر دفاع موشکی امریکا در غرب روسیه و شرق اروپا هم هست. موضوعی که روسیه سالهاست مخالفت خود را با آن نشان داده و اصرار دارد امریکا باید این طرح را متوقف کند.
روسها از قبل نیز این تهدید را بارها از طریق استقرار موشکهای اسکندر یا هر نوع موشک دیگری از موشکهای میان برد روسی مطرح کرده بودند. در سالهای گذشته استقرار این موشکها در کالینگراد واکنشی در برابر طرح آمریکایی موسوم به «سپر دفاع موشکی» بود که دولت بوش پسر از چند سال قبل دنبال اجرای آن بود. امریکاییها ابتدا میخواستند رادار موشکها را در لهستان و موشکهای ضد موشک خود را در کشور چک مستقر کنند. امابعدها در اجلاس سران کشورهای ناتو در لیسبون پایتخت پرتغال در سال 2010 با روسیه به توافق رسیدند که در اجرای این طرح تجدید نظرکنند. قرار بود آمریکا این طرح را تعدیل کند و روسیه را در آن مشارکت دهد که بعداً آمریکایی ها به بهانه های مختلف این توافق را هم اجرا نکردند.آنها فقط مکان آن را تغییر دادند؛ قرار شد رادارها به جای چک در رومانی و موشکها به جای لهستان در ترکیه مستقر شوند.
در واقع روسیه معتقد است این طرح تهدیدی علیه روسیه است و نه علیه ایران و کره شمالی که قبلاً امریکاییها مطرح میکردند. بویژه پس از «برجام»، روسها چند بار اعلام داشتند، با توجه به اینکه امریکا «برجام» را با ایران امضا کرده و دیگر ایران تهدیدی محسوب نمیشود، دیگر توجیهی ندارد بخواهد طرح «سپر دفاع موشکی» را اجرایی کند؛ اما امریکاییها همچنان اصراردارند که این طرح را اجرایی کنند؛ روسیه هم در مقابل این طرح تهدید کرده سامانه دفاعی S400 را در کالینگراد مستقر میکند. همان طور که پیشتر نیز تهدید کرده بود موشکهای اسکندر را در این منطقه مستقر میکند.
ترامپ اگر واقعاً بخواهد مسائل خود را با روسیه حل کند به چند موضوع مهم باید توجه کند؛ نخست موضوع اوکراین که با ضمیمه کردن کریمه به خاک روسیه گره خورده است ، دوم بحث مربوط به سپر دفاع موشکی و سوم موضوع مهم آینده سوریه است. اینها موضوعات مورد اختلاف روسیه و امریکا است که منجر به تحریم روسیه هم از طرف امریکا و اتحادیه اروپا شده است. حال اگر آقای ترامپ که از اول بهمن 1395 رسماً کار خود را آغازمی کند، اقدامی در راستای کم شدن این اختلافات انجام دهد، قاعدتاً روسیه به دنبال ماجراجویی نخواهد رفت؛ روسیه دنبال این نیست که حضور نظامی و موشکی خود را در ناحیه راهبردی و بسیار حساس کالینگراد در کنار لهستان گسترش دهد. اما از هم کنون به ترامپ پیام غیر مستقیم می دهد که بخاطر او حاضر نیست امنیت مرزهای غرب روسیه در شرق اروپا را نادیده بگیرد. باید منتظر باشیم تا ببینیم پرونده روابط روسیه و امریکا با توجه مسائل مهم مورد اختلاف که به آنها اشاره شد، به کجا میرسد. اگر این دو کشور به توافق برسند بحث استقرار موشکهای اس 400 هم درهمان چارچوب حل میشود.