صادرات نفت، صفر نمی‌شود
حسن بهشتی پور، تحلیلگر ارشد مسائل بین الملل، در این باره معتقد است: معافیت اولیه برای هشت کشور به منظور جلوگیری از شدت شوک حاصل از آن به بازار جهانی، انجام شد. از سویی، فرصت شش ماهه این کشورها برای یافتن جایگزینی برای ایران بسیار کم و حتی ناممکن بود. او قطع همکاری چین و هند با ایران را بسیار هزینه بر می‌داند و می‌گوید: حمایت عربستان و امارات در جبران نفت ایران خلاف توافقات اوپک است و ضرر ناشی از آن متوجه تمامی کشورهای عضو خواهد شد.
در ادامه، گفت‌وگوی روزنامه اصفهان زیبا با او را می‌خوانید:
تحلیل شما از لغو معافیت کشـــــورهای واردکننده نفت ایران چیست؟
ایران به عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان نفت جهان با تولید روزانه دو میلیون بشکه نفت در روز با لغو معافیت 8 کشور و با هدف قطع کامل صادرات نفت، از سوی آمریکا مواجه شده است. اما چرا معافیت شش‌ماهه برای این تعداد کشور لغو شد؟ از سویی، قطع کامل صادرات نفتی ایران، شوک بسیار زیادی را به بازار وارد می کرد و از سوی دیگر، با در نظرگرفتن تامین تقاضای بازار جهانی نفت، که معمولا 70 میلیون بشکه در روز بود، تحریم یک باره ایران مشکلات جبران‌ناپذیری را در دنیا ایجاد می‌کرد، بنابراین به منظور جایگزین کردن نفت ایران و کم شدن تدریجی تقاضای نفت جهانی برای برخی کشورها به مدت شش ماه از سوی آمریکا این تصمیم گرفته شد.
با توجه به اینکه کشورهایی مانند چین و هند، در مقایسه با دیگر کشورهای حاضر در این فهرست، روزانه واردات نفتی بسیار زیادی از ایران دارند، آیا این اقدام برای آنها جبران پذیر است؟
این اقدام شاید از نظر تئوری برای کشورهای تایوان، یونان و ایتالیا قابل اجرا باشد، اما برای چین و هند که روزانه حجم زیادی نفت از ایران دریافت می کنند، مشکل ساز خواهد شد، چراکه بسیاری از پالایشگاه ها در این کشورها بر اساس نفت ایران برنامه ریزی و حتی ساخته شده است و در صورتی که مجبور به واردات نفت از کشورهایی به غیر از ایران شوند، با هزینه بالای تغییر در پالایشگاه های خود مواجه خواهند شد.
پس فرصت شش ماهه برای آنها نتیجه بخش نبوده است؟
فرصت شش ماهه معافیت تحریم نفت ایران به منظور برنامه ریزی برای پیدا کردن جایگزین واردات نفت برای برخی از کشورها بسیار کم و حتی بی فایده بود. کشورهای تایوان، یونان و ایتالیا از ابتدای این معافیت، واردات نفت از ایران را قطع کردند. هند نیز با شروع لغو معافیت از خرید نفت از ایران به ظاهردست کشیده است. ترکیه و چین اما همچنان در حال مقاومت برای ادامه واردات نفت از ایران هستند و در نهایت عراق با توجه به اینکه گاز و برق خود را از ایران تامین می‌کند، مطمئنا با لغو این معافیت با مشکل روبه‌رو خواهد شد.
دلیل اینکه تایوان، یونان و ایتالیا از فرصت داده شده برای خرید نفت ایران استفاده نکردند چه بود؟
در حقیقت گذشتن از نفت ایران برای این کشورها بسیار ساده بود، چراکه با قطع این همکاری مانند کشورهای چین و هند دچار هزینه و مشکل در بازسازی تجهیزات نفتی و پالایشگاه های خود نمی شدند.
