روش تحلیل سیاسی

درآذرماه گذشته یک دیپلمات مستقر در وین ؛ در باره رئوس مسائل مورد اختلاف دو طرف  گفت :

« آژانس گفته، از ایران می‌خواهد اجازه دهد،

1-  به برخی از اماکن ازجمله پارچین  دسترسی یابد،

2- با مقامات ایرانی مصاحبه و اسنادی را بررسی کند که با فعالیت‌های سابق ایران برای تولید یک ابزارمنفجر شونده هسته‌ای درارتباط است و احتمال می‌رود هنوز ادامه داشته باشد.» [1]

همچنین آژانس  در نوامبر ۲۰۱۱، گزارش داده، شواهد کلی و قابل اعتنایی هست که چنین فعالیت‌هایی در سال ۲۰۰۳ انجام شده و شاید هنوز ادامه داشته باشد؛این فعالیت‌ها شامل :

1-  وسیله کنترل مواد انفجاری شدید از راه دور ،

2- آزمایش روی مواد هسته‌ای برای شبیه‌سازی انفجار هسته‌ای،

3- مدل سازی و مطالعات مهندسی روی کلاهک یک موشک بالستیک

4- «پروژه نمک سبز» برای غنی‌سازی مخفیانه اورانیوم . که کاربرد دو گانه دارد.

آژانس می‌گوید نمی تواند اسناد مربوط به این ادعاها را در اختیار ایران قرار دهد اما به گفته یک دیپلمات مقیم وین  منابع اطلاعاتی که آژانس برای متهم کردن ایران از ان بهره جسته اند عبارتند از :

« 1-  اظهارات یک کار‌شناس خارجی ـ (فردی اهل شوروی سابق  که  ادعا می شود پیش‌تر برای ایران کار می‌کرده‌ است )

2ـ تصاویر ماهواره‌ای از بعضی تاسیسات ایران

 3- درمنابع آشکاروعمومی ایران ونیزاطلاعات ارائه شده توسط خود ایران ، منتشر شده است

4-  شبکه قاچاق هسته‌ای وابسته به عبدالقدیرخان

5- هزارصفحه اسناد به نام «مطالعات ادعایی» ـ که بر پایه گزارش‌ها ادعا می‌شود درسال ۲۰۰۴ از«لپ‌تاپ مرگ» به دست سیا افتاده است ـ ازسرویس‌های اطلاعاتی خارجی به دست آژانس رسیده و البته چندین ناظرنسبت به آن‌ها تردید داشته‌اند.  »

ایران صحت  این  اسناد ادعایی را رد می‌کند و بر این تاکید دارد که این اسناد  یا توسط دشمنان ایران  تهیه شده، یا اینکه به موضوع هسته‌ای مربوط نیست  و بنابراین به آژانس ارتباطی ندارند.  ایران همچنین از این موضوع شاکی است که آژانس حاضر نیست  این اسناد را به ایران نشان بدهد. زیرا برای دفاع همه جانبه مستند باید حداقل اصل یا کپی اسناد در اختیار ایران گذارده شود .  اما آژانس به بهانه اینکه کشورهایی که این اسناد  را در اختیار آژانس قرار داده اند اجازه نمی دهند اصل یا کپی اسناد در اختیار ایران گذارده شود ، نمی تواند به این درخواست منطقی ایران پاسخ مثبت دهد.

برای حل این گره کور که تاکنون در شش دور مذاکرات باز نشده است ، اکنون هر دو طرف خود را آماده کرده اند تا در تهران به یک دستور کار جامعی برسند تا زمینه برای اعتماد سازی متقابل فراهم شود .

به باور نگارنده در صورتی که این سند به موارد ذیل توجه کند می تواند راهگشا و ضمانت اجرایی داشته باشد

1-  پرسش های پنج گانه فوق باید هر کدام مرحله به مرحله پاسخ داده شود و به ترتیبی که هر سئوال که حل شد به سراغ پرسش بعدی بروند.

2- به محض حل شدن هر شبه یا سئوالی مختومه شدن قطعی آن اعلام شود تا زمینه برای مطرح شدن ادعاهای بعدی باز نباشد زیرا این روند می تواند همچنان توسط غرب به بهانه های ساختگی تداوم یابد .

3- مذاکرات با آژانس جنبه حقوقی و فنی دارد و نباید برای رسیدن به توافق نامه جامع عجله به خرج داد. همینقدر که دو طرف تلاش کنند از تاثیرات  منفی اقدام های سیاسی و امنیتی بکاهند روند حرکت رو به جلو خواهد بود.

4- انتشار اخباری که توسط رسانه های خبری غرب مبنی بر اینکه ایران تا نیمه سال 2014 به بمب هسته ای دست پیدا می کند بمب های دود زایی هستند که فضای مذاکرات را آلوده کرده و بر جو بی اعتمادی دامن می زند بنابراین دو طرف باید از هر گونه موضع گیری که این روند را تقویت کند اجتناب ورزند.

5- گرفتن تضمین های کافی از آژانس  برای خنثی کردن  نقش سرویس‌های خارجی درباره دسترسی به پارچین  اهمیت اساسی دارد زیرا با توجه به سوابق موجود در پرونده عراق ، ممکن است عناصر داخلی از بازرسان آژانس در ارتباطات خود اطلاعات نظامی ایران که به هیچ وجه جنبه هسته ای ندارد ، در اختیار دشمنان ایران قرار دهند.

جمع بندی بحث:

ایران برای رسیدن به یک راهکار جامع با آژانس باید بتواند مشکلات موجود در مذاکرات با گروه پنج به علاوه یک را حل و فصل کند زیرا آژانس بین المللی انرژی هسته ای به شدت تحت تاثیرفشارآمریکا و متحدانش قرار دارد. بنابراین درواقع مذاکرات ایران  با آژانس زمانی به نتیجه همه جانبه می رسد که ایران با گروه پنج به علاوه یک به نتیجه ای قطعی دست پیدا کرده باشد.

مشکل اساسی که نباید از آن غافل بود آن است که طولانی شدن مذاکرات در شرایط کنونی به زیان ایران است زیرا غرب در عمل منتظر آن است که فشار ناشی از گسترش تحریم ها به نتیجه برسد . ایران برای آنکه بتواند این روند را متوقف کند نیاز دارد دست به ابتکارات تازه بزند این ابتکارات هم در عرصه دیپلماسی هسته ای قابل اجرایی شدند هستند و هم در چهارچوب دیپلماسی رسانه ای که میزان تاثیر گذاری  آن کمتر از دیپلماسی هسته ای نیست .