روش تحلیل سیاسی

حسن بهشتي پور، کارشناس مسائل روسيه در گفت و گو با خبرنگار ما در مورد علل انفجارهاي مترومسکو و داغستان گفت: چچني ها بعد از ضربه مهمي که در سال ۲۰۰۴ خوردند يکپارچگي خود را از دست دادند و از همين روست که يک عده از گروه هاي چچني مسئوليت اين انفجارها را برعهده گرفته و گروهي ديگر هم آن را رد کردند. دوم اين که اين انفجارها به خصوص انفجار مسکو که دو عمليات در فاصله ۴۰ دقيقه در متروي مرکزي مسکو و ايستگاهي که ۲۰۰ متر با سازمان امنيت فدرال روسيه فاصله دارد يک اقدام سازماندهي شده و حساب شده مي باشد که بعضي معتقدند اين عمليات توسط گروه هايي انجام شده که قبلا توسط آمريکايي ها و انگليسي ها در  آمريکا آموزش داده شدند که اين افراد بمب گذاري ها را براي وارد آوردن فشار بر روسيه انجام دادند که اين احتمال بسيار ضعيف است چرا که مناسبات فعلي آمريکا و روسيه در فضاي مثبتي به سر مي برد اگرچه مناسبات انگليس و روسيه بر سر قضيه ترور «ليتي ان کو» در لندن هم چنان تيره است. وي افزود: فرضيه ديگر هم اين است که انفجارهاي روسيه ممکن است به وسيله دولت روسيه براي امنيتي کردن فضاي روسيه انجام گرفته شده باشد تا مسکو از اين فضا بهره برداري کند. اين فرضيه را حزب کمونيست و گرايش هاي چپ داخل روسيه مطرح کرده اند که بر مبناي آن دولت سعي کرده با اين اقدام فشار بيشتري بر مخالفان بياورد و با توجه به نتايج انتخابات محلي اخير که حزب حاکم «روسيه متحد» از حزب کمونيست شکست خورده است اين فرضيه هم بسيار بعيد است چرا که اين انفجارها از نظر امنيتي بي آبرويي خيلي بيشتري براي دولت روسيه به وجود مي آورد تا اين که بخواهند فضا را امنيتي کنند. روسيه امروز به اندازه کافي امنيتي است واعتبار دستگاه امنيتي روسيه بسيار زير سوال مي رود چرا که در فاصله دو روز چهار انفجار مهم رخ داده است.

وي در ادامه افزود: فرضيه ديگر هم اين است که چند ماه پيش يکي از رهبران چچني ترور شده بود و گفته مي شود که به خاطر انتقام گيري، چچني ها اين حرکات را سازمان دهي کردند تا نشان دهند که هنوز زنده اند و با وجود همه تلاش هايي که دولت روسيه به واسطه تاسيس يک دولت طرفدار مسکو در گروزني کرده تا نشان دهد در چچن فضا عادي است اين حرکت مي خواهد نشان دهد که جريان جدايي طلبي و استقلال خواهي هم چنان در چچن زنده است.

برخي نيز اين انفجارها را به گرجستان نسبت مي دهند و مي گويند گرجستان تمايل دارد به روسيه نشان دهد که وقتي مسکو از جدايي طلبي در اوستياي جنوبي و آبخازيا حمايت مي کند به اين معناست که شبيه همين تمايلات در چچن - داغستان و ساير ۱۰ جمهوري شمال قفقاز وجود دارد و بنابراين تبعات اين جدايي طلبي ها مي تواند براي روسيه منفي باشد و روسيه نبايد از استقلال اوستيا و آبخازيا حمايت کند و در عوض تمايلات جدايي طلبي چچني ها و داغستاني ها را سرکوب کند و اگر اوستيايي ها و آبخازيايي ها حق دارند از روسيه جدا بشوند، چچني ها و داغستاني ها هم حق دارند که از روسيه جدا شوند. وي افزود: چون چچن فقط با شمال گرجستان مرز مشترک دارد فرضيه دخالت گرجستان مطرح شده است.