این تصمیــــــم می تواند برای خود آمریکا هزینه ساز باشد؟
هیچ گونه ضرری متوجه آمریکا نخواهد بود، چراکه آمریکا هیچ زمانی وارد کننده نفت از ایران نبوده است، تنها درصورتی که قیمت نفت به بالای 80 دلار برسد، سوخت و بخصوص بنزین در آمریکا گران خواهد شد و این تاثیر به نسبت، افزایش قیمت تولیدات زیرمجموعه سوختی در این کشور را به دنبال خواهد داشت که مطمئنا این اتفاق در انتخابات آینده ایالات متحده موثر بوده و ممکن است ترامپ را از انجام این کار پشیمان کند. اما درحال حاضر، با افزایش 2 دلاری قیمت نفت پس از لغو معافیت، چنین اتفاقی رخ نمی دهد و با مدیریتی که از سوی آمریکا صورت گرفته، تا رسیدن به نتایج پیش بینی شده زمان زیادی باقی است.
آیا عربستان و امارات این توانایی و ظرفیت را دارند که به صورت کامل، کمبود نفت ایران در بازار جهانی را جبران کنند؟
عربستان، عراق و امارات اعلام کردند کمبود نفت ایران را در بازار جهانی جبران خواهند کرد. روسیه نیز با داشتن قدرت جبران کسری نفت ایران در بازار جهانی، به طور غیر صریح در صف کشورهای جبران کننده خواهد بود. باید منتظر بود و دید چه می‌شود.
آیا این بر خلاف توافقات نفتی اوپک نیست؟ انتظار ایران از بازار جهانی و کشورهای عضو این اتحادیه در فروش نفت چیست؟
ایران انتظار داشت در چارچوب اوپک تا حدی با تحریم نفتی از سوی آمریکا مقابله شود، حداقل اینکه کشورهای عضو همچون عربستان و امارات، تولید نفت خود را افزایش ندهند و با اعلام این موضع که نفت بیشتری از سوی آنها به بازار عرضه نمی‌شود، حمایت خود را از ایران و مخالفت خود را با تصمیم آمریکا به عنوان کشورهای صادر کننده نفت و اعضای اوپک اعلام کنند.
این خلاف توافق برای تعیین سقف تولید نفت در جهان نیست؟
کشورهای عضو اوپک برای سقف تولید نفت و قیمت آن به توافق رسیده اند و طبق این توافق سقف قیمت و تولید نفت هر کشوری مشخص شده است. در واقع کشورهای عربستان، امارات و عراق در صورت افزایش تولید نفت خود و تزریق آن به بازار جهانی بر خلاف قرارداد اوپک به عنوان عضو این اتحادیه رفتار کرده اند و این مسئله علاوه بر اینکه به زیان ایران است به زیان اوپک نیز خواهد بود و خدشه بسیار زیادی به این سازمان و همکاری‌ای که از سال 1960 تا کنون در این اتحادیه وجود داشته وارد می‌شود.
رویای به صفر رساندن صادرات نفت ایران چقدر امکان تحقق دارد؟
به گفته وزیر نفت ایران، امارات و عربستان نمی توانند کمبود تحریم نفت ایران را در دنیا جبران کنند، اما باید منتظر ماند و دید که این پیش‌بینی به چه سمتی پیش خواهد رفت. در هر حال، همکاری این کشورها با آمریکا علاوه بر اینکه ایران و اوپک را تحت تاثیر قرار خواهد داد، متوجه خودشان نیز خواهد شد، چراکه از یک سو باعث ایجاد رقابت و ظاهر شدن تخفیف های نفتی شده و ازسوی دیگر وحدت کشورهای عضو اوپک را با افزایش تولید نفت در دنیا به هم خواهد زد. بعید می‌دانم صادرات ایران به صفر برسد. اما باید مشحص شود که صادرات نفت ما به چه عددی خواهد رسید. هزینه ها در کشور وابسته به فروش نفت است. هنگامی که درآمد دولت کم شود بر روی همه بخش های کشور اثر خواهد گذاشت. کارشناسان این موضوع اعتقاد دارند ایران از طریق ایجاد تسهیلات و تخفیفات قیمت نفت، کشورهای مختلف را وادار به خلق راه های جدید برای دور زدن این تحریم خواهد کرددر این شرایط، برخی اظهارات در کشور منبی بر بستن تنگه هرمز و جلوگیری از صادرات نفت دیگر کشورها، باعث افزایش تنش در منطقه می شود و افزایش تنش در منطقه بهانه بیشتری برای مداخله آمریکا خواهد شد.ما باید در این شرایط مشکلات خود را از طریق مذاکره و گفت وگو با کشورهای منطقه مانند عربستان و امارات حل کنیم. تهدید و ممانعت از صادرات نفت کشورها از نظر حقوق بین الملل هیچ توجیهی ندارد و نمی توان مصداق عمل متقابل به مثل را برای این مشکل در نظر گرفت.بنده به عنوان تحلیلگر مسائل بین الملل معتقد هستم که زبان تهدید، کشورهای منطقه را به سمت آمریکا و رژیم صهیونیستی خواهد کشاند و با زبان تکریم می توان راه‌های دیپلماسی را امتحان کرد. ما هر چه فریاد داریم باید بر سر آمریکا بکشیم، نه بر سر کشور های همسایه.
