زمینه مناسب فعالیت و حضور پررنگ فرهنگی ایران در آسیای میانه و قفقاز
*زمینه فعالیت و حضور پررنگ ایران در آسیای میانه و قفقاز به واسطه مسائل فرهنگی مهیا میشود
وی در خصوص مزیتها و پتانسیلهای فعالیت برای ایران در منطقه آسیای میانه و قفقاز گفت: باید این موارد که در زیر به آنها میپردازیم تقویت شوند. بر این اساس معتقدم یکی از مهمترین و بزرگترین بسترها برای حضور و فعالیت ما در آسیای میانه و قفقاز ظرفیتهای فرهنگی است. باید اولویت را بیش از مسائل اقتصادی و سیاسی به مسائل فرهنگی داده شود،چرا که اگر این مقوله از سوی مسئولان درک شود، مقوله فرهنگی در منطقه قابل پذیرش است و این به واسطه مشترکات فرهنگی است که ما با کشورهای منطقه داریم.
بهشتیپور با بیان اینکه همین همکاریهای فرهنگی در ادامه بسترساز فعالیتهای اقتصادی و سیاسی خواهد شد، گفت: منتهی در سیاست خارجی ما اهمیت کمی به بخش فرهنگی داده میشود.
*باید بپذیریم که ایران هم یکی از راههای ترانزیت است
وی در خصوص مزیت و پتانسیل دوم در منطقه برای ایران با اشاره به بحث اقتصادی عنوان کرد: در بخش حمل و نقل و ترانزیت میتوانیم به یک انتقالدهنده مهم تبدیل شویم و این به معنای این نیست که راههای دیگری برای حمل و نقل یا ترانزیت برای این کشورها وجود ندارد. باید بپذیریم که ایران هم یکی از راههای ترانزیت است، مثلا برای کشورهای ترکمنستان و قزاقستان راههای ایران میتواند بسیار راهگشا باشد یا برای ارمنستان و آذربایجان راههای ایران نقش کلیدی دارند، اما نباید از نظر دور داشت که راههای دیگر هم وجود دارد پس باید قبول کنیم که در منطقه رقابت دیده میشود.
*متاسفانه نوع نگاه و روابط ما با جمهوری آذربایجان امنیتی و سیاسی شده است
کارشناس مسائل بینالمللی با اشاره به مزیت سوم که همان بحث انرژی است، تصریح کرد: انرژی ایران هم برای تاجیکستان خوب است هم برای ارمنستان. به علاوه ما با آذربایجان هم میتوانیم همکاری خوبی در بحث انرژی داشته باشیم یعنی میتوانیم همکاری متقابل داشته و مکمل هم باشیم هر چند که باید گفت متاسفانه اولویتها و نوع روابط و نگاه ما با جمهوری آذربایجان امنیتی و سیاسی شده است، از هر طرف نگاه میکنم بحثهای امنیتی و سیاسی مطرح میشود، در حالی که ما از نظر فرهنگی نقاط مشترک بسیاری با این کشور داریم.
بهشتیپور در خصوص مزیت همسایگی با برخی کشورهای منطقه گفت: ما در این منطقه با کشورهای ترکمنستان - قزاقستان - آذربایجان - ارمنستان و روسیه همسایه هستیم و این همسایگی و داشتن مرز مشترک یک امتیاز خوب محسوب میشود، چرا که به واسطه همین همسایگی تبادلات ارزانتر صورت میگیرد به علاوه میتوانیم برای هم تخفیفات گمرکی در نظر بگیریم.
*باید ارادهای برای حل موضوع رژیم حقوقی دریای خزر ایجاد شود
وی مزیت دیگر را دریای خزر دانسته و عنوان کرده که این دریا یک آبراه مناسب برای همکاریها است، اما به خاطر عدم تعیین رژیم حقوقی این دریا هنوز نمیتوانیم از پتانسیل این دریا استفاده کنیم، اما سئوالی که اینجا مطرح میشود این است که رژیم حقوقی دریا خزر چه زمانی حل خواهد شد، به نظر میرسد باید یکی از اولویتهای دولت یازدهم تلاش برای مشخص کردن رژیم حقوقی دریای خزر باشد، یکی از موانع جدی ما در روابط با آذربایجان، روسیه، ترکمنستان و قزاقستان همین رژیم حقوقی دریای خزر است.
وی گفت: از سال 1991 این کشورها در تلاش هستند تا رژیم حقوقی را تعیین کنند، اما همچنان لاینحل مانده است، باید یک ارادهای برای حل این موضوع ایجاد شود. امیدواریم در دولت یازدهم شرایط تعیین این رژیم حقوقی فراهم شود تا بستری شود برای همکاریهای گسترده کشورهای حاشیه این دریا به خصوص با ایران فراهم شود.