پیشینه بحث:

ازسال 1998 که روسیه به عضویت گروه هفت در|آمد و این گروه از آن زمان به گروه هشت معروف شد ، همه ساله در ماه جون در  یکی از شهرهای کشورهای عضو گروه هشت روسای جمهوری روسه و ایالات متحده امریکا با یکدیگر ملاقات می کنند . براساس این سنت امسال نیز اوباما و مدودف در فرانسه با یکدیگر گفتگو کردند تا مهم ترین معضلات موجود در مناسبات دو جانبه ، منطقه ای و بین المللی را بررسی کنند. بطورمعمول آنچه که از نتیجه این مذاکرات در رسانه های گروهی و مطبوعات منتشر می شود همه ان چیزی نیست که بین رهبران دو کشور مطرح شده است. معمولا آنچه را که دوطرف مایل به انتشار آن هستند در سطح وسیعی منتشرمی شود و آنچه که قرار است مخفی بماند بعدها از طریق آنچه که عمل شده می توان حدس زد . درهرصورت نشست امسال نیزمانند اجلاس هاس قبلی رهبران آمریکا و روسیه با هیجان های خبری خاص خود همراه بود.

 تحلیل مساله :

آنچه که بیش ازهر چیز دیگری در نشست اوباما و مدودوف به چشم می خورد و قابل مخفی شدن نبود تداوم اختلاف ها برسراجرای طرح "تهاجم موشکی  آمریکا " موسوم به "سپر دفاع موشکی" بود.

الف: سپر دفاع موشکی

درواقع پيچيده ترين گره گفتگوهای روسای جمهور روسيه وامريکا درهشت سال اخیرهمچنان بسته ماند اگرچه طرفين تلاش کردند تا با اعلام تشکیل گروه کاری مشترک نشان دهند که بن بستی در این مورد نیست . اما معلوم بود که این موضوع  بد جوری به مساله امنیت اروپا و ضمانت های  امنیتی مورد انتظار روسیه گره خورده است. مدودف آب پاکی را بر روی دست خوش بینان ریخت آنجا که  پس ازاين ديدارش با اوباما ، در گفتگو با خبرنگاران ياداورشد :

" اين طرح دراينده يعنی شايد درسال 2020 عملی شود. ولی طرفين بايد زمينه همکاری نسل های اينده را فراهم ومبنای درستی برای ان ايجاد کنند . رئیس جمهور روسیه یادآورشد که  انتخاب سال 2020 اتفاقی نیست چون در آن سال آمریکا استقرار مرحله چهارم سامانه‌های دفاعی ضد موشکی‌اش را به پایان خواهد رساند و سپس در اروپا سامانه‌های دفاعی ضد موشکی SM-3BLOCKIIB را که قادر به رهگیری نه تنها موشکهای میانبرد بلکه موشکهای قاره پیمای بالستیکی روسیه در شعاع 5/5 هزار کیلومتری می‌باشد . »  (2)

معنای این حرف یعنی "کشک " تا سال 2020 هم که نه اوبامایی در آمریکا رئیس جمهوراست و نه مدودوف در روسیه ، تا سال 2020 روسای جمهوری آمریکا و روسیه خود می دانند که این طرح را چگونه اجراء کنند!!

شاید به همین دلیل  مدودف در ادامه از چگونگي مذاكره با آمريكا درباره سپر دفاع موشكي با آمريكا ابرازنارضايتي كرده و گفته بود دوطرف درحال تلف كردن وقتشان هستند. مدودف درباره  موضوع مورد درخواست روسیه گفت :

" ما بايد تضمين هايي دريافت كنيم كه اين سامانه عليه ما نيست. اما تاكنون چنين تضمين هايي به ما داده نشده است" (3)

مدودف چهارشنبه چهارم خرداد یک روز قبل از عزیمت به فرانسه هشدار داد؛ چنانچه ناتو و آمريكا نتوانند با مسكودرباره همكاري دفاع موشكي اروپايي به توافق دست يابند؛ روسيه توانايي هسته اي خود را تقويت خواهد كرد. حتی ريابكوف  معاون وزيرخارجه روسيه در نشست شورای كارشناسي مربوط به مشاركت روسيه- ناتو در طرح ايجاد سامانه دفاع ضد موشكي در دوماي دولتي اين كشور اعلام كرد، اگرآمريكا به استقرار سامانه‌هاي دفاع ضد موشكي خود در خاك كشورهاي اروپايي ادامه دهد، روسيه اين حق را براي خود قائل خواهد شد تا از توافقنامه جديد كاهش تسليحات راهبردي (موسوم به پيمان استارت-۳) خارج شود.

درمقابل، اوباما سعی کرد تشکیل گروه کاری مشترک را یک موفقیت جلوه دهد وبرادامه حرکت برای رسیدن به توافق و ایجاد راه حل تاکید کرد. اما معلوم است که نه امریکا حاضر به دادن تضمین های امنیتی به روسیه است و نه درباره آینده امنیت اروپا دیدگاه های واشنگتن ومسکو به هم نزدیک نیست.  ب:  نقش واسطه گری روسیه در آینده لیبی  

همراهی مدودوف با کشورهای غربی در باره امضاء بیانیه مشترک در باره آینده لیبی و یمن تا حدودی نشان داد رئیس جمهوری روسیه با وجود مخالفت صریح پوتین نخست وزیر این کشور و بعضی از نظامیان عالی رتبه روسیه ، همچنان درمورد رفتن قذافی وعلی عبدالله صالح از رهبری لیبی و یمن با آمریکا و متحدانش همراه است . این درحالی است که نمایندگان دولت قذافی همین یک هفته قبل دنبال پادرمیانی مسکو برای انجام اتش بس در لیبی بودند.

