روش تحلیل سیاسی

گروسی اگر هدفش کمک است در چارچوب مسائل حقوقی و فنی صحبت کند

نگذاریم اختلافات با آژانس مانند استخوان لای زخم بماند

حسن بهشتی‌پور تحلیل‌گر حوزه روابط بین‌الملل در گفت‌وگو با ایلنا گفت: زمانی که آقای گروسی در چهارچوب جنبه‌های حقوقی و فنی، صحبت می‌کند، هیچ اشکالی پیش نمی‌آید و اختلافی وجود ندارد. اما اگر ایشان درباره موضوعات مختلف موضع‌گیری کند، این مطلب سیاسی می‌شود. به عنوان مثال، آقای آمانو یا آقای البرادعی وارد این بازی‌ها نمی‌شدند که درباره یک کشور موضع‌گیری کنند؛ این می‌تواند سیاسی باشد. بنابراین، وقتی می‌گوییم سیاسی‌کاری، یعنی مدیر کلی که خارج از وظایف حقوقی و فنی خود، اظهاراتی را مطرح کند و ممکن است از این اظهارات برداشتی شود که به نفع یا ضرر کشوری باشد. اینجاست که اختلافات ایجاد می‌شود. بنابراین، اگر آقای گروسی می خواهد به حل مشکل کمک کند باید در موضع‌گیری‌های خود تنها در چارچوب مسائل حقوقی و فنی صحبت کند و از موضوعات سیاسی پرهیز نماید.

حسن بهشتی‌پور کارشناس سیاست خارجی در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، همزمان با روز ملی فناوری هسته‌ای ایران و مسائل و چالش‌هایی که پرونده هسته‌ای ایران در سال‌های اخیر داشته داشته است، همچنین در خصوص ارزیابی خود از سفر رافائل گروسی به ایران در آستانه مذاکرات میان ایران و آمریکا و با توجه به اصرار کشورهای غربی بر محدود سازی برنامه هسته‌ای کشورمان، تصریح کرد: در مورد فشار‌های غربی بر پرونده هسته‌ای ایران بحث آمریکا و اروپا تفاوت‌هایی دارد. اروپایی‌ها اصرار دارند که ایران به سوالات پاسخ دهد؛ در حالی که دو سوال هنوز باقی‌مانده و ایران باید به این سوالات پاسخ دهد. ایران هم اعلام کرده است که پاسخ داده، اما آژانس قانع نشده است. حال اینکه چه راه حلی پیدا کنند که پاسخ ایران آژانس را قانع کند، موضوعی دیگر است.

مذاکرات ایران و اروپا گفت‌وگوی انتقادی بین دو طرف به منظور اعتمادسازی درباره مسائل هسته‌ای است

وی ادامه داد: ما به مهرماه نزدیک می‌شویم و اروپایی‌ها می‌توانند مکانیزم ماشه را فعال کنند، که منظور آلمان، فرانسه و انگلیس است. بنابراین، اکنون تمرکز بیشتر مذاکرات بر این است که اگر ایران با آژانس به توافق برسد، شاید راهی پیدا شود که اروپایی‌ها هم مکانیزم ماشه را فعال نکنند. البته تا مهرماه فرصت وجود دارد و شاید اکنون در مذاکراتی که بین ایران و اروپا در جریان است، دستور کار اعتمادسازی وجود دارد که در واقع یک نوع گفت‌وگوی انتقادی بین دو طرف به منظور اعتمادسازی درباره مسائل هسته‌ای ایران است. ایران هم به طور جداگانه با اروپایی‌ها مذاکره می‌کند و هم با طرف‌های چین و روسیه برای تبیین سیاست‌های خود رایزنی دارد، همچنین از شنبه قرار است مذاکرات مستقیم یا غیرمستقیم با آمریکا آغاز شود. به عبارت دیگر، مذاکرات در سه جبهه ادامه دارد. حال اگر با آژانس به توافق برسیم، این امر می‌تواند به حل گره موجود با اروپایی‌ها کمک کند و آن را زودتر باز کند.

مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای باید کاملاً بی‌طرف باشد

بهشتی‌پور با بیان اینکه آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای تنها نهاد بین‌المللی ناظر بر فعالیت‌های هسته‌ای کشورهاست، عنوان کرد: مطابق اساسنامه‌ آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای، مدیرکل این نهاد باید کاملاً بی‌طرف باشد و این بی‌طرفی باید در نوع موضع‌گیری‌ها، مصاحبه‌ها و گزارش‌هایی که ارسال می‌کند، مشهود باشد. بحث این است که طبق اساسنامه آژانس، مدیر کل آژانس چارچوب وظایفش حقوقی و فنی است. حقوقی یعنی بررسی می‌کند که آیا کشورها در چارچوب پیمان‌ها، از جمله پیمان NPT، رفتار کرده‌اند یا نه. آیا فعالیت‌هایشان با بندهای NPT تعارض دارد یا ندارد. این را مباحث حقوقی می‌گویند. بخش دیگر نیز فنی است؛ به این معنا که بازرسان آژانس بررسی می‌کنند که مثلاً نوع سانتریفیوژهایی که ایران استفاده می‌کند، چه نوعی است و میزان غنی‌سازی چقدر است. ذخایر غنی‌سازی چقدر است و این‌ها را طی گزارش‌های سه‌ماهه مرتباً ارائه می‌دهند.

