ایران باید صریح‌تر با حمله روسیه به اوکراین مخالفت می‌کرد
«اینکه طالبان در افغانستان به قدرت رسید، مطلوب ایران نبود اما دولت ابراهیم رئیسی تلاش کرد تا با امر واقع برخورد واقع‌بینانه‌ای داشته باشد و سعی کند بدون به رسمیت شناختن طالبان همکاری‌های اقتصادی را که قبلاً دو کشور داشتند ادامه دهد.»
«به‌هرحال باید در نظر داشت که در این شرایط تحریمی ایران، از دست ندادن بازار افغانستان برای ایران مهم بود. لذا تلاش کرد تا روابط مبتنی بر منافع متقابل دو طرف را بنیان نهد. طبیعتاً این موضوع کمک کرد تا مرزهای شرقی ایران ناامن و تهدید جدیدی از طرف طالبان ایجاد نشود، از طرف دیگر مناسبات اقتصادی ایران و افغانستان نیز دنبال شود.»
«البته این رویکرد، تأثیر منفی بر قدرت نرم ایران در افغانستان گذاشت، چراکه اکثریت افکار عمومی مردم افغانستان حداقل در بخش‌های تاجیک و هزاره مخالف طالبان هستند. گرچه سیاستمداران ایرانی معتقدند که این نوع برخورد ایران، به شیعیان افغانستان کمک کرد تا قتل‌عام نشوند یا حداقل دشمنی علیه شیعیان این کشور به راه نیفتد و درواقع به‌نوعی حمایت از حقوق شیعیان افغانستان بود که در دوران طالبان وضعیت سخت‌تری نسبت به گذشته را پیدا می‌کنند.»
«دولت آقای رئیسی روابط بسیار نزدیکی با روسیه برقرار کرده و ملاحظات این روابط باعث شد که آن‌طور که بایدوشاید در خصوص مداخلات نظامی روسیه در اوکراین هشدار ندهد.»
وی در ادامه با اشاره به اینکه «ما نمی‌توانیم برای کشورها تعیین تکلیف کنیم اما می‌توانیم به آن‌ها پیشنهاد دهیم»، اظهار کرد: «بالاخره ایران می‌توانست به‌طرف روسی هشدار دهد که این صحنه بازی طراحی‌شده از سوی آمریکایی‌ها و انگلیسی‌ها برای روسیه است و مداخله نظامی روسیه در اوکراین فقط به نفع انگلیسی‌ها و آمریکایی‌هاست که می‌خواهند روسیه درگیر جنگ گسترده در این کشور شود. در نتیجه آن، روسیه ضعیف شده و مستعد تجزیه است که هدف اصلی کشورهای غربی به‌خصوص آمریکا در سال‌های پس از فروپاشی شوروی بوده است.»
«ایران می‌توانست به اوکراین نیز این هشدار را دهد که عضویت اوکراین در ناتو چیزی جز ناامنی و تجزیه این کشور نتیجه دیگری نخواهد داشت و بهتر است که اوکراین مسیر بی‌طرفی را طی کند.»
بهشتی پور ادامه داد: «آقای رئیسی می‌توانست در مذاکرات خود با ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه در مورد توقف اقدامات نظامی و بازگشت به راهکارهای صلح‌آمیز و مذاکره تأکید کند. گرچه در موضع‌گیری‌های امیرعبدالهیان وزیر خارجه کشورمان و همچنین در بیانیه وزارت خارجه ایران، این موارد به‌خوبی در بخش ضرورت ترک مخاصمه و تأکید بر راه‌حل‌های صلح‌آمیز اشاره‌شده بود.»
این کارشناس مسائل اوراسیا با تأکید بر اینکه «ایران باید صریح‌تر و شفاف‌تر مخالفت خود را با مداخله نظامی از سوی هر قدرت نظامی خارجی - چه آمریکا و چه روسیه و یا هر قدرت دیگری - اعلام کند»، اضافه کرد: «مداخله در امور داخلی کشورها و نقض حاکمیت داخلی آن‌ها و تجزیه این کشورها خلاف قواعد بین‌المللی است و اصول شناخته‌شده بین‌المللی را زیر سؤال می‌برد و موجب ناامنی بیشتر در جهان خواهد شد. از این باب لازم بود که دولت ابراهیم رئیسی نیز صریح‌تر و شفاف‌تر دیدگاه خود را نسبت به این موضوع اعلام می‌کرد.»
«تحلیل بسیاری از کارشناسان داخلی و بین‌المللی بر این بود که جنگ در اوکراین رخ نخواهد داد، به دلیل اینکه نه منافع روسیه و نه اوکراین و نه منافع فرانسه و آلمان بروز چنین جنگی را اقتضا نمی‌کرد. تنها آمریکا و انگلیس که به‌دوراز صحنه جنگ هستند و همچنین علاقه‌مندند که شرکت‌های نفتی و گازی انگلیسی و آمریکایی جایگزین نفت و گاز روسیه شوند از این جنگ نفع می‌برند و لذا آمریکا و انگلیس به اختلافات اوکراین و روسیه دامن می‌زد و از مدت‌ها پیش اوکراین را تحریک به پیوستن به ناتو می‌کردند؛ بنابراین نه‌تنها ایران بلکه بسیاری از کشورهای دنیا پیش‌بینی درستی در این زمینه نکرده بودند. تنها آمریکایی‌ها و همچنین انگلیسی‌ها بودند که مدام این موضوع را تبلیغ و ترویج می‌کردند چراکه خود چنین نقشه‌ای را کشیده بودند. آن‌ها به دنبال این بودند که روسیه وارد چنین جنگی شود تا ضعیف‌تر و در نتیجه مستعد تجزیه شود.»
