روش تحلیل سیاسی

1-تعریفتان از دیپلماسی رسانه ای چیست؟

دیپلماسی رسانه‌ ای  به معنای به كارگیری رسانه‌ها در عرصه دیپلماتیک برای تكمیل و ارتقای سیاست‌ خارجی یک کشور به منظور رسیدن به اهداف تعیین شده و تامین منافع ملی کشور .

2-ارکان دیپلماسی رسانه ای؟

دیپلماسی رسانه ای چهار رکن اصلی دارد اول برخورداری از رسانه های حرفه ای که با آخرین روش های جذب مخاطب و تاثیرگذاری و الگو سازی رفتاری بخوبی آشنا هستند . دوم افراد متخصص که آموزش های لازم را برای بکاریگیری رسانه درعرصه دیپلماتیک دیده اند . این افراد از یکسو با اصول دیپلماسی و سیاست خارجی آشنا هستند و تسلط کافی بر اصول و مبانی آن دارند و از سوی دیگر با روش های نوین رسانه در عرصه دیجیتال احاطه داشته و می دانند برای رسیده به اهداف تعیین شده در سیاست خارجی چگونه از رسانه ها بهره گیری کنند. رکن سوم دیپلماسی رسانه ای داشتن سیاست های  چند جانبه است که بتواند متناسب با شرایط زمان و مکان و بر اساس تامین منافع ملی و مصلحت مردم و کشور با شرایط پیش آمده خود را به روز کند و در کمترین زمان ممکن،برنامه یا سیاست جدید را بر اساس ضرورت های پیش آمده به مورد اجرا بگذارد. . رکن چهارم برخورداری از پشتوانه فرهنگی برای تولید فکر و  ایجاد واژگان خلاقانه است که بتواند جریان ساز باشد مانند واژه شیطان بزرگ که امام خمینی در مورد آمریکا بکار برد و توانست در عرصه بین المللی بخوبی سیاست های توسعه طلبانه آمریکا را توصیف کند.

3-تفاوت دیپلماسی رسانه ای با روابط عمومی وزارت خارجه و دیپلماسی رسمی چیست؟

روابط عمومی وزارت خارجه فقط منعکس کننده دیدگاه سیاستمداران برجسته  رهبران کشور و دولت در امور منطقه و بین الملل  است درمواردی اطلاعیه می دهد در مواردی سخنگو مصاحبه می کند و غیره اما دیپلماسی رسانه ای عرصه ای چند وجهی و پیچیده است بطوریکه گاهی رسانه های همسو  بعنوان یک بازیگر فعال درمیدان سیاست خارجی  درتصمیم سازی ها وحتی تصمیم گیری ها نقش موثری ایفا می کنند. دیپلماسی رسانه ای که قدرت جریان سازی در فضای خبری دارد  قادر خواهد بود برای اجرا شدن سیاستی نقش کاتالیزور یا اجرا نشدن سیاستی نقش مانع را ایفاء کند. قدرت تاثیرگذاری دیپلماسی رسانه ای در توجیه افکار عمومی چندین برابر روابط عمومی است اگر از این علم به خوبی استفاده شود بسیاری از تهدید ها را می توان به فرصت تبدیل کرد .

4-اهداف دیپلماسی رسانه ای چه باید باشد و این اهداف را کجا تعیین می کند؟

اهداف دیپلماسی رسانه ای باید درعالی ترین سطح تصمیم سازی هر کشور تعیین شود در ایران بهتر است در شورای عالی امنیت ملی تعیین گردد.

5-آیا دیپلماسی رسانه ای باید دارای یک مغز متفکر و هماهنگ کننده در حاکمیت یا نهادهای فرا حاکمیت باشد؟ (مثالش می تواند شورای روابط خارجی آمریکا یا دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی باشد.)

دیپلماسی رسانه ای یک سیستم چند وجهی است و اداره آن کار یک نهاد یا یک فرد نیست دیپلماسی رسانه ای توسط هر نهادی اداره شود باید این واقعیت را به رسمیت بشناسد که به تنهایی نمی توان از صفر تا صد همه برنامه ریزی ها را توسط یک دولت یا یک نهاد اجراء کرد . بر این اساس برنامه ریزی و سیاست گذاری و تصمیم سازی می تواند در یک نهاد مثل شورای عالی امنیت ملی تعیین و سازمان دهی شود، اما در مرحله اجراء رسانه یک کار تخصصی و هنرمندانه است سیاستمداران باید مسئولین حرفه ای رسانه را به رسمیت بشناسند و با دادن اختیارات کامل به آنها در مورد اجرای مصوبات ابلاغی، آنها را پاسخگو کنند. اما اگر قرار باشد سیاستمداران خود اداره کننده رسانه ها شوند آن وقت یک شتر گاو پلنگی می شود که اسمش زرافه است اما نه شتر خوانده می شود ونه گاو و نه پلنگ فقط شباهت هایی به هر سه دارد .