ایران چه سیاستی را باید در مقابل این تنش و اقدام کشورهای همسایه انجام دهد؟
در حقیقت ما باید برای کشورهای همسایه و آمریکا سیاست های جداگانه ای را اتخاد کنیم و این را نیز در نظر بگیریم که شعار و تهدید در این وضعیت هزینه‌های بسیاری را ایجاد خواهد کرد، چراکه با این سیاست، بسیاری از کشورهای آسیایی را به غیر از همسایگان خود، همچون ژاپن و کره جنوبی به‌عنوان کشورهایی که 80 درصد نفت خود را از خاورمیانه تامین می‌کنند، درگیر کرده و با این اقدام، جبهه مخالفان خود را افزایش می دهیم.
بستن تنگه هرمز و عکس العمل هایی که ایران ممکن است در مقابل تحریم های نفتی انجام دهد، چقدر راهگشا خواهد بود؟
استفاده از این راهکار با توجه به اینکه به نفع ایران هم نخواهد بود، آخرین راهکار است و مانند دارویی است که با آگاه بودن از ضرر آن، باز هم خورده می‌شود. بستن تنگه هرمز به عنوان آخرین اقدام از سوی ایران هزینه هایی هم در پی خواهد داشت.
راهکار بهتری برای مواجه شدن با این شرایط وجود دارد؟
با توجه به اینکه ما در جنگ اقتصادی با آمریکا و متحدان آن قرار گرفته ایم، باید به جای شعار دادن و تهدید، اقتصاد کشور را بهبود ببخشیم. طبق مطالعات انجام شده، در حدود 40 درصد از معضلات اقتصادی موجود در کشور ما تحت تاثیر تحریم‌هاست و مابقی براثر ناکارآمدی اقتصادی در کشور ایجاد شده است. تولیدات در ایران هزینه زیادی را در پی دارد، باید هزینه های تولید را به حداقل برسانیم و مشکلات تولید کنندگان را نیز مد نظر قرار دهیم و با اصلاح نظام بانکی، اقتصاد داخلی کشور را سر و سامان بخشیم.
آینده قیمت ارز با لغو این معافیت به کجا خواهد رسید؟
قطعا با انجام سیاست نادرست در این شرایط، ما با افزایش بی سابقه ارز در کشور مواجه خواهیم شد. ما روزانه چندمیلیون لیتر بنزین را به ارزش لیتری هزار تومان به‌هدر می دهیم؛ بنزینی که هزینه برای آن از یک لیتر آب کمتر است. از طرف دیگر پیش بینی شده است با افزایش قیمت بنزین، بسیاری از قیمت‌ها در کشور افزایش پیدا کند. ناکارآمدی اقتصادی و قیمت پایین بنزین باعث به هدر رفتن روزانه 90 میلیون لیتر بنزین در کشور شده است و مصرف بی‌رویه بنزین در ایران معضلی است که باعث افزایش نرخ ارز خواهد شد.
http://www.isfahanziba.ir/node/94259
در این وبلاگ هدف ارائه تحلیل های روز در باره تحولات بین المللی و روابط خارجی ایران با سایر کشورها و در موارد مهم تحلیل مسائل داخلی ایران است.علاوه براین برای کسانی که به هردلیل علاقه مند به مسائل تحلیل سیاسی هستند و دوست دارند روش صحیحی را برای تحلیل تحولات جاری ایران و جهان در پیش گیرند، بخش آموزشی در این باره ارائه شده است که امیدوارم گام کوچکی در ایجاد انگیزه برای شناخت دقیق تر مسائل سیاسی ایران و جهان باشد.