روش تحلیل سیاسی

 ایرنا: روحانی و اوباما هر 2 در سخنرانی خود در هفتادمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل به دستاورد هسته یی و توافق تاریخی وین اشاره کردند. آیا این موضع گیری مشترک می تواند مواضع ایران و آمریکا را در دیگر مسایل اختلافی به یکدیگر نزدیک کند؟

بهشتی پور: به نظرم توافق هسته یی فضای تعاملی جدیدی را برای ایران ایجاد کرد تا بتواند از راه گفت وگو با کشورهای دیگر و کاربرد دیپلماسی جایگاه خود را ارتقا دهد. ایران و آمریکا هر 2 از توافق هسته یی استقبال کردند. پس از سال ها این 2 کشور به یک حد مشترک رسیدند. آمریکا و ایران هر یک مواضع خود را دارند اما این 2 کشور توانستند به یک حد مشترک برسند و آن هم برنامه ی جامع اقدام مشترک است. اگر برنامه ی جامع اقدام مشترک بدون نقص و درست اجرا شود می تواند برای آینده چارچوب و مبنایی باشد تا در دیگر مسایل هم از آن استفاده کرد. البته اگر به طور کامل اجرایی نشود در این مرحله متوقف خواهد شد و مشکل آفرین هم خواهد بود. نکته ی مثبت متن برجام این است که پس از سال ها برای نخستین بار یک اشتراک نظر میان ایران و آمریکا به دست آمده بدون اینکه هر یک از 2 کشور از مواضع پیشین خود چشم پوشی کنند.

ایرنا: یکی از محورهای سخنان رییس جمهوری به اهمیت گفت وگو و دیپلماسی در حل بحران 12 ساله ی هسته یی اختصاص یافت. چقدر می توان با تکیه بر این ابزار تنش ها را کاهش داد؟

بهشتی پور: رییس جمهوری اشاره به این واقعیت داشت که در نظام بین الملل اغلب جنگ ها رخ می دهد و پس از جنگ ها گفت وگو و مذاکره صورت می گیرد. به طور معمول هم نتیجه به سود برنده ی جنگ خواهد بود اما در پرونده ی هسته یی ایران پیش از این که جنگ صورت گیرد 2 طرف مذاکره کردند و مانع از بر افروختن جنگ شدند و این می تواند یک الگو برای دیگر بحران های بین المللی باشد. به عبارتی در نظام حقوقی بین الملل پیش از این که جنگ رخ دهد بر اساس یک مدل دیپلماتیک، اختلافی جدی حل و فصل شد. در واقع خردورزی بر جنگ افروزی چیره شد.

ایرنا: به نظر شما کشورهای غربی چه رویکردی نسبت به توافق به دست آمده خواهند داشت؟

بهشتی پور: این توافق یک مدل در چارچوب دیپلماسی است که در آن می توان موضوع های گوناگون را قرار داد. به هر حال غرب هم اکنون دریافته که می توان مشکلات را حل و فصل کرد بدون اینکه لازم باشد طرف مقابل در برابر آنها تمکین کند. آن ها عادت کرده بودند سال های طولانی در برابر طرف مقابل حرفی را بزنند و طرف مقابل را وادار به اجرای آن کنند اما اکنون این مدل را پذیرفته اند که باید درباره ی جزییات مذاکره کنند و به یک نقطه و طرح مشترک برسند که 2 طرف را خرسند کند و نه اینکه تنها منافع یک طرف را بر آورده سازد.

ایرنا: برگردیم به سخنرانی رییس جمهوری. روحانی در سخنان خود تاکید کرد که امروز، فصل جدیدی در روابط ایران با جهان آغاز شده است. نظر شما درباره ی این فراز از سخنرانی رییس جمهوری چیست؟

بهشتی پور: ایران پیش از این با بیشتر کشورها ارتباط داشت و برجام می تواند آغازی برای روابط ایران با جهان غرب باشد، در عین حال که 2 طرف مواضع خود را خواهند داشت و به طرف حل مشکلات پیش خواهند رفت. برای رسیدن به پاسخ قطعی در این باره باید منتظر اجرای برجام بود. برجام تجربه یی تاریخی است و اگر درست اجرا شود و غرب به تعهدات خود پایبند باشد می تواند به نقطه ی عطفی برای آغاز همکاری های سازنده تبدیل شود.

