اگر مکانیسم ماشه فعال شود سنگ بزرگی در مسیر توافق انداخته می شود

وی در خصوص اضافه شدن اروپایی ها به مذاکرات افزود: در مورد اروپایی ها هم ایران قبلا سه دور مذاکرات انتقادی با طرف های اروپایی داشته است و آقای عراقچی هم قبلا گفته است که آماده ایم با اروپا مذاکرات کنیم همانطور که با چین و روسیه مذاکرات انجام می شود. با اروپایی ها هم قبلا مذاکراتی با هدف فعال نشدن مکانیسم ماشه شده است چون اگر مکانیسم ماشه فعال شود سنگ بزرگی در مسیر توافق انداخته می شود. اینکه حالا اروپایی ها علاقمند هستند خودشان در روند مذاکرات ایران و آمریکا وارد شوند بحث دیگری است چون هنوز این مذاکرات غیرمستقیم است و دوم اینکه به دستور کار مشخصی هم نرسیده اند. در این شرایط آمدن اروپایی ها به مذاکرات کمکی نمی کند بلکه ممکن است مشکلات را نیز بیشتر هم بکند. باید اول مذاکرات به دستور کار معینی برسد و دوم اینکه به سمت مذاکرات مستقیم برود که در آن صورت آمدن اروپایی ها ممکن است روند را تسریع دهد. به نظر من باید منتظر بود ببینیم که شنبه به دستور کار معینی می رسند و دستور کار شنبه بسیار مهم است که می شود قضاوت کرد که حالا ورود اروپایی ها و روند مذاکرات به کدام سمت پیش خواهد رفت.

دو طرف اراده کافی برای رسیدن به توافق را دارند

سه دور مذاکراتی که برگزار شده است مشخص است که دو طرف اراده کافی برای رسیدن به توافق را دارند فقط باید نشان دهند که اراده گرفتن تصمیمات سخت را هم دارند. برای رسیدن به توافق دو طرف باید به سمت هم حرکت کنند اینکه یک طرف بگوید هر چه من می گویم یا طرف مقابل چنین نظری داشته باشد خوب مشخص است که توافق شکل نمی گیرد. دو طرف باید به سمت هم حرکت کنند تا اینکه به یک تفاهم برسند، حالا در این موضوع خاص به نظر می رسد همه چیز مهیا است که دو طرف به یک دستور کار معینی برسند و همینقدر که دو طرف نشان می دهند اراده کافی برای رسیدن به توافق را دارند، خود یک پیشرفت است؛ یعنی مذاکره نمی کنند برای مذاکره بلکه واقعا در حال مذاکره هستند که به یک توافقی برسند.

بهشتی پور در مورد جزییات فنی و گمانه زنی ها در این خصوص اظهار داشت: از صحبت‌هایی که به شکل پراکنده از سوی مقامات دو کشور مطرح می‌شود، متوجه می‌شویم که وضعیت مذاکرات اکنون در بخش فنی وارد پیچیدگی شده است. نکته مهم که باید مورد توجه قرار گیرد این است: در جریان مذاکرات، ایران ملزم خواهد شد تعهداتی را برای اطمینان بخشی در مورد اینکه دنبال ساخت سلاح هسته‌ای نیست، بپذیرد و برای اثبات حسن نیت خود نیز اقداماتی را انجام دهد ازجمله آنکه اورانیوم با غنای بالا پنج درصد را یا از طریق رقیق سازی یا ذخیره سازی زیر نظر آژانس، یا برون سپاری به کشوری دیگر تعیین تکلیف کند. اما اجرای این تعهدات ایران هم زمان با اجرای تعهدات آمریکا خواهد بود. در مراحل بعد اگر آمریکا به تعهدات خود عمل کرد که ایران نیز به اجرای تعهدات خود ادامه می‌دهد، در غیر این صورت، ممکن است همه چیز تغییر کند.

سانتریفیوژ‌ها و اورانیوم غنی شده ایران باید تعیین تکلیف شود

فارغ از بحث تعیین تکلیف اورانیوم غنی شده، ایران موفق شده انواع و اقسام سانتریفیوژ‌های بسیار پیشرفته را به کار ببندد. برای مثال سانتریفیوژ‌های پیشرفته آی آر شش؛ به جز سرعت غنی سازی، سانتریفیوژ‌هایی در ایران استفاده می‌شوند که مصرف برق کمتر و کیفیت غنی سازی بالاتری دارند؛ بنابراین پرسش مهم دیگر که باید در جلسات مذاکره پاسخ داده شود این است که تکلیف این دستگاه‌های پیشرفته چه می‌شود؟ باید با این سانتریفیوژ‌ها چه کرد؟ آیا باید سانتریفیوژ‌ها را در انبار نگهداری کرد؟ سوال مهم دیگر این است که اگر ایران این اقدامات را انجام دهد، چه ضمانتی وجود دارد که آمریکا به تعهدات خود عمل کند؟ یا به بهانه‌های دیگر به غیر از مسائل هسته‌ای، تحریم‌ها را بر نگرداند؟ این‌ها در اصطلاح، به عنوان مسائل فنی مطرح می‌شوند و جزئیاتی را شامل می‌شوند که باید تعیین تکلیف شوند. برای هر یک از این موارد راه حل‌های مختلفی، پیشنهاد شده است. اما مسئله این است که طرفین چگونه قرار است درباره یک راه حل فنی به نتیجه برسند. اکنون بحث‌ها معطوف به درصد غنی سازی، تعیین تکلیف سانتریفیوژ‌ها و موارد مشابه است، اما این بحث‌ها به تدریج به سطوح بالاتری می‌رود و دیگر مناقشات بین طرفین نیز وارد بحث‌های مذاکره‌ای می‌شوند. ایران تمایل دارد که با توجه به پیچیدگی و تبعات مختلف تحریم ها، فعلا یک توافق موقت انجام شود، سپس به سمت توافق کلی حرکت شود. این یک ایده است. اما ایده دیگر این است که برای تضمین آن چه که ایالات متحده بعد‌ها انجام خواهد داد، بهتر است، ایالات متحده در ایران سرمایه گذاری کند. این سرمایه گذاری، هم در صنعت هسته‌ای می‌تواند باشد و هم در صنایع نفت و گاز. این ایده از این جهت مطرح می‌شود که اگر آمریکا به سمت سرمایه گذاری در ایران حرکت کند، دیگر احتمال زیر پا گذاشتن تعهدات بسیار کمتر می شود زیرا منافع خود را نیز در خطر قرار نمی‌دهد.

ایران به حداقل ۲۰ نیروگاه هسته‌ای برای تولید برق هسته‌ای نیاز دارد. اکنون نیروگاه هسته‌ای بوشهر فعال است و ۲ قرارداد نیز با روسیه برای توسعه نیروگاه بوشهر داریم. اما به جز روسیه می‌توانیم از ایالات متحده یا سایر کشور‌هایی که در این زمینه فعالیت کرده‌اند از جمله آلمان، کره جنوبی و فرانسه مشارکت کنیم. این روش می‌تواند بسیار راهگشا باشد، اما همه این‌ها منوط به این است که ببینیم چه نوع توافقی به دست خواهد آمد. شاید بتوان گفت یکی از مهمترین دستاورد‌های مذاکرات تا این لحظه، بی اثر کردن تلاش گروه‌های تندرو و آنانی باشد که دوست دارند کشور را به جنگ و درگیری بکشانند و راه حل‌های دیپلماتیک را به بن بست برسانند.