روش تحلیل سیاسی

از این رو به نظر می رسد ارتباط FATF با سازو کار مالی اروپا به مسأله ای پیچیده در مناسبات ایران و اروپا تبدیل شده است. در همین مورد گفت‌وگویی داشتیم با  حسن بهشتی پور، تحلیگر ارشد مسائل سیاسی و بین المللی، که در ادامه می خوانید:

 بعد از گذشت ماهها و دادن وعده‌های بسیار، سرانجام در هفته گذشته اینستکس  ثبت و راه اندازی شد، لطفا در مورد کارکرد و اهمیت این سازوکار مالی توضیح دهید.

اینستکس یک ابزار پشتیبانی مالی از تبادلات تجاری است که در حال حاضر ثبت شده، اما هنوز اجرایی نشده است و گفته می شود که قرار است در هفته آینده آن را اجرایی کنند. این سازو کار شامل آن دسته از کالاهایی است که در لیست تحریم‌های آمریکا نیست، حال کشورهای اروپایی باید طبق قولی که داده اند این سازوکار را اجرایی کنند، البته برای اجرایی شدن ساحات ایران  باید تکلیفش را با اف ای تی اف روشن کند.

آیا تصویب اف ای تی اف برای ایران یک نیاز ضروری است؟

 کشورهای جهان به مقررات اف ای تی اف پایبند بوده و در معاملات پولی و مالی خود با سایر کشورها از اف ای تی اف بهره می برند، از این رو این مقررات برای کشورها یک نیاز و ضرورت است؛ اگر ایران بخواهد با جهان و کشورهایی چون اتحادیه اروپا ، روسیه، چین و هند ارتباطات مالی و پولی برقرارکند، باید در مورد اف ای تی اف به توافق رسیده و دستور العمل های مالی ضد پول شویی و تروریستی ونیز لوایح چهارگانه  آن را اجرایی کند تا زمینه برای تحقق آنچه که از سوی طرف های غیر آمریکایی برجام وعده شده است، فراهم شود.

ظاهرا ساحات(اینستکس) در مرحله اول تنها شامل دارو، غذا و اقلام ضروری است که مورد تحریم آمریکا نیستند، در این صورت به نظر شما اساسا راه اندازی این سازوکار مالی فایده ای برای ایران خواهد داشت؟
 
آمریکا با صدای بلند در رسانه ها و تریبون هایش اعلام کرد که غذا و دارو جزو تحریم ها نیست، اما باید گفت که این طور نیست و آمریکا به طور غیر رسمی و بدون بوق و کرنا به راه انداختن، دارو وغذا را هم برای مردم ایران تحریم کرده است. وقتی ایران نتواند پول خرید این اقلام را به شرکتها و کشورها واریز و یا از طریق راههای قانونی بانکی این پول را انتقال دهد، این تحریم غیرمستقیم است. زیرا در نهایت نمی توان کالاهای مورد نظر را از راه های عادی وارد کشور کرد. 

پس تحریم دارویی و غذایی هم علیه ایران وجود دارد و این تنها ادعای مقامات آمریکایی است که ایران تحریم غذایی و دارویی نیست، اما متأسفانه تریبون‌های جهانی در این مورد خاموش و ساکت شده اند.

حال قرار است بر اساس اینستکس ایران بتواند از طریق اعتباری که در صندوق ساحات در نظر می گیرند، غذا و یا اقلام دارویی را که نیاز شدید کشور  است ، خریداری کند، یا مثلا شیر خشک مورد نیاز کشور را وارد بازار مصرف  کند.

به نظر شما تفاوت  این وعده کشورهای اروپایی با سایر وعده های آنها چیست؟

  تفاوت در اینجاست که این وعده و ابزار پشتیبانی از تبادلات تجاری  با ایران این بار  ثبت، بیانیه‌ای رسمی برای آن صادر و تبدیل به یک اقدام شده است. البته این امر بیشتر یک اقدام سیاسی بوده که قرار است به یک اقدام اقتصادی تبدیل شود، پس باید ببینیم که  در هفته آینده چه اتفاقی روی می دهد، باید دید آیا اروپاییها در نخستین گام این قانون را اجرائی  می کنند، یا خیر. ضمن این که لازمه اجرایی شدن طرح  اروپایی ها این است که ایران هم مقررات مورد نظر اف ای تی اف را تصویب و اجرایی کند. پس این دو به هم منوط ومربوط است؛ شرط اجرای آن وعده تصویب این مقررات است و در ایران نیز باید  مراحل مختلفی جهت  اجرایی شدن اف ای تی اف انجام شود.

