آرای تاسفبار شورای حكام
استفاده از قطعنامههایی كه آلمان، بریتانیا و فرانسه به شورای حكام بردهاند، نهتنها مشكلی را حل نمیكند بلكه باعث پیچیدهتر شدن قضایا میشود. از میان 25 كشوری كه به این قطعنامه رای دادهاند 9 كشور عضو اتحادیه اروپا هستند و بریتانیا و نروژ هم كه دو كشور اروپایی هستند، هر چند عضو اتحادیه نیستند، اما متحد اتحادیه هستند. این بلوك 11 كشور اروپایی در كنار امریكا كه موضع ضدایرانی مشخصی دارد، تلاش كردهاند كه دیگر كشورها را به این رای قانع كنند. عربستان سعودی هم بر اساس رویه جاری و اشتباهش كه با هر سیاست ضدایرانی همراهی میكند، كشورهای عربی را برای رای علیه ایران بسیج كرده است. متاسفانه زمامداران سعودی متوجه این واقعیت نیستند كه هر اقدامی كه علیه ایران انجام میشود، بعدا علیه همین كشور هم انجام میشود. رای كویت در همراهی با عربستان بسیار تعجبآور بود. كشورهای همسایه و پیرامون جمهوری اسلامی ایران، كاملا از صلحآمیز بودن فعالیتهای هستهای ایران آگاه هستند.
اگر 11 كشور اروپایی، ایالات متحده امریكا و عربستان سعودی را كنار بگذاریم، 12 كشور دیگر به این قطعنامه رای مثبت دادهاند و 7 كشور با رای ممتنع، مسیر را برای تصویب آن هموار كردهاند. كشورهایی مانند هندوستان، پاكستان و جمهوری آذربایجان به این قطعنامه رای منفی دادهاند. اینها كشورهایی هستند كه در شرایط عادی با چنین رفتار علیه ایران مخالفت میكنند. هند و پاكستان كه خودشان سلاح هستهای دارند و حتی حاضر به عضویت در NPT یا پیمان عدم اشاعه نیستند، چگونه میتوانند در جمع كشورهایی قرار بگیرند كه از رفتار ایران كه تا این اندازه با آژانس همكاری شفاف داشته است انتقاد كنند؟
به نظر من دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی در رایزنی و همكاری با كشورهای آفریقایی و امریكای لاتین و كشورهای منطقه، كمكاری و تعلل كرده است. به هر تقدیر كشورهایی مانند اكوادور، پاراگوئه، آرژانتین، برزیل و پاناما به این قطعنامه رای مثبت دادهاند. شاید به راحتی بهانه بیاوریم كه این كشورها تحت فشار امریكا چنین رایی دادهاند، اما به نظر من دیپلماسی باید در چنین شرایطی فعال باشد. كشورهای آفریقایی مانند نیجر رای ممتنع داده است و نیجریه، مراكش و مصر، رای مثبت دادهاند. مصر هر اندازه هم كه به لحاظ سیاسی با جمهوری اسلامی ایران اختلافنظر داشته باشد، دستكم در پیشگامی برای ایجاد منطقه عاری از سلاحهای هستهای در مجموعه كشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا با ایران همراه و همگام است. ما نباید اجازه بدهیم كه مصر در بازیای بیفتد كه بازیگردانش اسراییلیها هستند. اسراییلیها تنها مانع تبدیل منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا به منطقه عاری از سلاح هستهای بودند و نه عضویت انپیتی را پذیرفتهاند و نه كوچكترین نظارتی بر برنامه هستهایشان وجود دارد. مصر هم مانند ما خواستار خلع سلاح هستهای در منطقه است. ما باید با این كشورها تماس و رایزنی بیشتر میداشتیم، تا جلوی این رایهای تاسفبار را میگرفتیم.
به هر تقدیر به نظر من، همین مساله هم باید به فرصتی تبدیل شود تا ایران رایزنیهای خود را با اعضای شورای حكام و آژانس بینالمللی انرژی اتمی بیشتر كند. به هیچوجه صلاح نیست كه در شرایط حاضر ایران با آژانس وارد مناقشه شود. بهتر است كه تهران با درایت و تدبیر، بازیای را كه امریكا و اسراییل طراحی كردهاند، از طریق مذاكره با آژانس حل وفصل كند. امریكا و اسراییل امیدوارند با بر هم زدن رابطه ایران و آژانس، از نتایج آن برای تمدید تحریمهای تسلیحاتی و برگرداندن پرونده ایران به شورای امنیت استفاده كنند. باید ایران بتواند ضمن حفظ استقلال و حاكمیت ملی، راهحلی پیدا كند تا اختلافنظر اخیر با آژانس را حلوفصل كند.
تحلیل آرای جلسه دیروز شورای حكام، نشان میدهد كه برخی كشورها پیام غلطی میفرستند. جز روسیه و چین كه مستقیما به این قطعنامه رای منفی دادند، كشورهایی همچون پاكستان، هندوستان و آفریقای جنوبی، با رای ممتنع خود این سیگنال را دادهاند كه گویا در این مسیر ضدایرانی با امریكا همراه شدهاند و سیاستهای مستقل خود را كنار گذاشتهاند. تهران قطعا فراموش نخواهد كرد و حتما در بزنگاههای بعدی، اینگونه موضعگیریهای برخی كشورها را در نظر خواهد داشت.
اما نكته برجسته رایگیری دیروز، رای قاطع چین به رد قطعنامه پیشنهادی سه كشور اروپایی بود. چین حتی قویتر و واضحتر از روسیه مقابل این قطعنامه ایستادگی كرد، نهتنها اجازه تصویب آن را در جلسه مجازی از طریق اجماع بدون رایگیری نداد، بلكه در روز رایگیری هم موضع خود را به روشنی اعلام كرد. این اقدام چین كاملا قابل تقدیر بود و نشان میداد كه پكن به خوبی واقف است كه امریكاییها قصد دارند از آژانس به عنوان یك ابزار برای رسیدن به اهداف خود استفاده و این نهاد فنی و حقوقی را به مسائل سیاسی وارد كنند. سوءاستفاده كشورهایی مانند امریكا باعث اختلال در روند منصفانه و فنی نظارت آژانس خواهد شد و پكن دوراندیشانه این موضوع را درك كرده است و با قاطعیت از طریق نماینده خود، سوءاستفاده از آژانس برای اهداف سیاسی را اعلام كرد.