تحلیلی بر روابط روسیه و ارمنستان
حسن بهشتیپور در گفتگو با سایت شورای راهبردی روابط خارجی اظهار داشت: «اگرچه نیکول پاشینیان، نخست وزیر ارمنستان که از سال 2018 به این سمت منصوب شد، سیاست نزدیک شدن به غرب را در دستور کار قرار داد. اما در واقع، وی هیچگاه ضد روس نبوده است. زیرا برخی علاقهمند هستند وی را ضد روس معرفی کنند، اما واقعا اینطور نیست.»
«این موضوع که پاشینیان به هر دلیلی غربگرا شده، الزاما به این معنا نیست که او ضدروس است. چون پاشینیان متوجه است که اصولا ارمنستان پیوستگیهای خیلی زیادی با روسیه دارد. دو کشور هر چند با هم همسایه نیستند، ولی از لحاظ نظامی، دفاعی، امنیتی و اقتصادی و… وابستگی شدیدی به یکدیگر دارند.»
به گفته بهشتیپور، چون دو دولت قبلی در ارمنستان به شدت روسگرا بودند، اکنون مسکو تحمل آن را ندارد که یک دولت غربگرا در ایروان قدرت را در اختیار داشته باشد.
همچنین این کارشناس معتقد است که عدهای با کلیشه انقلاب رنگی توجیه میکردند که در ارمنستان نیز دستهای پنهان وجود دارد و غرب موجب روی کار آمدن پاشینیان شده است. در حالی که رصد تحولات ارمنستان نشان میدهد، دولتهای کوچاریان و سرکسیان که هر دو قرهباغی بودند، نتوانستند وضعیت ارمنستان را بهبود بخشند و در مقایسه با کشور همسایهشان گرجستان که از لحاظ اصلاحات اقتصادی تحولات خوبی را شاهد بود، عقب ماندند. لذا دلیل اینکه مردم ارمنستان به پاشینیان رای دادند، صرفا تبلیغات غرب و انقلاب رنگی نبود، بلکه به دلیل ناکارآمدیهایی بود که در دوران کوچاریان و سرکسیان شاهد بودند.
کارشناس مسائل قفقاز درباره دلیل اختلاف بین مسکو و ایروان گفت: «بعد از این تحولات، ما شاهد حمله جمهوری آذربایجان به ارمنستان بودیم. روسیه در آن مقطع میتوانست مانع از پیشروی باکو شود، اما دو دلیل مانع از این امر نشد؛ نخست درگیر بودن روسیه در جنگ اوکراین و دیگری آنکه از سیاستهای پاشینیان رضایت نداشت. در واقع آزادسازی مناطق اشغالی آذربایجان از ارامنه فرصتی بود تا یک گوشمالی به طرف ارمنستانی داده شود.»
بهشتیپور با اشاره به مذاکرات مسکو، توضیح داد: «طی این مذاکرات، روسیه دو طرف مناقشه یعنی ارمنستان و آذربایجان را پشت میز نشاند و توافق آتشبس به گونهای تنظیم شد تا به حضور روسیه در آنجا خللی وارد نشود. بعد از آنکه این تحولات رخ داد و مناطق اشغالی آذربایجان آزاد شد، پاشینیان همه مسئولیتها را متوجه روسیه کرد و گفت ما مایل نیستیم که روسیه همچنان در پایگاه نظامیاش در ارمنستان باقی بماند. در واقع او به صراحت موضع مخالفت با روسیه اتخاذ کرد، چرا که موقعیت وی تضعیف شده بود. در چنین شرایطی، روسیه در عمل با این موضع از سوی ارمنستان مواجه شد که نه تنها متمایل به غرب بود، بلکه خواهان آن شده بود که روسیه پای خود را از این کشور بیرون بکشد.»
کارشناس مسائل قفقاز با بیان اینکه اختلاف اصلی پاشینیان و پوتین بر سر کاهش حضور نظامی روسیه در ارمنستان است، افزود: «اختلاف دیگر هم این است که ارمنستان به شدت طرفدار نزدیک شدن به آمریکا و اتحادیه اروپا است، در حالی که روسیه این رویکرد را نفوذ غرب در حیاط خلوت خود در قفقاز تلقی میکند.»
بهشتیپور در توضیح این موضوع که آیا دولت ارمنستان بدون کمک روسیه میتواند ادامه حیات سیاسی دهد، گفت: «در کوتاه مدت، چنین امری ممکن نیست ، زیرا با توجه به وابستگی های موجود ، پاشینیان حداقل به یک دوره 10 ساله نیاز دارد تا بتواند بدون کمک های روسیه کشور را اداره کند. بنابراین رویکرد خروج روسیه از ارمنستان به صورت فوری برای ارمنستان مشکلساز خواهد بود. چراکه آمریکا و فرانسه نمیتوانند نقشی که سالها روسیه در ارمنستان ایفا کرده را ایفا کنند. زیرا حساب کردن روی این کشورها نمیتواند برای ایروان امنیت بخش باشد و آمریکا و فرانسه به هیچ عنوان قابل اعتماد نیستند.