6-ساختار و خطوط قرمز دیپلماسی رسانه ای چیست؟ آیا مباحث مالی هم دارد و آیا حاکمیت باید از نظر مالی، پشتیبانی و لجستیک ورود کند یا نه؟

این سئوال خیلی غیر حرفه ای تنظیم شده است نکته اول اینکه هیچ اقدامی در هیچ کشوری نیست که خط قرمز نداشته باشد .نکته دوم اینکه خط قرمز دیپلماسی رسانه ای با خط قرمز دیپلماسی رسمی تفاوتی ندارد. برای هر دو آسیب زدن به منافع ملی  خط قرمز است . اما ساختار دیپلماسی رسانه ای چه ارتباطی با خطوط قرمزش دارد؟ ساختار دیپلماسی رسانه ای  متناسب با اینکه در کجا تعیین تکلیف  و برنامه ریزی می شود و در کجا اجرا میگردد ، مشخص می شود. بخش آخر سئوال هم که اصلا مگر می شود بدون حمایت مالی کاری انجام شود ؟ این کمک مالی هم باید توسط دولت یا حاکمیت هر نظامی تامین شود.

7-دیپلماسی رسانه ای چگونه می تواند از مواضع متفاوت احزاب و شخصیتها در زمینه سیاست خارجی بهره خود را ببرد؟

من باشم سراغ منافع گروه ها واحزاب نمی روم و دنبال کارهای اساسی تر خواهم بود زیرا وارد می شوی به خیال آنکه می خواهی منافع ملی را تامین کنید  اما رهبران احزاب و گروه ها چنان کلاه گشادی سر آدم می گذارند که بعدا متوجه می شوید چگونه شما را بازی داده اند .

8- تناقض‌نمای انسجام و یکصدایی دیپلماسی رسانه ای و دموکراسی و چندصدایی جوامع را چگونه باید حل کرد؟

تناقض نمایی در دیپلماسی رسانه ای اگر هماهنگ شده باشد  نه تنها ضعف نیست بلکه در مواردی لازم است و به عنوان یک تاکتیک استفاده می شود. یعنی بصورت هماهنگ رسانه های یک کشور منتقد سیاستی می شوند اما دولت ان کشور به دلیلی از آن حمایت می کند. این کار زمانی اشکال اساسی دارد که بدون هماهنگی و ناشی از اختلاف های جناحی و گروهی باشد. یک صدایی در مواردی لازم است مثل شرایط الان در برابر آمریکا در مساله هسته ای اما در مواردی چند صدایی هم لازم است اگر با هماهنگی باشد بنابراین نیاز به حل شدن ندارد. نیاز به برنامه ریزی صحیح دارد که چگونه بین رسانه های و دستگاه دیپلماسی هماهنگی ایجاد کنیم

9-نمونه های موفق دیپلماسی رسانه ای در جهان را چه می دانید؟

بی بی سی  و سی ان ان و با فاصله زیادی الجزیره

10-در شرایط کنونی دیپلماسی رسانه‌ای در کشور داریم؟ (ارزیابی وضعیت فعلی کارکرد دیپلماسی رسانه ای در کشور و چشم انداز آینده آن با توجه به تحولات تکنولوژیک)

من در موقعیتی نیستم که دیپلماسی رسانه ای را ارزیابی کنم این خودش یک پژوهش مستقل دانشگاهی می خواهد

11-در این صورت دیپلماسی رسانه‌ای کشور چه نقاط قوت و ضعفی دارد؟

این سئوال را هم  روشن است که من نمی توانم پاسخ بدهم باید نقاط ضعف و قوت را از همان پژوهش دانشگاهی مستقل بدست آورد.

12-راه‌اندازی رسانه های برون مرزی صداوسیما چقدر در تحقق دیپلماسی رسانه ای موثر بوده و چه نقص‌هایی داشته است؟

رسانه های برون مرزی تا زمانی که ایرانیزه نشده بودند خیلی موثر بودند یعنی بصورت حرفه ای به مسائل ایران همانگونه می پرداختند که به سایر مسائل بین المللی میپرداختند اما بعدها به تدریج از آنها به عنوان ابزاری برای توجیه سیاست های ایران بصورت یکطرفه استفاده شد، از آن زمان کم خاصیت شدند و فقط کسانی را که با ایران به هر دلیل همذات پنداری دارند ، راضی می کند.

13-صداوسیما در سیاستگذاری موضوع دیپلماسی با کدام نهادها هماهنگی می کند و نسبت آن با وزارت خارجه چیست؟

باید از دست اندرکاران فعلی صدا و سیما بپرسید در زمان ما شورای عالی امنیت ملی و وزارت خارجه بود.