ایرنا: آیا حل و فصل مسالمت آمیز پرونده ی هسته یی ایران چنانچه رییس جمهوری تاکید کرد می تواند به عنوان الگویی پایدار برای حل و فصل دیگر موارد اختلافی به کار گرفته شود؟

بهشتی پور: این آغاز راه است و اگر غرب عملکرد درستی داشته باشد می شود در دیگر زمینه ها هم انتظار همکاری های میان ایران و غرب را داشت و به راه حل هایی مشترک دست یافت.

ایرنا: رییس جمهوری در سخنرانی خود به پیامدهای مثبت توافق هسته یی در سطح منطقه یی اشاره کرد؟ نظر شما درباره ی این پیامدها چیست؟

بهشتی پور: مسایل منطقه یی پیچیدگی های ویژه ی خود را دارد. پس از جنگ جهانی دوم به ویژه پس از تاسیس رژیم صهیونیستی در پایان دهه ی 40 میلادی، فضای جدیدی در تحولات خاورمیانه به وجود آمد. مساله ی نفت و انرژی هم روز به روز بر اهمیت منطقه ی خاورمیانه افزود. به نظر می رسد پس از اجرای برجام، میان ایران و عربستان از یک سو و ایران و ترکیه و مصر که در منطقه ی خاورمیانه کشورهای تاثیر گذاری هستند، گفت وگوهایی برای ایجاد یک خاورمیانه ی جدید صورت گیرد؛ خاورمیانه ی جدیدی که به دست آمریکایی ها ایجاد نشده است بلکه به دست کشورهای منطقه به وجود خواهد آمد. در این صورت ایران می تواند با غرب نیز رابطه یی مناسب داشته باشد بدون اینکه به رابطه ی ایران با چین و روسیه و هند خدشه وارد شود.

ایرنا: همپیوندی «صلح» با «توسعه» از محورهای برجسته در سخنرانی رییس جمهوری بود. رییس جمهوری اظهار کرد که ما جنگ و تحریم را از یاد نمی بریم اما به صلح و توسعه فکر می کنیم. وی البته تصریح کرد ما گذشته را فراموش نمی کنیم اما نمی خواهیم در گذشته بمانیم. این دیدگاه چقدر می تواند در تحقق صلح و توسعه موثر واقع شود؟

بهشتی پور: توسعه نیاز به ابزار و سرمایه گذاری دارد. برای رسیدن به فضای صلح باید اقدام های خردمندانه یی صورت گیرد. در سایه ی ثبات و امنیت می توان به توسعه دست یافت. صلح و توسعه رابطه یی تنگاتنگ دارند و نمی شود یکی را فدای دیگری کرد. برای رسیدن به صلح و توسعه باید اقدام هایی خردمندانه صورت گیرد و صلح و توسعه لازم و ملزوم یکدیگر هستند.

ایرنا: ارزیابی کلی شما از سخنان رییس جمهوری و دستاوردهای آن چیست؟

بهشتی پور: به نظر من سخنرانی رییس جمهوری خیلی دقیق و روشن بود که می تواند فرصت های تازه یی را برای ایران به وجود آورد. از این سخنرانی بسیار استقبال شد و حضور افراد در نشست نشان دهنده ی این مساله بود که منطق ایران مورد پذیرش اعضای مجمع عمومی و جهان است، از جمله طرح جهان عاری از خشونت که 2 سال پیش به اتفاق آرا تصویب شد و امسال هم رییس جمهوری بر این مساله تاکید کرد. این مسایل باید پیگری شود تا جنبه ی عملی به خود گیرد .