رفتارهای دوگانه آژانس و موضع ایران؛ از انتظارات گروسی تا هشدار تهران
گروسی و انتظارات یکطرفه از ایران
وی افزود: «گروسی انتظار دارد ایران تعهدات برجامی را اجرا کند بدون اینکه طرفهای مقابل یعنی آلمان، انگلیس، فرانسه، روسیه، چین و آمریکا تعهدات خودشان را اجرایی کنند. اینکه گروسی بگوید پوستهای بیشتر از برجام نمانده یا جای دیگری گفته بود امیدی به روند دیپلماتیک نداریم، نهتنها با جایگاه حقوقی مدیرکل آژانس همخوانی ندارد، بلکه دقیقا حرفهایی خوشایند اسرائیل است. میخواهند نشان بدهند که ایران متعهد به NPT نیست، درحالیکه ایران در چارچوب پیمان عدم اشاعه سلاح هستهای، تعهدات خود را به صورت دقیق انجام میدهد. نمونه این مسأله هم گزارشهای خود گروسی است که هر سه ماه یکبار ارائه میکند.»
بهشتیپور تصریح کرد: «گروسی در این گزارشها، جزئیات مقادیر اورانیوم غنی شده ایران با درصدهای مختلف را تا میزان آن به «گرم» و تعداد سانتریفیوژهای فعال بهطور دقیق عنوان میکند. اگر آژانس نظارت و کنترلی در ایران ندارد، چطور این اطلاعات به دست مدیرکل میرسد؟ این نشان میدهد به صورت مرتب در هر هفته حداقل یک یا دو نفر از سوی آژانس در ایران هستند و به نقاط مختلف رفتوآمد میکنند. حتی در شرایطی که تهدیدهای اسرائیل مطرح بود و ایران میخواست عملیات انجام بدهد هم کارشناسان بودند. مدیرکل بدون در نظر گرفتن این واقعیتها، مرتب انتظارات بیشتر نسبت به ایران مطرح میکند بدون اینکه از طرف مقابل بخواهد تعهداتشان را اجرا کنند که بر اساس آن بتوانند درخواستهایشان از ایران را مطرح کنند.»
برجام؛ توافقی چندبعدی فراتر از مسأله هستهای
تحلیلگر ارشد سیاست خارجی درباره اهمیت برجام گفت: «برجام صرفا یک چارچوب محدودکننده مسائل هستهای ایران نبود. آنهایی که برجام را در این قالب میبینند، از اول هم با آن مخالفت کردند. درحالیکه برجام توافق بسیار مهمی است که ابعاد نظامی، امنیتی، اتمی، حقوقی و اقتصادی دارد. اگر واقعا کسی برجام را خوانده باشد، ابعاد آن را بررسی و شرایطی که این توافق در آن امضا شد را درک کرده و قطعنامههای ششگانه تحت فصل هفتم منشور ملل متحد به خصوص قطعنامه ۱۹۲۹ را با دقت خوانده و بر نکات حقوقیاش واقف باشد، هیچگاه با برجام بهعنوان یک توافق هستهای صرف برخورد نمیکند.»
وی افزود: «با توجه به تمام شرایط، باید ابتدا مسائلمان را با آژانس حل کنیم. بعضی از دوستان که در سازمان انرژی اتمی و وزارت خارجه کشورمان هستند، معتقدند که این مسأله سیاسی است و از طریق دیپلماسی نمیشود آن را حل کرد. معتقدند اگر سوالهای باقیمانده آژانس را هم جواب بدهیم، باز سوالهای جدیدی مطرح میشود و این سیکل ادامه پیدا میکند. درحالیکه بسیاری از تحلیلگران معتقدند اینطور نیست. اگر مسائل جدید مطرح شد، بهخاطر اسنادی است که به دست آژانس رساندند.
ایران هم جواب داد و مسائل را حلوفصل کرد. مسائل باقیمانده هم اگرچه سال ۲۰۱۹ مطرح شد؛ اما مربوط به قبل از ۲۰۰۳ یعنی بیش از ۲۱ سال پیش است. بهترین راه این است که ابتدا با آژانس گفتوگو کنیم و به راهحل مشترک برسیم. این تحلیل که میگوید حتما راهحل این مسأله را با آمریکاییها، آلمان، فرانسه و انگلیس پیدا کنیم به نظر حداقل در شرایط کنونی عملی نیست. البته شاید، چون مسأله PMD ( ابعاد احتمالی نظامی) در چارچوب برجام حل و عملا کار سیاسی انجام شد این پرونده برای همیشه بسته شود، با توجه به آن سابقه میگویند این مورد هم باید از این مسیر حل شود.»
لزوم حل مسائل باقیمانده با آژانس
کارشناس مسائل بینالملل تصریح کرد: «بحث درباره این موضوع است که ایران در جریان سفر گروسی به او اعلام کرده است از موقعیت خود استفاده کند و مانع از تصویب قطعنامه در شورای حکام شود.»
هشدار ایران درباره تصویب قطعنامه در شورای حکام
بهشتیپور اظهارکرد: «ایران هشدار داده است که در صورت تصویب قطعنامه، بلافاصله اقدامات جدیدی را آغاز خواهد کرد. این اجلاس قرار است روز چهارشنبه برگزار شود و سه روز به طول بینجامد.»
احتمال فعال شدن مکانیزم ماشه علیه ایران
وی خاطرنشان کرد: «اگر قطعنامه تصویب شود، نشاندهنده ادامه این روند خواهد بود و به وضوح بیانگر این است که آنها قصد پروندهسازی علیه ایران دارند و احتمالا مکانیزم ماشه را فعال خواهند کرد. نکته مهم این است که آنها برنامهها و اقدامات خود را در آژانس با دقت و حسابشدگی پیش میبرند.»