بهشتي پور گفت اين عمليات ها بسيار پيچيده و مهم بود و جدي ترين بحراني است که از زمان روي کارآمدن مدودف از ارديبهشت ۸۷ تا حال با آن رو به رو شده است.

اين کارشناس مسائل روسيه در مورد دو انفجار اخير داغستان هم گفت: داغستان يک جمهوري با اکثريت مسلمان و کثيره المله است، بخش شمالي و جنوبي قفقاز۴۰۰ هزار کيلومتر مربع وسعت دارد ولي بيش از ۵۰ گروه قومي در اين منطقه زندگي مي کنند که از اين جهت در دنيا بي نظير است و در اين شرايط داغستان از ساير ۱۰ جمهوري مسلمان نشين قفقاز شمالي تنوع قومي بيشتري دارد به گونه اي که در داغستان بيش از ۳۰ گروه قومي و زباني مختلف زندگي مي کنند و اين تکثر شرايطي را به وجود آورد که بستر نارضايتي ها را رشد دهد. وي افزود: داغستان در سال هاي اخير نسبت به چچن و اينگوش امن بوده است و گرايش هاي اسلام گرايي در داغستان به سه گروه تقسيم مي شوند که يک گروه نصوف هستند که شامل قادريه و نقشبندي مي شوند دوم گروه سني شافعي هستند که تحت تاثير تفکرات اخواني هستند و مبارزه مسلحانه را کمتر پي گيري مي کنند و بيشتر دنبال مبارزه سياسي براي احقاق حق شان هستند اما يک سري گروه هاي وهابي و تندرو هستند که اغلب در دوره شوروي سابق در افغانستان آموزش ديدند و گفته مي شود در سال هاي اخير سازمان سيا آن ها را سازماندهي کرده است. اين گروه هم به اعتقاد خود يک نوع مبارزه جهاني عليه کفر دارند و برايشان فرقي نمي کند اين مبارزه عليه روس ها باشد يا آمريکايي ها و اين که اين گروه ها از جانب آمريکايي ها حمايت مي شوند يا خير نياز به تحقيق ميداني کامل دارد.

دن روابط روسيه با مسلمانان جمهوري هاي آسياي مرکزي و قفقاز از وهابي ها به عنوان ابزاري براي انفجار در روسيه استفاده نمي کند؟ گفت: اين يک نظر قابل توجه است منتهي اکنون مناسبات روسيه و آمريکا در شرايط حادي قرار ندارد ولي اين که جريان سازمان سيا و گرايش هايي در داخل آمريکا دنبال اين باشند که بين مسلمانان روسيه و دولت مسکو مشکل ايجاد کنند تا روس ها را ترغيب کنند تا همکاري بيشتري براي مبارزه با تروريسم با آمريکا داشته باشند مي تواند به واقعيت نزديک باشد. وي ادامه داد: به هر حال نتيجه اقدامات تروريستي وهابي ها به نفع آمريکاست چرا که عمليات شان به نام اسلام و به کام آمريکايي هاست چرا که موجب بدنامي مسلمانان مي شود.

اما اين انفجارها چه تاثيري بر وجهه سياسي مدودف رئيس جمهور و پوتين نخست وزير روسيه دارد؟

بهشتي پور در اين زمينه مي گويد: قطعا اين انفجارها در وجهه سياسي مدودف و پوتين تاثيري بسيار منفي دارد به خصوص اين که تداوم انفجارها و در شرايط مراسم عيد پاک بسيار مسئله ساز است ولي کنار گذاشته شدن پوتين و مدودف در شرايط حاضر خيلي بعيد است چرا که امروز يک نوع ملي گرايي روسي تحت عنوان حزب روسيه متحد بر اکثريت کرسي هاي پارلمان عليا و سفلاي روسيه حاکم است و دولت هم کاملا در قبضه حزب است و جو جامعه هم بسيار امنيتي است.