آقای مدودوف با هوشمندی می داند نمی تواند روی اسب باخته آقای قذافی که بعد از چهل و دو سال به نفس نفس افتاده است ، شرط بندی کند . براین اساس مخالفت های داخلی را تحمل می کند تا شاید بتواند از این نمد کلاهی برای منافع ملی روسیه در شمال آفریقا بسازد.

مشکل اساسی روسیه در این منطقه این است که با رفتن مبارک و بن علی دو متحد غرب از صحنه خارج شدند اما دولتهای جایگزین هنوز در وضعیت باثباتی نیستند که روسیه بتواند موقعیت خود را در وضعیت جدید با دقت ارزیابی کند. به عبارت ساده تر معلوم نیست قذافی برود ، جانشینان قذافی تا چه حد مستقل خواهند بود و تا چه میزان حاضرند مانند گذشته با روسیه مناسبات نزدیک برقرار سازند.

ج: عضویت روسیه درسازمان تجارت جهانی

درگزارش کميسيون مشترک روساي جمهوردوکشوربراهميت تبادل ورزشي و فرهنگي وضرورت پيوستن هرچه سريعترروسيه به سازمان تجارت جهاني ورفع موانع موجود برسرراه تجارت تاکيد شد. به گفته اوباما ازنظرامريکا عضويت روسيه درسازمان تجارت جهاني به نفع اقتصاد آمريکا وروسیه وکل جهان خواهد بود. مدودف هم ابراز اميدواری کرده که اين روند به پايان برسد.

روسیه بیش از ۱۶ سال است که خواهان پیوستن به سازمان تجارت جهانی است که ۱۵۳ عضو دارد. تلاشهای روسیه برای پیوستن به این سازمان از روی کار آمدن دولت مدودف دو چندان شده است و توافق‌های مهمی بین روسیه و آمریکا در این راستا صورت گرفته است.

،" ‌اوباما "‌در ‌جریان ‌ملاقات‌‌های ‌با" ‌‌مدودف "در‌بهار ‌سال ‌2009 میلادی و ‌اوایل ‌تابستان ‌سال ‌2010 ‌میلادی به ‌رئیس ‌جمهور ‌روسیه ‌اطمینان ‌داد ‌که ‌ایالات ‌متحده ‌بی ‌چون ‌و ‌چرا ‌از ‌پیوستن ‌روسیه ‌به ‌عضویت ‌سازمان ‌تجارت ‌جهانی ‌جانبداری ‌می‌کند. اما تاکنون این وعده محقق نشده است . ظاهرا مخالفت با عضویت روسیه در سازمان تجارت جهانی به گرجستان سپرده شده است که از زمان جنگ تابستان 2008 بر سر اعلام استقلال اوستیای جنوبی و آبخازیا ، تاکنون به مخالف جدی روسیه در سازمان تجارت جهانی تبدیل شده است. با این وجود معلوم نیست پشت پرده مخالفت های گرجستان ، با عضویت روسیه در WOT  انگیزه های آمریکا ومتحدانش تاچه میزان موثر است.

جمع بندی بحث:

روسیه و آمریکا در دوران پس ازسال 2008 با وجود دل دادگی مدودوف به اوباما و اجرای رقص تانگوی دیپلماتیک دردوسال گذشته، هنوز با مشکلات اساسی روبروهستند. با وجود آنکه رسانه های گروهی دوطرف تلاش دارند  کمترازاین مشکلات یادی کنند . ولی واقعیت آن است که طرح تهاجم موشکی آمریکا به نام" سپر دفاع موشکی" به روس ها تحمیل می شود تا در کنار گسترش ناتو به قفقاز ، آمریکایی ها بتوانند کنترل بیشتری را بر تحرکات روسیه در آینده  داشته باشند.

مذاکرات دوره ای بین روسای جمهوری دوکشور صرفا ماله کشی بر مشکلات و ارائه سخنان به ظاهر فریبنده و امیدوار کننده است برای آنکه نشان دهند قصد بازگشت به دوران جنگ سرد را ندارند اما کیست که نداند هم روسیه در سال 2012و هم امریکا خود را برای شروع چالش های جدیدی اماده می کنند که به احتمال بسیار زیاد در هر دو کشور شاهد ان خواهیم بود.

در روسیه پوتین برای بازگشت به راس هرم قدرت خود را گرم می کند و جمهوریخواهان آمریکا نیز امیدوارند مشکلات اقتصادی روزافزون مردم امریکا را قانع کند تا با کنارزدن اوباما ازقدرت باردیگر به جمهوریخواهان امکان بدهند تا نئوریگانیسم  را در آمریکا  احیاء کنند. درآن صورت تعارض های موجود نه تنها کاهش نمی یابد بلکه امکان افزایش آن هم خواهد بود.  ولی باید توجه داشت روسیه نه امکانات و نه تمایل دارد با امریکا به مسابقه تسلیحاتی جدید وارد شود. بنابراین سعی دارد به هر شکل ممکن با آمریکا به توافق برسد تا لازم نباشد امکانات اقتصادی محدود خود را به توسعه و گسترش تسلیحات راهبردی موشکی اختصاص دهد.

پانویس ها

1)  روزنامه اينترنتي روسي نيزاويسيمايا گازيتا  07/03/1390

2) روزنامه کامرسانت تاریخ : 27/5/2011

3) خبرگزاری ریانووستی 6/3/90