آیا سیاست خاورمیانه ای روسیه در حال تحول است ؟
پس از گذشت هشتاد سال از زمان شكل گرفتن دولت عربستان سعودي ولاديمير پوتين" رييس جمهوري روسيه روز يكشنبه 21 بهمن 1385 بعنوان اولين رئيس جمهوري تاريخ روسيه در صدر هياتي وارد رياض شد وبا "ملك عبدالله "پادشاه و ديگر مقامات اين كشور ديدار وگفت وگو كرد. پوتين در ادامه ديدار خود از منطقه به كشورهاي قطرواردن نيز سفركرد.
ديدار پوتين از منطقه خاورميانه در واقع پوست اندازي سياست خاورميانه اي روس ها در بيش از پنج دهه گذشته محسوب مي شود .روسيه كه دردوران پس ازفروپاشي شوروي به نوعي سياست دنبال روي ازآمريكا را در خاورميانه درپيش گرفته بود دراواخر دوران يلتسين با نخست وزير شدن پريماكف معمار سياست خاورميانه اي روسيه ، ديدگاه نگاه به شرق در سياست خارجي خودرا در پيش گرفت . براساس همين نگاه روسيه تلاش كردخط مشي جديدي را در خاورميانه دنبال كند. اما تحولات پس از يازده سپتامبردرعرصه بين المللي وبويژه درگير شدن امريكا در حوزه نفوذ سنتي روسيه يعني افغانستان و اسياي ميانه، فضاي سنگيني را براي روسيه دوران پوتين بوجود اورد .دوراني كه برخلاف يلتسين طرفدار غرب ، بيشترتمايل به احياي ملي گرائي روسيه در دستگاه حاكميت تحت رهبري پوتين در روسيه امروز به چشم مي خورد . علي رغم همكاري همه جانبه پوتين با بوش براي سركوبي القاعده و حذف ميلوسويچ در بلگراد و صدام در بغداد برخلاف انتظار، پوتين مي بيند با استقرار موشكها در چك و رادار هاي رهگيري در لهستان و عضويت كشورهاي شرق اروپا در ناتو يكي پس از ديگري كار به آنجا رسيده كه با پيش روي ناتو به مرزهاي غربي روسيه در شرق اروپا و مرزهاي جنوبي اش در قفقاز؛ عرصه كار براي مسكوبيش از هر زمان ديگرتنگ ترشده است.
روسيه براي رها شدن ازچنين وضعيت دشواري با يك خيز بلند به سوي خاورميانه تهاجم ديپلماتيك خود رادردو ماه اخير آغاز كرده است تا چهار هدف عمده را دنبال كند
1- با ورود به حساس ترين و مهم ترين منطقه جهان يعني خاورميانه كه حوزه نفوذ آمريكا محسوب مي شود خود را براي مقابله با توسعه ناتودر شرق اروپا و گسترش نفوذ امريكا در اسياي ميانه و قفقاز آماده كند
2- ازطريق گسترش همكاري هاي خود با كشورهاي نفت خيز و گازي حوزه خليج فارس بر جريان انرژي كه معادلات اينده با ان سنجيده مي شود، تاثيرگذاري بيشتري داشته باشد . در اين مورد تحقق ايده اوپك گازي كه از طرف ايران مطرح شد براي روسيه فرصت مغتنمي است به شرطي كه محوريت كار نه در قالب يك كارتل مانند اوپك بلكه در قالب يك كنسرسيوم با مركزيت روسيه شكل گيرد .
3- گسترش روابط با جهان اسلام و بهره برداري سياسي و تبليغاتي به جهت اقناي مسلمانان اين كشور كه بيش از 20 ميليون نفر را درروسيه شامل مي شوند .
4- فروش سلاح بيشتر و تكنولوژي صلح آميز هسته اي كه مي تواند كشورهاي منطقه را به روسيه وابسته تركند. درصورت تحقق اين هدف موقعيت روسيه در برابر امريكا به نحو قابل ملاحظه اي تقويت مي شود.
ديدار اخير ايوانف از تهران و در پي ان سفر اقاي ولايتي به مسكو به همراه سفر عمر موسي به روسيه هم زمان با ديدارپوتين از رياض و دوحه و امان تنها گوشه اي از تحركات روسيه در چند روز اخير محسوب مي شود . پيش از اين نيز روسيه بر همكاري نزديك با دولت هنيه در فلسطين علي رغم مخالفت غرب اصرار ورزيد و در قضيه لبنان نيز تلاش كرد نقش ميانجي را ايفا كند .همه اين موارد نشان مي دهد ظاهرا ديپلماسي روسيه قصد دارد از خواب زمستاني خود بر خيزد . بايد ديد تا فرصت محدودي كه پوتين دارد مي تواند گام هاي قابل توجه اي را در اين زمينه بردارد ؟
قرائن و شواهد نشان مي دهد تيم چهار نفره پوتين و لاورف و دو ايوانف (سرگي و ايگور ایوانف معاون اول نخست وزیر و دبير شوراي امنيت روسيه ) تيم هماهنگي را براي سازمان دهي جديد عناصر قدرت در خاورميانه تشكيل داده اند .