روش تحلیل سیاسی

  این تحلیل که گفته می‌شود طولانی شدن مذاکرات با هدف وقت کشی صورت می‌گیرد تا چه میزان می‌تواند صحت داشته باشد؟

بعید به نظر می‌رسد که ایران و آمریکا با طولانی‌تر کردن مذاکرات قصد داشته باشند تا وقت کشی کنند و به هدف دیگری دست یابند زیرا طرفین امروز علاقه‌مند هستند تا توافق شکل گیرد. باید توجه داشت که دیگر مساله فنی نیست و نیاز به تصمیم سیاسی دارند و در این حوزه اتفاقی نیفتاده و به همین علت توافق صورت نمی‌گیرد. طرفین برای اهداف و امتیازات مدنظر خود برنامه دارند و نمی‌خواهند عقب نشسته و قید این امتیازات را بزنند. ایران از آمریکا به واقع تضمین می‌خواهد زیرا اگر آمریکا بار دیگر از توافق خارج شود، ایران در زمینه تاسیسات هسته‌ای و در زمینه اقتصادی باز هم متحمل ضررهایی خواهد شد.

  ایران چه پیشنهاد جایگزینی در خصوص ضمانت می‌تواند به طرف آمریکایی خود ارائه دهد؟

شاید بتوان فارغ از اینکه آمریکا در سال‌های آتی به توافق عمل می‌کند یا خیر، به این سمت حرکت کرد که حداقل آن‌ها در متن توافق به این امر اشاره کنند که ضمانت می‌دهند تا از توافق خارج نشوند. باید ذکر شود که اگر یک طرف به تعهدات خود عمل نکرد، طرف مقابل مجاز به انجام اقدامات تقابلی خواهد بود. این پیشنهاد شاید تنها راه میانه باشد اما مشخص نیست چنین چیزی از سوی دولت‌های طرف مذاکره پذیرفته شود یا خیر. باید توجه داشت که مساله صرفا ضمانت نیست زیرا ایران تاکید می‌کند که باید از رفع تحریم‌ها به منفعت اقتصادی برسد. امروز تحریم‌هایی که علیه ایران وضع شده به گونه‌ای است که موضوعات غیربرجامی را نیز شامل می‌شود و همین تحریم‌های گسترده شاید مانع شود تا پس از توافق نیز ایران به بهره اقتصادی خوبی دست پیدا نکند و شاید به بهانه‌های دیگر تحریم‌ها مجددا علیه ایران اعمال شود.

  چگونه می‌توان گره ایجاد شده در مذاکرات را باز کرد و به سمت توافق در عمل گام برداشت؟

باید توجه داشت که می‌توان از برخی خواسته‌ها عبور کرد زیرا توافق حتی اگر دو ساله باشد کمک می‌کند تا ایران بار دیگر بتواند به اقتصاد خود سامان دهد و پول‌های بلوکه شده خود را از سایر نقاط جهان پس بگیرد. این دو سال می‌تواند فرصت خوبی باشد تا ایران اندکی از مشکلات اقتصادی دور شود و حتی اگر در آینده قرار باشد مجددا تحریم شود، برای آن روزگار خود را آماده کند. باید از فضای لغو تحریم‌ها حتی اگر موقت باشد به بهترین شکل استفاده کرد. ایران صرفا با توافق می‌تواند اثربخشی تحریم‌ها را کاهش دهد. در ماه‌های اخیر خیلی تلاش شده است تا اثربخشی تحریم‌ها کاهش پیدا کند اما نرخ ارز نشان می‌دهد که این اتفاق رقم نخورده است. به همین علت نیاز به توافق داریم و شاید امروز همان زمانی است که باید بالاخره تصمیم سیاسی در حوزه برجام گرفت. امروز بازار ایران منطبق با واقعیت‌های سیاسی است. سفر بایدن به منطقه و تلاش برای بسیج کردن نیروهای منطقه‌ای علیه ایران، حاکی از آن است که می‌خواهند فشار را بر ایران بیشتر کنند تا ایران به پای میز مذاکرات ‌آید. ایران مشخصا امروز باید برای خنثی کردن تلاش‌های آمریکا به این سمت حرکت کند تا با میانجی‌گری عراق، روابط خود را با عربستان، اردن و مصر بهبود بخشد تا بایدن نتواند علیه ایران اتحاد منطقه‌ای شکل دهد. غرب می‌خواهد با ایران هراسی فشار را بر ایران بیشتر کند و ایران باید با رایزنی با امارات، مصر، عربستان و اردن، این تلاش‌ها علیه ایران را از بین ببرد. ایران نباید اجازه دهد تا از تنش‌ها علیه خودمان استفاده شود. البته باید توجه داشت که این راهکار مقطعی است و در آینده باید به سراغ اصل مطلب یعنی حل اختلافات با آمریکا پیش رفت. مذاکره مستقیم همچنان بهترین راهکار است و باید به این سمت حرکت کرد.