روش تحلیل سیاسی

خبر درگذشت الکسی ناوالنی، سرسخت‌ترین منتقد ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه ،همه ناظران سیاسی تحولات روسیه را شوکه کرد . در این ارتباط روزنامه نوایا گازتا به نقل از مادر او، لیودمیلا ناوالنایا نوشت: «من نمی‌خواهم هیچ تسلیتی را بشنوم. ما او را در ۱۲ فوریه 2024 در زندان دیدیم. زنده، سالم و شاد بود.» [1] یولیا ناوالندی گفت که پوتین باید به دلیل «وحشیگری» علیه ناوالنی و روسیه مجازات شود. دیمیتری موراتوف، سردبیر روزنامه روسی و برنده جایزه صلح نوبل نیز مرگ ناوالنی را یک «قتل» خواند و گفت که معتقد است شرایط زندان منجر به مرگ او شده است.

یولیا، همسر الکسی ناوالنی که در کنفرانس امنیتی مونیخ در آلمان حضور دارد از جامعه بین‌المللی خواست تا علیه «رژیم وحشتناک» روسیه مبارزه کنند. یولیا در مورد مرگ شوهرش گفت: «نمی‌دانم باید این خبر وحشتناکی را که شنیده‌ایم را باور کنیم یا نه.» او گفت که ولادیمیر پوتین و دولت او «بی وقفه دروغ می گویند.» در همین حال لئونید ولکوف، رئیس دفتر وی، اعلامیه زندان را به‌عنوان «اعتراف به کشته شدن» [2]ناوالنی در زندان توصیف کرد اما هشدار داد که آن‌ها هنوز تاییدی دریافت نکرده‌اند. ناوالنی چند روز پیش ، پس از شکایت از سوء تغذیه و سایر بیماری‌ها به‌دلیل بدرفتاری در زندان در بیمارستان تحت درمان قرار گرفته بود.

پیشینه :

ناوالنی یک سیاستمدار ملی‌گرا بود که علیه تقلب در انتخابات و فساد دولتی مبارزه می‌کرد. او سال‌ها پیش درباره حلقه درونی اطراف پوتین تحقیقی را انجام داد و یافته‌های خود را در ویدئوهایی به اشتراک گذاشت که صدها میلیون بازدیدکننده داشت. او در سال ۲۰۱۳ موفق به کسب ۲۷ درصد از آرا در انتخابات شهرداری مسکو شد.

ناوالنی در ژانویه ۲۰۲۱ میلادی به محض بازگشت از آلمان به روسیه دستگیر شد. او در سپتامبر سال ۲۰۲۰ میلادی هنگام سفر از سیبری به مسکو، در داخل هواپیما به کما رفت و در نهایت برای درمان به آلمان منتقل شد. آزمایش‌های انجام شده در بیمارستان آلمان نشان داد که او به سم اعصاب نوویچوک مسموم شده است.

تحلیل خبر :

بحث اصلی در مورد مرگ اصلی‌ترین مخالف کرملین این است که او در زندان روسیه درگذشت که در دوران تحمل مدت حبس خود این اتفاق برای وی رخ داده است. مقام‌های زندانی که ناولانی در آنجا دوران حبس خود را طی می‌کرد، اعلام کردند که وی بعد از پیاده‌روی احساس ناراحتی کرده و در نهایت تیم پزشکی زندان هم نتوانسته او را احیا کند. اینکه او چگونه فوت کرده یا اینکه بخواهیم مرگ او را نوعی قتل در نظر بگیریم، فعلاً در هاله‌ای از ابهام است اما واقعیت این است که ناوالنی در زندان متعلق به دولت روسیه از دنیا رفت و همین موضوع موجب می‌شود که مسئولیت، متوجه مسکو باشد.

باید توجه داشت که این مدل زندانی‌ها و محکومیت‌ها ما را به یاد دوران استالین می‌اندازد به ویژه انکه می دانیم طی دو دهه گذشته تاکنون بسیاری از مخالفان پوتین حذف شدند که آخرین آنها یوگنی پریگوژین، فرمانده سابق گروه واگنر بود که به کودتا متهم شد و پرونده سقوط هواپیمای او همچنان مفتوح اما سر به مُهر است.