گروسی اگر می‌خواهد کمکی کند در چارچوب مسائل حقوقی و فنی صحبت کند

وی افزود:‌ زمانی که آقای گروسی در این چهارچوب، یعنی جنبه‌های حقوقی و فنی، صحبت می‌کند، هیچ اشکالی پیش نمی‌آید و اختلافی وجود ندارد. اما اگر ایشان درباره موضوعات مختلف موضع‌گیری کند این مطلب سیاسی می‌شود. به عنوان مثال، آقای آمانو یا آقای البرادعی وارد این بازی‌ها نمی شدند که درباره یک کشور موضع‌گیری کنند؛ این می‌تواند سیاسی باشد. بنابراین، وقتی می‌گوییم سیاسی‌کاری، یعنی مدیر کلی که خارج از وظایف حقوقی و فنی خود، اظهاراتی را مطرح کند و ممکن است از این اظهارات برداشتی شود که به نفع یا ضرر کشوری باشد. اینجاست که اختلافات ایجاد می‌شود. بنابراین، اگر آقای گروسی می خواهد به حل مشکل کمک کند، باید در موضع‌گیری‌های خود تنها در چارچوب مسائل حقوقی و فنی صحبت کند و از موضوعات سیاسی پرهیز نماید.

آژانس نظارت دقیقی بر فعالیت‌های هسته‌ای ایران دارد

آژانس می‌گوید دو مرکز وجود دارد که جزو مراکز اعلام شده ایران نیستند

این تحلیل‌گر مساُل بین المللی در خصوص ایراداتی که آژانس در موضوع نظارت‌ها بر فعالیت هسته‌ای ایران مطرح می‌کند، اظهار کرد: اگر نظارت‌ها وجود نداشت، چگونه ممکن بود که هر سه ماه یکبار با این جزئیات، حتی یک گرم اورانیوم غنی‌شده ایران نیز اعلام شود؟ مثلاً گفته می‌شود که ۶۰ کیلو و ۳۰۰ گرم و همچنین ۱۲۰ کیلو و ۴۰۰ گرم گزارش می‌شود. نوع سانتریفیوژها نیز به‌طور مرتب گزارش می‌شود و فعالیت‌های ایران به دقت ثبت می‌گردد. بنابراین، نظارت وجود دارد. بحث اختلاف بر سر بخش‌هایی است که آن‌ها مدعی‌اند در دو مکان‌ آثار اورانیوم پیدا شده و این دو مکان، جزو مراکزی نبوده که ایران از قبل به‌عنوان مراکز هسته‌ای‌اش اعلام کرده باشد. سوال آژانس این است که این ذرات اورانیوم ناچیزی که پیدا شده و کمتر از ۵ درصد غنی‌سازی بوده، در این مراکز چه می‌کرده و دلیل وجود این مقدار اورانیوم در اینجا چیست؟ ایران نیز توضیح داده که این بخش مربوط به وسایلی است که زمان شوروی خریداری و انبار شده‌اند. اما آن‌ها می‌گویند که این موضوع نمی‌تواند مربوط به آن باشد.

اگر ایران ریگی به کفش داشت، اجازه نمی‌داد در این سال‌ها بازرسی‌ها انجام شود

بهشتی‌پور تاکید کرد: اختلاف در این زمینه‌ها به همین شکل است؛ یعنی دو مورد مرکزی که اعلام نشده، ولی ایران خودش اجازه داده است. اگر ایران ریگی بر کفش داشت، اجازه نمی‌داد که در سال‌ها بازرسی‌ها انجام شود و این ذرات پیدا شوند. بنابراین، اگر ایران واقعاً شبهه‌ای داشت، اجازه نمی‌داد که بازرسان آژانس به این دو مرکز بیایند و بررسی کنند. ایران اجازه داده که بررسی انجام شود و ذرات ناچیزی از اورانیوم پیدا شده باشد که مربوط به سال‌های ۲۰۰۳ است. خودشان هم معتقدند که این موارد مربوط به ۲۰۰۳ بوده و اکنون ما در سال ۲۰۲۵ هستیم، یعنی ۲۲ سال پیش. بنابراین، کاملاً مشخص است که این یک بهانه است و چیزی است که می‌خواهند با آن، همچنان این موضوع و این استخوان لای زخم را نگه‌دارند ما باید از این کار جلوگیری کنیم. ایران باز گفت‌وگو و مذاکره می‌کند تا این دو سوال نیز برطرف شود. اگر این دو سوال حل شود، پرونده‌اش مانند دو سوال قبلی خواهد بود که حل شده است و این بسیار کمک می‌کند که ما با اروپایی‌ها بهتر به نتیجه برسیم، زیرا دیگر بهانه‌ای برای مانور دادن نخواهند داشت.