14-آیا مواردی را تجربه کرده اید که دیپلماسی رسانه‌ای باعث توفیق برای کشور شده باشد؟

جنگ تحمیلی عراق علیه ایران رادیوی عربی ایران نقش بی بدیلی داشت. العالم در دوره جنگ دوم آمریکا علیه عراق بسیار درخشید و همچنین در جنگ سی و سه روزه  حمله اسرائیل به لبنان نقش خیلی خوبی داشت.  پرسی تی وی در دوره جنگ پنج روزه غزه و ...

15- آیا مواردی را تجربه کرده اید که ضعف دیپلماسی رسانه‌ای باعث بروز مشکل شده باشد؟

موارد متعدد بوده نه صلاح می دانم برای خودم دردسر درست کنم نه لزومی می بینم مشکلات را بیان کنم  فقط عرض می کنم بعد از چهل سال کار رسانه ای  می توانم شهادت بدهم هزینه های زیادی در این مورد به کشور تحمیل کردیم.

خب به عنوان کارشناسی که ناظر بر فرایندها هستید، برداشت و دیدگاه خودتان ارزشمند است.

شما پژوهشگر هستید از من نخواهید مثل عوام هر چه به ذهنم می آید به شما بگویم یک آدم پژوهشگر بر اساس یافته های علمی یا تجربی خودش باید حرف دقیق و صحیح بزند نه آنکه راحت هرچی به ذهنش رسید مطرح کند.

16-مشکل دیپلماسی رسانه ای در کشور ما، بیشتر ناشی از ضعف دستگاه دیپلماسی است یا رسانه ها و یا هماهنگی آن دو؟

آنهایی را که من تجربه کردم مشکلات ما ناشی از بعضی تناقض هایی است که در سیاست خارجی ما است و بخشی هم مربوط به  تناقضی است که در سیاست رسانه ای ما  است بخش دیگر کار هم ناشی از ناشی گری عوامل اجرا مثل خودم در بعضی موارد بوده و هست.

17-از نگاه شما دیپلماسی رسانه ای کشورمان در مقایسه با دیگر کشورها چه جایگاهی دارد؟

این سئوال هم خیلی  کلی و بی خاصیت است دیپلماسی رسانه ای را باید دقیقا در یک سنجش علمی در مقایسه با چند کشور موفق و چند کشور متوسط و چند کشور ضعیف سنجید.  یا آنکه در مقایسه با همسایگان یا در مقایسه با دشمنان ایران مثل آمریکا و اسرائیل در همه این موارد هم باید ملاک های دقیق علمی برای سنجش انتخاب کنیم . پاسخ های کلی به این سئوالات  به درد رساله دکترای شما  نمی خورد.

18-الگوی مطلوب دیپلماسی رسانه ای برای کشور با توجه به آرمانهای انقلاب اسلامی، ویژگیهای محیطی و چالشهای سیاست خارجی کشور چیست؟به عبارت دیگر، ویژگی(های) خاص کشور ما که باید برای طراحی الگوی دیپلماسی رسانه ای به آن توجه کرد، چیست؟

این سئوال یک پرسش مبنایی و دقیق است که برای پاسخ دادن به آن باید یک رساله دکترا نوشت

19- آیا اساسا وجود یک مدل دیپلماسی رسانه ای در کشور را ضرورت می دانید؟

بله خیلی خوب است اگر به مدل برسیم یعنی سیستماتیک عمل کردیم

20-آیا در کشورهای دیگر جایی را سراغ دارید که از الگوی دیپلماسی رسانه ای بهره مند باشد؟

بله در انگلیس در راس همه بی بی سی که زیر نظر وزارت امورخاجه اداره می شود. در آمریکا و در ژاپن و فرانسه

21-اقناع چه جایگاهی در دیپلماسی رسانه‌ای دارد؟

اقناع  مخاطبان بالاترین دستاورد دیپلماسی رسانه ای است اما به باور من متاسفانه دست نیافتنی است البته شاید درمواردی که مخاطبان دارای اطلاعات عمومی کمی باشند یا سواد رسانه ای نداشته باشند ویا دسترسی به منابع متعدد رسانه ای نداشته باشند در ان صورت می شود گفت شاید به اقناع برسیم من پیشنها می کنم بجای اقناع که دست نیافتنی به نظر می رسد بهتر است به رضایت مندی مخاطب فکر کنیم در این دوره رقابت های فشرده راحتر و قابل دسترسی تر است .

22-سازوکار تعامل دستگاه دیپلماسی با رسانه‌ها در جهت ایجاد یک نظام هماهنگ  دیپلماسی رسانه ای چیست ؟

ایجاد و همانگی بین  چهار رکنی که در پاسخ به سئوال دوم شما عرض کردم با نهاد های ذی صلاح