نکته مهم دیگر این است که ناوالنی با هیچکدام از مخالفان سابق پوتین که حذف شدند شباهتی نداشت؛ چراکه او صرفاً یک وبلاگ‌نویس و کنشگر رسانه ای بود و به عنوان یک ملی‌گرا انتقادها و افشاگری هایی را علیه پوتین و سیاست‌های کرملین مطرح کرده بود. او می‌توانست بعد از آنکه برای معالجه مسمومیت به آلمان رفت هرگز به کشورش باز نگردد اما او برای آنکه ثابت کند وابسته به کشورهای دیگر نیست و روسیه را دوست دارد با آنکه می دانست بلافاصله دستگیر می شود بازهم به مسکو برگشت. که این نشان از استقلال او در مبارزات سیاسی اش داشت.

او اگرچه کنشگر سیاسی تاثیرگذار و تعیین کننده در میان مردم روسیه نبود، اما بدون شک یک شخصیت مشهوررسانه ای بود که در جهان به عنوان یک مخالف پوتین به شمار می‌رفت

او بیشتردرنوشته ها وسخنرانی هایش برای جوانان روسیه بر عنصر ملی‌گرایی روسی و اصلاح امور و برقراری دموکراسی تاکید داشت.

درمورد اینکه بالاخره مرگ او چگونه اتفاق افتاده باید منتظر گزارش رسمی پزشکی قانونی روسیه باشیم اما نکته بسیار مهم این است که مرگ ناوالنی در موقعیت فعلی روسیه به نفع پوتین نبوده است و اساساً زنده ماندن او هم برای کرملین یک تهدید قوی به حساب نمی‌آمد. لذا به نظرم مرگ او در مقطع فعلی نمی‌تواند به نفع حاکمیت روسیه باشد و به همین دلیل حتی ممکن است که او از سوی کرملین حذف نشده باشد؛ چراکه در شرایط کنونی مرگ وی واقعاً نفعی برای مسکو و پوتین نداشته و همین موضوع ابهامات موجود در این پرونده را دوچندان می‌کند.

ناوالنی با دست خالی و تنها با یک وبلاگ توانست در میان انبوهی از رسانه‌ها خود و گفتمانش را مطرح کند و از هیچ، به شهرت رسید و جوانان روسیه را به سمت خود جذب کرد و آنها هم از او حمایت کردند. بر همین اساس شوکی که از مرگ وی وارد می‌شود عموماً قشر جوانان روسیه را در بر خواهد گرفت ولی نمی‌توان گفت که یک موج مؤثر و فراگیر علیه کرملین به راه می‌افتد که اگر خلاف این اتفاق رخ دهد باید تعجب کرد.

ما در این میان مخالفان پوتین چهره هایی مانند گری کاسپارف، شطرنجباز مشهور روسیه را به عنوان یک چهره مهم ملی و جهانی مشاهده کرده‌ایم و او حتی در این راه یک حزب رسمی علیه کرملین تأسیس کرد ولی باز هم به خروجی مطلوبش نرسید.

به این دلیل است که می‌گویم احتمالاً اتفاق چندانی پس از مرگی ناوالنی در عرصه عمومی رخ نخواهد داد. حتی معتقدم که بعید است مرگ او بر انتخابات ریاست جمهوری روسیه که حدود یک ماه دیگر برگزار می‌شود تأثیر فراگیر داشته باشد. باید بگویم که همه چیز برای رئیس‌جمهور شدن پوتین به مدت شش سال دیگر مهیا است اما پرونده مرگ ناوالنی می‌تواند تأثیر منفی خود را بر فضای نخبگانی روسیه و به خصوص طیف جوانان بگذارد.

[1] https://parsi.euronews.com/2024/02/16/death-of-prominent-critic-of-putin-who-was-alexei-navalny-and-what-he-had-done

[2] همان.