روابط ايران و ارمنستان در پي استقلال اين کشور پس از فروپاشي اتحاد جماهير شوروي وارد مرحله جديدي شد . در این سالها مناسبات ايران و ارمنستان درعرصه هاي گوناگون رشد کرده است . اما اين رشد عمدتا متمرکز بر همکاريهاي اقتصادي بوده است

از جمله مهمترين جنبه هاي همکاري اقتصادي دو کشور انتقال انرژي برق و صدورگاز ایران از طريق خط لوله  به ارمنستان است . خط لوله صدور گاز ايران به ارمنستان از سال 2007 افتتاح  شد . طول اين خط لوله حدود 113کيلومتراست و بابهره برداري کامل از آن روزانه حدودسه ميليون متر مکعب گاز از ايران به ارمنستان صادر خواهد شد .

 يکي از اهداف دراز مدت اين پروژه ايجاد دروازه اي براي صادرات گاز ايران به اروپاست . اين خط لوله روزانه تا 10 ميليون متر مکعب ظرفيت انتقال گاز دارد و ميتواند بعنوان يکي از مسيرهاي مطرح براي انتقال گاز ايران به اروپا باشد. خط لوله گاز ايران- ارمنستان داراي قطر 700 ميلي‌متر و توان 2/1 ميليارد متر مكعب در سال است. اين خط لوله صادرات گاز ايران را به ارمنستان در ابتدا به ميزان 1/1 ميليارد متر مكعب و از سال 2019 به ميزان 3/2 تأمين خواهد كرد. براي رسيدن به ميزان مذكور، طرف ارمني قرار است 197 كيلومتر ديگر به اين خط لوله اضافه كند. 

مبادلات تجاري ايران و ارمنستان در حال حاضرحجم مبادلات تجاري دو کشور بالغ بر دويست ميليون دلار است که حدود 160 ميليون دلار مربوط به صادرات ايران و 40 ميليون دلار مربوط به صادرات ارمنستان است . تهران و ايروان تلاش می کنند  حجم مبادلات تجاري خود را تا بيش از پنج برابر سطح کنوني افزايش دهند . البته هدف گذاري اوليه اين است که حجم مبادلات تجاري دو کشور به  500ميليون دلار برسد . اگر صدور خدمات فني و مهندسي را در نظر بگیریم این عدد می تواند به  يک ميليارد دلار روابط تجاري و خدماتي دو کشور برسد. در اين راستا تاکنون  بیش  از 90 سند در مورد همکاريهاي مشترک بین دو کشور امضا شده است .

ارمنستان در شمارکشورهايي است که درکنار ساير کشورهاي منطقه در حلقه تجاري کريدور شمال - جنوب نقش موثري ايفا مي کند . اين کريدور بين هند ، ايران و روسيه برقرار شده است و يکي از مسيرهاي مهم تجاري بين المللي و حلقه اتصال بين اروپا و شرق و غرب آسيا محسوب ميشود . توسعه همکاري در زمينه هاي کشاورزي - شيلات – دامپروري ،بانکي و سرمايه گذاري - ارتباطات و مخابرات - فيبر نوري و رومينک تلفن همراه - توسعه همکاري فرهنگي - علمي و آموزشي - از ديگرزمینه هایی  است که در9دور گفتگوهایی که در چهارچوب کمسیون مشترک اقتصادی بین دو کشور بررسی شده  پيشرفتهاي خوبي داشته است .

اما توسعه مناسبات ايران و ارمنستان درعرصه سياسي نيز با توجه به ديدگاههاي همسو دو کشور در قبال ثبات و امنيت منطقه  در عمق بخشيدن به همگرايي هاي سياسي و امنيتي در منطقه بحران خيزجنوب قفقاز و کاهش تنشهاي موجود کمک نمايد . ازاين ديدگاه جمهوري اسلامي ايران بدنبال توسعه متوازان روابط با تمامي کشورهاي منطقه است .براين اساس ايران همکاريهاي دو وچند جانبه و ايجاد مدل هاي امنيتي براساس همکاري ميان ايران و کشورهاي حوزه قفقاز را پيشنهاد کرده است و توسعه اين روابط را بسود منافع جمعي ميداند . ازجمله طرحهاي مهمي  که در دستور کار روابط دو کشور قرار دارد مي توان به توافق در خصوص احدات نيروگاه برق آبي ارس - بررسي امکان برقراري ارتباط مستقيم ريلي ميان دو کشور- مذاکرات اوليه و تشکيل کميته سه جانبه جهت بررسي زمينه احدات پالايشگاه در ارمنستان با مشارکت سه کشور ايران - روسيه و ارمنستان و تاسيس مرکز تجاري ايران در ارمنستان با مشارکت بخش خصوصي - اشاره کرد. احدات پالايشگاه مشترک ايران – روسيه و ارمنستان الگوي بسيار مناسبي براي گسترش مناسبات اقتصادي و تحکيم روابط سياسي ايران و کشورهای منطقه قفقاز  است .

به دلیل سابقه و پیشینه خط مشی ایران در منطقه قفقاز که بیشتر نشانگر ترکیب همگوني از بلوغ و احتیاط در سياست خارجي ايران بوده است جنوب قفقاز را میتوان روشن ترین دلیل برای عمل گرایی در سیاست خارجی ایران دانست. این عمل  گرایی بیشترازیکسو در برابر منافع روسیه  تعریف شده و از سوی دیگر تحت تاثیر سیاست ایجاد توازن مثبت در مناسبات با آذربایجان و ارمنستان قرار داشته است همین عامل بر نقش آفرینی مثبت ایران در جنوب قفقاز افزوده است

دومین عامل تعیین کننده اهمیت جنوب قفقاز برای ایران  یک ملاحظه بیرونی یعنی برخورد منافع رقابت آمیز با غرب در منطقه است. این رویارویی منافع که ماورای مرزهای منطقه از آمریکا تا اروپا  را شامل می شود به عنوان عامل مهمی در شکل دان به سیاستهای ایران در قفقاز و ازجمله ارمنستان نقش آفرینی کرده است .

با چنین دیدگاهی  حقیقت روابط ایران با ارمنستان با درک مشترکی از منافع بلند مدت دو کشور پیش رفته است . به تعبیر استراتژیک ایران به ارمنستان بیشتر از یک دولت همسایه با پیشینه ای از روابط دوجانبه خوب با وجود یک اقلیت ارمنی تاثیر گذار در ایران نگاه می کند. ایران به ارمنستان به عنوان یک دوکشوری که  نیاز مشترک برای غلبه بر فشار خارجی  دارند نگاه می کنند .

دو عامل اصلی و تاثیر گذار برروابط ایران وارمنستان انرژی و ژئو پولوتیک است . تامین انرژی برای ارمنستان اهمیت حیاتی دارد و برای ایران صدور گاز از طریق ارمنستان به اروپا نقش مهمی درتنوع بخشیدن به بازارهای صادراتی ایفامی کند . جایگاه ارمنستان به عنوان راه ارتباطی ایران به قفقاز در کنار آذربایجان بسیار تاثیرگذار ومهم است . بر این اساس دیدار روسای جمهوری دوکشور که در دو سال اخیر به صورت مرتب انجام شده است نقش تعین کننده ای در گسترش همکاری های دوجانبه و منطقه ای داشته است .