روش تحلیل سیاسی

تحلیل سفر پوتین به کره شمالی

حسن بهشتی‌پور، کارشناس مسائل روسیه

روز سه شنبه 29 خرداد پوتین رئیس‌جمهور روسیه نخستین بار پس از ۲۴ سال به منظور دیداری دو روزه وارد پیونگ یانگ پایتخت کره شمالی شد. پوتین در جولای سال ۲۰۰۰، چهار ماه پس از نخستین انتخابش به عنوان رئیس‌جمهور، به پیونگ یانگ سفر کرده بود ؛ وی در آن زمان با استقبال گسترده کیم جونگ ایل، پدر رئیس جمهور کنونی کره شمالی قرار گرفت. کیم ایل جون سپتامبر گذشته در جریان سفر خود به شرق روسیه توافق مهمی را در مورد گشترش همکاری های دو کشور امضاء کرد. پوتین در یادداشتی که در روزنامه رودونگ سینمون کره شمالی هم زمان با سفرش به کره شمالی نوشت، تاکید کرد که دو کشور در ۷۰ سال گذشته روابط و شراکت خوبی براساس برابری، احترام متقابل و اعتماد ایجاد کرده‌اند.

اهداف سفر پوتین به کره شمالی

هم زمانی سفر پوتین به کره شمالی با اجلاس سران ناتو و نیز چند روز قبل از آن نشست گروه هفت بر اهمیت این سفر افزوده است زیرا در واقع می توان گفت پوتین با سفر به کره شمالی و بعد از آن به ویتنام، در عمل به آمریکا این پیام را ارسال می کند که برای مقابله با سیاست فشار از همه امکانات خود بهره می گیرد. در همین ارتباط پوتین در یادداشت خود نوشت در روزنامه مذکور نوشت « ما ساز و کار‌های جایگزین تجارت و شهرک‌سازی‌های متقابل را توسعه خواهیم داد که تحت کنترل غرب نیستند و مشترکا در برابر محدودیت‌های یکجانبه غیرقانونی مقاومت می‌کنیم و در عین حال ما یک معماری با امنیت برابر و غیرقابل تقسیم در اورآسیا خواهیم ساخت.

یوری اوشاکوف، دستیار رئیس جمهوری روسیه در باره اهداف سفر پوتین گفت «پوتین در سفر به کره شمالی دستور کار «بسیار فشرده‌ای» دارد. هر دو رهبر قصد دارند روز چهارشنبه یک توافق مشارکت راهبردی جدید را امضا کنند که این توافق تحریک‌آمیز یا علیه سایر کشورها نیست، بلکه هدف از آن تضمین ثبات بیشتر در شمال شرق آسیاست. او گفت که قرارداد جدید جایگزین اسناد امضا شده بین مسکو و پیونگ یانگ در سال‌های ۱۹۶۱، ۲۰۰۰ و ۲۰۰۱ خواهد شد.»

سفر مهر ماه سال گذشته رهبر کره‌شمالی به روسیه سر و صداهای زیادی را به پا کرد و بحث ارسال تسلیحات از سوی پیونگ‌یانگ به مسکو مجدداً در آن سفر مطرح شد که ریشه آن را باید در جنگ روسیه در اوکراین جست‌وجو کرد. در جریان این سفر پوتین و کیم جونگ اون از سایت‌های کلیدی نظامی و فناوری مانند جدیدترین فرودگاه فضایی روسیه بازدید کردند و احتمالا مذاکرات تسلیحاتی را که بین دیگر مقامات روسیه و کره شمالی در جریان بود، ادامه دادند. در همان زمان این سوال مطرح شد که ابعاد جنگ روسیه در اوکراین تا چه حد گسترده شده است که روسیه تا به این میزان مجبور به واردات تسلیحات شده است؟

در پاسخ به این سئوال مهم باید گفت به نظر می رسد فرسایشی شدن جنگ، نیاز روسیه را به تسلیحات وارداتی افزایش داده است. ضمن آنکه مسکو شاهد افزایش صادرات انواع سلاح های پیشرفته از سوی کشورهای عضو ناتو به اوکراین است به همین دلیل روسیه که پیش از شروع حمله به کشور همسایه خود یعنی اوکراین دومین صادر کننده اسلحه در جهان بعد از ایالات متحده آمریکا بود ، اقدام های احتیاطی را برای طولانی شدن بازهم بیشتر جنگ انجام می دهد.

