روش تحلیل سیاسی

ازهمان ابتدا روشن بود که به دلیل بی اعتمادی های گسترده دو طرف نسبت به یکدیگر، نمیتوان انتظار داشت که موضوع با یک یا دو جلسه مذاکرات فشرده حل و فصل شد.  بنابراین همینقدر که دو طرف حاضر شدند پس از شش سال مذاکرات ، نخستین بار بیانیه مشترک صادر کنند ، میتوان گفت راه جدیدی برای اعتماد سازی باز شده است.

به نظر می رسد تشکیل کمیته های سه گانه تخصصی در امور علمی ، تحریم ها و خلع سلاح،  راهبردی اصولی است که کارهای مقدماتی را برای مذاکرات بعدی که قرار شد  در سه هفته آینده در ژنو برگزار شود ، هموار می سازد. این کمیته های سه گانه قرار است زمینه را برای رفع تحریم ها علیه ایران ، چگونگی همکاری های هسته ای آینده بین دو طرف و نیز راههای اطمینان از فعالیت های صلح آمیز ایران در امور هسته ای را بررسی کنند و نتایج آنرا به اجلاس بعدی ارائه نمایند.

ازنگاه منطقی برای موفقیت مذاکرات در مراحل بعدی به نظر می رسد اقدام های ذیل اجتناب ناپذیر باشند:

1- هر دوطرف بپذیرند که تعهدات متقابل و متوازن باشند . یعنی اگر قرار است توافقی بر اساس قانون برد برد شکل بگیرد باید تعهدات دو طرف متقابل باشند و تا حد امکان از نظر میزان اهمیت با هم یکسان باشند. در این صورت است که میتوان به اجرای دقیق توافق ها امیدوار بود.

2- قرار است هر دو طرف برای ایجاد اعتماد به سمت یکدیگر حرکت کنند . بنابراین نمی توان انتظار داشت یکطرف بایستد و منتظر باشد تا تنها طرف مقابل گام های خود را بردارد. بطورطبیعی "همکاری"  با "همگامی"  بین دوطرف شکل واقعی بخود می گیرد و تداوم می یابد.

3- مهار مخالفت های موجود در دو سو، به گونه ای که اصل توافق ها را تحت تاثیرمنفی قرار ندهند. ازضرورت های حتمی برای تداوم همکاری ها آینده است. البته روشن است که هیچکس نمی تواند مانع مخالفت ها بشود. اما میتوان اگر به پیشرفت کار اعتقادی  دارند ؛ مخالفان را تحت مدیریت خود درآورند .

4- گام های اعتماد سازاگر با به رسمیت شناختن حق ایران برای غنی سازی اورانیوم آغازشود با کم ترین هزینه درکم ترین زمان ممکن،  به باز شدن گره اساسی مذاکرات در آینده  کمک می کند .

5- در طرح پیشنهادی ایران سه مرحله غیر قابل تفکیک از یکدیدگر و به شرط اجرای مرحله به مرحله آن پیش بینی شده است. یعنی اجرای هرمرحله  منوط به اجرای کامل مرحله قبل از آن است. در این مدل درعمل پیشرفت درهرمرحله، اعتماد سازی برای اجرای مراحل بعدی را از سوی هر دوطرف بوجود می آورد. بنابراین نگرانی برای اجرایی نشدن مراحل سه گانه وجود ندارد زیرا هر دو طرف زمانی مرحله بعد را به اجراء می گذارند که از تحقق مرحله قبلی اطمینان حاصل کرده باشند.

6- طرح پیشنهادی ایران به گونه ای جامع و کامل است  که جای هرگونه بهانه جویی را از طرف مقابل گرفته و راه حل منطقی برای آنکه چه کسی درچه زمانی ، چه اقدام هایی را ، چگونه به اجراء بگذارد ، مشخص کرده است. بنابراین اگرچنین طرحی ناکام گذارده شود برای همگان روشن می شود چه کسانی به چه دلایلی نمی خواهند با ایران درباره یک طرح منطقی جامع وکامل به توافق همه جانبه دست پیدا کنند.

7- ایران با ارائه طرح زمان بندی شده این بهانه تبلیغاتی را که در گذشته مرتبا در رسانه های گروهی غرب تکرارمی شد که ایران  با سیاست دفع الوقت ، زمان می خرد تا پیشرفت های هسته ای خود را تکمیل کند؛ از کارایی انداخت . بنابراین هم اکنون جا دارد طرف  غرب برای استفاده از فرصت تاریخی که فراهم شده است ، سیاست "مذاکره برای مذاکره" را کنار گذاشته و یکبار برای همیشه بصورت جدی در یک جدول زمان بندی شده به توافق نهایی با ایران دست پیدا کند.

8- تغییر سیاست غلط گذشته غرب در مورد بکارگیری راهبرد "فشار و مذاکره "  و جایگزینی آن به "همکاری و مذاکره " پس ازاعتمادی سازی متقابل یک ضرورت حتمی بشمار می رود و موجب پایداری و تداوم موفقیت ها درصحنه مذاکرات خواهد شد.

9- بدون شک توقف تصویب تحریم های جدید و لغو تحریم هایی که با دستوراوباما قابل لغو شدن هستند ، به تلطیف هرچه بیشتر فضای مذاکرات آینده کمک می کند و دست تیم جدید مذاکره کننده ایرانی را برای رسیدن به توافق های جدید و مهم تر باز می گذارد . این اقدام پیام روشنی برای تهران است که نشان می دهد تا چه حد رویکرد غلط گذشته آمریکا تغییر یافته است.

10 – ایران و کشورهای گروه 1+5 راه تعامل سازنده و رسیدن به زبان مشترک را یافتند و برای آنکه دراین مسیر پیچیده  و ناهموار ، با موانع جدید و غیر قابل پیش بینی روبرو نشوند؛ لازم یکبار برای همیشه از گذشته به عنوان چراغ راهنمایی  برای آینده بهتر استفاده کنند. تجربه های گذشته اگرچه تلخ و دشوار بودند، اما برای هردو طرف بسیار درس آموز هستند.

جمع بند ی و نتیجه گیری

راه پیشرفت در مذاکرات با ارائه طرح جدید ایران باز شده است ، به نظر می رسد زمان برای رسیدن به توافقی جامع وکامل بین ایران وغرب فرارسیده وتقریبا میشود امیدواربود که سنگ اندازی های اسرائیل هم دیگر نتواند ، مسیر را به دوران بلاتکلیفی گذشته بازگرداند. غرب می داند فرصتی که فراهم شده است اگر از دست برود قابل تکرار نیست و در صورت برآرود اشتباه از "نرمش قهرمانانه " ایران که به واقع در راستای آزمایش نیت واقعی آمریکا و متحدانش انجام شده است؛ باردیگر شاهد دور جدیدی از تقابل ها بجای تعامل  سازنده خواهیم بود . درآن صورت احتمالا بازی هردوسر باخت درپیش گرفته خواهد شد.