چه آینده ای برای تحریم ها پیش بینی می کنید؟

ببینید طرف ایرانی آن 5 مورد را مشخص کرده است. اولا به رسمیت شناختن غنی سازی اورانیوم است که در کنار عملیاتی سازی فتوای مقام معظم رهبری گفته شده که جا داشت بیشتر تبیین می شد و شاید به دلیل همان ملاحظه به همین حد در بحث ها کفایت شده است.

بحث دیگر تحریم ها است که در ازای همکاری ایران با آژانس تحریم را لغو کنند. بحث سوم این است که در مورد انرژی صلح آمیز هسته ای بین ایران و آژانس و کشورهای دیگر باید در جهت ایمن سازی هسته ای و تولید انرژی هسته ای اقداماتی انجام شود.

به یاد می آورم اولین بار در سخنرانی آقای احمدی نژاد چند سال پیش در نیویورک این همکاری ها مطرح شد که در این مذاکرات نیز به صراحت مطرح شد. نکته دیگر که ایران در این مذاکرات به آن اشاره کرد بحث اعتماد سازی متقابل است که ایران گفته می تواند در تولید اورانیوم 20 درصد و محدود سازی بحث کند منتها به شرط اینکه اعتماد سازی متقابل باشد. در مذاکرات مسکو مسایل غیر هسته ای در خصوص مواد مخدر، سوریه و بحرین را نیز کاملا مشخص کردند.

ایران 5 موضوع را به طور صریح و دقیق مطرح کرده و موضوعی که باقی می ماند این است که برای هر کدام از اینها باید راهکار های دقیق و مشخصی در طول زمان آینده تا نشست کارشناسی که قرار است تا 13 تیرماه برگزار شود ارائه گردد.

یعنی ایران باید دقیقا روشن کند که وقتی موضوع رفع تحریم ها مطرح می شود آیا باید این کار یکدفعه انجام شود و یا به صورت مرحله ای. جزییات این موضوع روند پیچیده و گسترده ای در وضع این تحریم ها داشته و رفع کردن اینها مشکلات خاص خود را دارد که ایران باید طرح مشخص و دقیقتری را حداقل تا مذاکرات تیرماه آماده کند.


در مقابل غربی ها از ایران چه درخواستی داشتند؟

طرف مقابل نیز سه موضوعی که قبلا به صورت غیر مستقیم مطرح کرده بود را به صورت دقیق و شفاف بیان کرد. آنها گفتند که ایران تولید اورانیوم 20 درصد را متوقف کند چراکه می خواهند راهکاری برای گفت و گو و مذاکره باشد چون اگر می گفت ایران کل غنی سازی اورانیوم را متوقف کند یعنی آنچه که در قطعنامه شورای امنیت خواسته شده که ایجاد بن بست در گفت و گو است.
ولی وقتی بحث توقف اورانیوم 20 درصد را مطرح می کند نشان می دهد که جایی برای مذاکره و بحث گذاشته اند اما اینجا روشن نمی کند که در مقابل توقف غنی سازی اورانیوم 20 درصد دقیقا چه اقدامی می خواهند انجام دهند.

غربی ها دو موضوع را به صورت کلی گفتند یکی بحث قطعات هواپیما ها است که ارائه قطعات هواپیما های غیر نظامی به ایران از سر گرفته شود دیگری اینکه جلوی تشدید قطعنامه ها را بگیرند.

چه اشکالاتی به درخواست غربی ها وارد است؟

یکی از اشکالاتی که به آنها وارد است اینکه سه گام مهم در یک گام گفته شده است. سه موضوع توقف غنی سازی اورانیوم 20 درصد، خارج کردن اورانیوم غنی سازی شده 20 درصد- که تاکنون طبق گزارش آژانس 150کیلو بوده - و دیگری اینکه کلا کار مرکز فردو متوقف شود در یک گام مطرح شده است. آنها این سه گام مهم را یک گام تلقی کردند در حالیکه هر کدام از این گام ها به خودی خود یک گام مهم و بزرگ است .

از جهت شفاف سازی ساختار خوب است اما اینکه مشخص نیست تعهد مقابل چیست ایراد کار محسوب می شود و باید اینها از هم تفکیک می شد ضمن اینکه باید توضیح داده شود این استدلال که فردو باید تعطیل شود به چه دلیل است .

یک وقت می گویند فردو باید غنی سازی 20 درصد را متوقف کند که این با موضوع توقف تولید اورانیوم 20 درصدی در ایران پیوست دارد. اما اینکه بگویند کار فردو کلا به عنوان یک مرکز غنی سازی تعطیل شود چه منطقی دارد چرا که این مرکز زیر نظر آژانس کار می کند و فعالیتش با جزییات 24 ساعته زیر نظر آژانس است و هیچ نگرانی بابت اینکه منحرف شود وجود ندارد.

اینکه سه خواسته مهم یکجا خواسته شده این اشکال اساسی است . چه دلیلی برای تعطیلی فردو وجود دارد؟ اشکال دیگر خارج کردن 150 کیلو اورانیوم 20 درصدی است که باید مشخص شود در مقابل چه امتیازی برای ایران دارد و این مقدار اورانیوم که در دو سال غنی سازی شده به چه مجوزی از کشور خارج شود و در عوض ایران چه چیزی دریافت کند؟

حرف آخر...

دریافت قطعات هواپیمای غیر جنگی واقعا خنده دار است و هیچ توازنی وجود ندارد. باید میان گام های دو طرف توازنی وجود داشته باشد اما از نظر محتوا و تاثیرات آن هیچ تناسب و توازنی وجود ندارد. شاید با ادامه مذاکرات در 13 تیرماه بتوان این جزییات را حل کرد.

همانطور که پیشنهاد ایران نیاز به جزییات دارد و باید مشخص شود که همکاری های هسته ای پیشنهاد شده در تولید انرژی در چه زمینه هایی و به چه شکلی باید انجام شود ویا آن سازو کارهای اعتماد سازی که ایران مطرح کرده چیست و ایران توقع دارد طرف مقابل چه اقداماتی انجام دهد که این اعتماد دوطرفه برقرار شود.