شاید به همین دلیل است که آمریکا و کشورهای عضو اتحادیه اروپا و ژاپن و کره جنوبی با نگرانی نتایج این دیدار را دنبال می کنند . مقامات آمریکایی ادعا کردند اطلاعاتی در اختیار دارند که نشان می‌دهد روسیه میلیون‌ها موشک و گلوله توپخانه را از کره شمالی خریداری کرده است. آمریکایی ها مدعی هستند کره شمالی حدود ۲۶۰ هزار تن مهمات یا مواد مرتبط با مهمات را به روسیه ارسال کرده است.

طرف مقابل یعنی کره‌شمالی که از بایت تحریم‌های احتمالی غرب نگرانی ندارد برای آنکه بتواند نظر روسیه را برای صادرات فناوری مدرن تولید موشک و صنایع فضایی جلب کند، ، با هماهنگی چین یعنی مهم ترین متحد کره شمالی ، همکاری های همه جانبه خود را برای صادرات انواع تسلیحات متعارف جنگی به روسیه از همان توافق سپتامبر سال گذشته آغاز کرده است.

درنگاه کلی درباره سفر آتی پوتین به کره‌شمالی باید گفت این سفر به منظور پیگیری و به نتیجه رساندن توافق های سال گذشته انجام می شود. ضمن آنکه پیام غیر مستقیمی هم به غرب دارد که روسیه در دوره جدید ریاست جمهوری پوتین به کشورهای مخالف غرب بیش از گذشته نزدیک می شود .

در واقع اتحاد سه ضلعی کره شمالی، چین و روسیه در عمل یک نوع مشارکت مشخص را علیه غرب به نمایش می‌گذارد. در این راستا باید توجه داشت که اگر اتفاق غیر قابل پیش بینی رخ ندهد پوتین حداقل تا سال 2030 رئیس‌جمهوری روسیه خواهد بود. اولویت اول او در این مدت پرونده اوکراین است. بنابراین او تمام امکانات خود را بسیج می کند تا بتواند این پرونده را به خروجی مورد نظر خود و تیمش نزدیک کند و حتی وزیر دفاع خود را هم پس از سال‌ها تغییر داد که نشان از به اقتصاد جنگ بیش از گذشته توجه دارد چرا که فردی را به سمت وزارت دفاع تعیین کرد که سابقه نظامی ندارد و بیشتر به عنوان کارشناس خبره اقتصادی شناخته می شود.

با این همه تصور می کنم نزدیک شدن روسیه به کره شمالی یک نوع تاکتیک سیاسی مشخص از سوی کرملین به حساب می‌آید. زیرا روسیه می داند کره شمالی متحد اصلی چین به حساب می‌آید و بعید است بتواند یک اتحاد استراتژیک بین روسیه ، چین و کره شمالی به وجود آورد . اما بر اساس وضعیت فعلی به نظر می‌رسد که مسکو به کره‌شمالی یک نگاه تاکتیکی و نه استراتژیک دارد. در این راستا موشک‌هایی که از سوی کره‌شمالی علیه متحدان اصلی آمریکا مانند کره جنوبی و ژاپن آزمایش می‌شود نوعی نمایش قدرت علیه غرب و شرکای استراتژیک آن در شبه جزیره کره را به تصویر می‌کشد.

نتیجه :

آمریکا می کوشد از راههای مختلف از نزدیک شدن چین، روسیه و کره‌شمالی به یکدیگر جلوگیری کند . واقعیت این است که چنین اتحادی برای آمریکا و اتحادیه اروپا تهدید جدی محسوب می شود اما آنچه که آنها را امیدوار می سازد بازی چینی ها در جریان جنگ روسیه علیه اوکراین است . در دو سال گذشته پکن سعی کرده است با اتخاذ موضع بیطرفی از یک سو به همکاری های گسترده اقتصادی با روسیه که نیازمند به فروش نفت تحریمی اش است ، ادامه دهد و از سوی دیگر مناسبات تعریف شده خود را با اتحادیه اروپا و آمریکا ادامه دهد. براین اساس فرض تشکیل چنین اتحادی از سوی مسکو ، پکن و پیونگ یانک در عمل بیش از آنکه واقعی باشد تاکتیکی است.