روش تحلیل سیاسی

اطلاعات پایه

1- اجلاس سران اتحاديه اروپا- روسيه هرسال دو باردرروسيه يا يكي ازكشورهاي اروپايي برگزار مي شود.

 تاكنون اساس مشاركت متقابل روسيه و اتحاديه اروپا، برپايه توافق نامه مشاركت و همكاري سال ۱۹۹۷ استواربود. ولي زمان اجراي اين سند درماه دسامبر سال 2007 به پايان رسيد. مساله انعقاد موافقتنامه جديد ده ساله همكاري هاي روسيه و اتحاديه اروپا نيزدراولويت موضوعات مورد بحث دراين اجلاس قرارداشت.

اجلاس هاي بيستم و نوزدهم سران اتحاديه اروپا و روسيه درپرتغال وآلمان به دليل ممانعت كشورهاي لهستان  و ليتواني  با  آغا ز مذاكرات  اتحاديه اروپا با روسيه براي عقد موافقتنامه جديد ده ساله همكاري هاي دوجانبه بي  نتيجه بود. اما وزيران خارجه 27 كشوراتحاديه اروپا  روزششم خردادماه87 موافقت خود را با آغازمذاكرات براي عقد اين قرارداد اعلام كردند.

 2- رئيس جمهوري روسيه در آغاز اجلاس با اشاره به وجود ضرورت هماهنگي مواضع روسيه با اتحاديه اروپا در بسياري از مسائل گفت: روسيه مصمم به تشريك مساعي با اتحاديه اروپا براي مقابله با چالش ها و تهديدهاي جهاني است. مدودف به منابع غني نفت و گاز منطقه خانتي مانسيسك كه جايگاه نخست استخراج نفت وتوليد برق ورتبه دوم توليد گازدرروسيه را دارد اشاره كرده و گفت: انتخاب اين محل براي برگزاري اجلاس با توجه به روند رو به افزايش مسائل مربوط به انرژي در جهان تصادفي نيست.

3- اتحاديه اروپا عمده ترين شريك تجاري روسيه است و حجم مبادلات تجاري دوجانبه در سال اخير ميلادي به بيش از60 ميليارد دلاررسيده است. اتحاديه اروپا 45 درصد گاز طبيعي و حدود 20 درصد نفت مصرفي خود را از روسيه وارد مي كند.

4- درنشست مشترک مدودیف با رهبران اتحادیه اروپا او پيش بيني كرد طرح سپر دفاع موشكي آمريكا در تامين امنيت جهاني ناكام بماند. مدودف ، در اجلاس روسيه - اتحاديه اروپا گفت: سامانه دفاع موشكي آمريكا در اروپا نمي تواند امنيت اين قاره را تامين كند. مدودف تصريح كرد كه رهبران اروپا به عنوان صاحبخانه هاي اين قاره نبايد به خارجي ها اجازه بدهند مسوول تامين امنيت اين قاره باشند.

اوافزود:

ما به شدت نسبت به اين ابتكارعمل آمريكا ترديد داريم. اروپايي ها بايد بدانند كه خود مي توانند تامين امنيت قاره را برعهده بگيرند ونيازي به آمريكايي ها ندارند.رئيس جمهورروسيه دراين اجلاس پيشنهادهايي براي ايجاد معاهده امنيت جديد براي اروپا مطرح كرد.

5- آمريكا قصد دارد 10 موشك ردياب در لهستان و يك سيستم رادار در جمهوري چك را مستقر كند. واشنگتن مدعي است كه اين طرح با هدف مقابله با حملات موشكي احتمالي از طرف كشورهاي كره شمالي و ايران ايجاد مي شود. درحالی که روسيه به شدت با اين طرح مخالفت  می کند زیرا معتقد است این طرح امنیت ملی روسیه را در غرب این کشور با چالش جدی روبرو کرده است و حتي امنيت اروپا را تضعيف خواهد كرد.به همین دلیل حتي مقامات نظامي روسیه هشدار داده اند كه در صورت استقرار اين سپر، آن را مورد هدف قرار خواهد داد.