اگر ایران نتواند درتصویب  اف ای تی اف آن را اجرایی کند  باید منتظر چه واکنشی از طرف کشورهای اروپایی باشیم؟

یکی از بحثهای داخل کشور این است که عده‌ای می‌گویند اف ای تی اف تهدیدی برای امنیت ایران است و هدف کشورهای غربی از فشار بر ایران برای تصویب این معاهده،  بررسی حساب‌های بانکی ایران است تا در اختیار بیگانگان قرار بگیرد.  برخی از افراد هم در  داخل کشور معتقدند که با تصویب اف ای تی اف خودمان تحریمها را برای ایران به ارمغان می آوریم، اما باید از این منتقدان پرسید راهکاری که شما پیشنهاد می دهید چیست؟ بر فرض اگر اف ای تی اف را قبول نکردیم، در مقابل آن قرار است چه چیزی را به دست بیاوریم و آیا باید همه روابطمان را با  دنیا قطع کنیم؟

باید این نکته را تذکر داد که سایر شرکای تجاری غیر غربی ایران همچون چین، روسیه، کره جنوبی و ژاپن هم عضو اف ای تی هستند، اگر این مقررات اجرایی نشود حتی نمی‌توانیم با  کشورهای آسیایی مبادلات ومعاملات تجاری برقرار کنیم. اگر  منطق منتقدان  این است که تصویب اف ای تی اف  تهدید محسوب  می‌شود، باید راهکارهایی ارائه دهند تا تهدیدها تبدیل به فرصت شود و یا اقدامات احتیاط آمیز بیشتری را برای این تهدیدات در نظر بگیریم.

آیا عضویت در اف ای تی اف برای ایران اجباری است؟

 اف ای تی اف یک نهاد بین المللی است که چهل کشور توسعه یافته عضو آن هستند انها مقرراتی را برای مقابله با پول شویی و تروریسم جهانی وضع کردند که در حال حاضر بیش از ۱۸۰ کشورجهان آن مقررات را اجراییکردند. هدف این نهاد بین المللی مالی فراهم کردن مقرراتی علیه پولشویی و مبارزه با تروریسم است. بنابراین کشورهای عضو این سازمان معتقدند اگر ایران می‌خواهد مبادلات بانکی عادی داشته باشد، باید این مقررات را اجرایی کند.

اگر ایران نمی خواهد مقررات  اف ای تی اف اجرایی کند  اجباری نیست، اما چنین تصمیمی در نهایت به آنجا ختم می شود که در عمل ارتباط بانکی کشورمان با دنیا قطع می شود و آن موقع است که بار دیگر به طرف زیرمیزی کار کردن و ساخت غول‌هایی چون بابک زنجانی ها خواهیم رفت.

بنابراین باید راه حل منطقی را پیدا کرد، اگر نقدی به اف ای تی اف داریم باید بدانیم اشکال کار کجاست و مقرراتی که این نهاد برای ایران اجرا می کند دارای چه اشکالاتی است و چه راهکارهایی برای رفع این اشکالات وجود دارد؛ نه اینکه بدون شناخت از این مقررات کاملا قید آن را بزنیم و به طور کلی مقرارت آن را نپذیریم. اگر مشکل ارتباط با بانک های دنیا به وجود بیاید، نمی‌توانیم مبادلات تجاری خود را به درستی انجام دهیم و از آن بهره ببریم.

اگر اف ای تی اف در ایران تصویب نشود، ساحات(اینستکس) فایده‌ای به حال کشور خواهد داشت؟

همانطور که در پاسخ به سئوال قبل توضیح دادم در حال حاضر از ۱۹۳کشور عضو در سازمان ملل، بیش از ۱۸۰ کشور دنیا مقررات اف ای تی اف را پذیرفته و از آن  پیروی می‌کنند، این تعداد کشورها در وضعیت سبز هستند؛ یعنی این که مقررات را اجرا و اف ای تی اف هم عملکرد آنها را تایید کرده‌است. کشوری مثل ایران در وضعیت زرد و کره شمالی در وضعیت قرمز دارد؛ وضعیت قرمز یعنی این که هیچ مبادله‌ای با این کشورصورت نمی گیرد، اما اگر وضعیت و شرایط قرمز برای کشور ما پیش بیاید، نه تنها اتحادیه اروپا، بلکه کشورهای آسیایی هم نمی توانند کاری از پیش ببرند. به نظر من تنها با انتقاد کردن مسائل و مشکلات  کشور رفع نمی‌ شود،  باید راه حلی ارائه داد که هم مبادلات انجام  شود و هم امنیت کشور به خطر نیفتد. در این صورت اینستکس هم قابل اجرا خواهد بود اما اگر نپذیریم اینستکس هم قابل اجرا نیست حتی اگر کشورهایی اروپایی هم بخواهند، بدون اف ای تی اف  با بانکها نمی شود معامله کرد .