بهشتی پور به ارزیابی عملکرد سفارت ایران در اوکراین پرداخت و گفت: «سفارت ایران در اوکراین از لحظات آغازین جنگ تمام تلاش خود را کرده است. سفیر ایران به پناهگاه‌هایی که دانشجویان ایرانی در آنجا بودند، رفته است. همچنین تماس‌های مستقیمی با مجارستان، لهستان، رومانی و سایر کشورها گرفته‌شده تا دانشجویانی که تمایل دارند بتوانند از طریق مرز زمینی به این کشورها بروند و ازآنجا به ایران بازگردند.»
وی افزود: «اینکه سفارت ایران زودتر اقداماتی انجام نداد به این دلیل بود که هیچ‌کس باور نمی‌کرد روسیه دست به چنین حماقتی بزند.»
این کارشناس مسائل روسیه در خصوص تبعات و اثرات جنگ روسیه و اوکراین بر ایران اظهار کرد: «برخی‌ها معتقدند که این امر ممکن است بر برجام تأثیر بگذارد اما برجام یک سند عدم اشاعه هسته‌ای است و روسیه و آمریکا در این مورد متفق‌القول هستند و حداقل اختلافی در این موضوع ندارند. در مقابل، احتمالاً غرب مایل به اعلام هرچه سریع‌تر خبر توافق است چراکه اعلام خبر توافق می‌تواند بر بازار نفت تأثیر آنی بگذارد و در نتیجه تنشی که در روزهای اخیر تحت تأثیر جنگ اوکراین در بازار نفت ایجادشده، کمتر شود؛ بنابراین اثر کوتاه‌مدت توافق هسته‌ای بر کاهش قیمت نفت خواهد بود که در روزهای اخیر براثر جنگ اوکراین افزایش فزاینده داشته و می‌تواند این روند را متوقف یا کند می‌کند.»
وی در ادامه تأکید کرد: «بحران اوکراین اگر کمکی به توافق هسته‌ای نکند، یقیناً مانع توافق نخواهد شد.»
بهشتی پور همچنین افزود: «این جنگ می‌تواند به ایران کمک کند تا تنش کشورمان با کشورهای همسایه کمتر شود یا زمینه این موضوع فراهم شود تا انگیزه ایران برای به نتیجه رسیدن مذاکرات با عربستان بیشتر شود.»
این کارشناس مسائل سیاست خارجی مقایسه ایران و اوکراین را یک مقایسه مع‌الفارق دانست و گفت: «این مقایسه‌ها درست نیست و مبنایی ندارد. در خصوص موضوع سلاح‌های هسته‌ای، ایران سلاحی نداشته که بخواهد خلع سلاح شود. ایران تنها ذخایر اورانیوم داشته که می‌خواهد محدود کند. ضمن اینکه در روزهای اخیر موضوع تحویل سلاح‌های هسته‌ای اوکراین یک تحریف تاریخی است که روزهای اخیر در کشور انجام می‌شود؛ چراکه در آن زمانی که طبق قرارداد بوداپست اوکراین سلاح‌های هسته‌ای را تحویل روسیه داد، به این دلیل بود که این سلاح‌های متعلق به شوروی بود که از آن زمان در خاک اوکراین، روسیه سفید و قزاقستان باقی‌مانده بود.»
وی ادامه داد: «طبق قرارداد بوداپست این کشورها سلاح‌های خود را تحویل روسیه دادند و نه غرب. روسیه هم طبق یک توافق این سلاح‌ها را منهدم کرد. هزینه مالی انجام این کار نیز از سوی آمریکایی‌ها پرداخت شد. اوکراین نمی‌توانست این سلاح‌ها را نگه دارد چراکه اختیاردار آن‌ها نبود و البته سوییچ‌های اصلی این سلاح‌ها که امکان استفاده از آن‌ها را فراهم می‌کرد، در مسکو پایتخت روسیه قرار داشت. اوکراین در واقع روغن ریخته را نظر امامزاده کرد و با پیوستن به پیمان NPT توانست صنعت هسته‌ای خود را گسترش دهد و سه رآکتورها هسته‌ای خود را نوسازی کرد تا بلایی که بر سر چرنویل آمد، بر سر آن‌ها نیاید.»
بهشتی پور عنوان کرد: «کسانی که می‌گویند اوکراین با اعتماد به غرب در این منجلاب افتاد، دقیقاً از چه حرف می‌زنند؟ اوکراین که سلاح‌های هسته‌ای را تحویل روسیه داد و اکنون نیز روسیه به آن‌ها حمله کرده است. مهم‌تر از همه، ما چه انتظاری داریم که آمریکا و انگلیس به خاطر قرارداد بوداپست و به خاطر اوکراین وارد جنگ با روسیه شود. این‌ها که چنین تضمینی نداده بودند، آن‌ها فقط تضمین داده بودند که خودشان به اوکراین حمله نکنند و همین‌طور هم عمل کردند.»
در این وبلاگ هدف ارائه تحلیل های روز در باره تحولات بین المللی و روابط خارجی ایران با سایر کشورها و در موارد مهم تحلیل مسائل داخلی ایران است.علاوه براین برای کسانی که به هردلیل علاقه مند به مسائل تحلیل سیاسی هستند و دوست دارند روش صحیحی را برای تحلیل تحولات جاری ایران و جهان در پیش گیرند، بخش آموزشی در این باره ارائه شده است که امیدوارم گام کوچکی در ایجاد انگیزه برای شناخت دقیق تر مسائل سیاسی ایران و جهان باشد.