6- روسیه تلاش کرد رهبران کشورهای اتحادیه اروپا را متقاعد کند که برای تامین امنیت اروپا نیازی به گسترش ناتو به حوزه کشورهای شوروی سابق نیست  دراين ميان ولاديمير پوتين نخست وزيرروسيه درديدارهمتاي اوكرايني خود درمسكو، تهديد كرد درصورتي كه اوكراين به ناتو بپيوندد، روسيه تمام روابط اقتصادي خود با اين كشور را قطع خواهد كرد.

7- یکی ازموارد مهم مورد اختلاف بین اتحادیه اروپا وروسیه امنیت انتقال انرژی ازروسیه به سمت اروپا است. رهبران اتحادیه اروپا از روسیه می خواهند  منابع عظيم انرژي خود را به روي سرمايه گذاران خارجي بگشايد اما كرملين تمايل دارد كنترل خود را بر منابع عظيم نفت و گاز و خطوط لوله انرژي حفظ كند.ازسوي ديگرمسكو نيزخواستاردسترسي بهتروآسان تربه بازاراتحاديه اروپاست. خوزه مانوئل باروسو رئيس كميسيون اروپايي معتقد است: روسيه يكي از اصلي ترين تامين كنندگان انرژي مورد نياز اروپا است و اروپا اين بازار را حفظ خواهد كرد.

8- مناقشات انرژي ميان روسيه و اتحاديه اروپا در خلال دو تا سه سال گذشته به يكي از بحران هاي اساسي در روابط روسيه با اروپا تبديل شده بود به گونه يي كه اروپا بارها روسيه را متهم كرد از سلاح انرژي به عنوان ابزاري براي باج خواهي از اتحاديه اروپا استفاده مي كند. موضوع خط لوله انتقال نفت از درياي شمال تا گرايفسوالد یکی از مسائل مورد اختلاف  روسیه و لهستان است که با توجه به اینکه در اتحادیه اروپا تصمیم ها باید به اتفاق آراء انجام شود لهستان توانست حداقل برای دو دوره مذاکرات با روسیه را برای تمدید قرارداد راهبردی به تاخیر بیندازد . توسک نخست وزير جديد لهستان با پيش گرفتن رفتاري منطقي علاوه بر كاهش اختلاف هاي ديرينه با آلمان، سيگنال هايي نيز در جهت تنش زدايي به روسيه ارسال كرده است.

وبه دلیل تغییر ياروسلاو كاچينسكي نخست وزیر ضد روسی قبلی لهستان در اواخر سال 2007 چنین تغییری درمواضع لهستان در قبال همکاری با روسیه ، ایجاد شد.

9- از ديگر موضوعات مطرح شده در نشست روسيه و اتحاديه اروپا وضعيت رعايت حقوق بشر در روسيه و دموكراسي در اين كشور بود. روسیه این موضع گیری اروپا را دخالت آشکار در امور داخلی خود می داند درحالی که اتحادیه اروپا هرگونه بهره برداری ازموضوع حقوق بشررا به عنوان ابزاری برای وارد اوردن فشارعلیه روسیه ، رد می کند و معتقد است روسیه نمی تواند با سرکوب مخالفان خود انتظار داشته باشد مناسبات راهبردی با اتحادیه اروپا برقرار سازد.

تحلیل مناسبات  روسیه و اتحادیه اروپا

روسيه واتحاديه اروپا هنوزدرموردعقد یک  موافقتنامه راهبردی  اختلاف دارند. مدودف پس ازديداربا خوزه مانوئل باروسو، رييس كميسيون اروپا اعلام كرد كه مذاكرات براي عقد پيمان جديد همكاري اقتصادي از چهارم جولاي 2008رسما در بروكسل آغاز خواهد شد. اصلي ترين مشكل پيش روي اين مذاكرات مسائل مربوط به بازرگاني است. درحالي كه اتحاديه اروپا برقيد منشور انرژي اروپا در موافقتنامه و پذيرفتن آن از طرف روسيه اصراردارد، مسكو با آن مخالفت مي كند.

پیمان پيشين بین دو طرف درسال 1997 برای مدت ده سال منعقد شده بود اما این  پيمان دراواخرسال 2006 پس ازآنكه روسيه درواکنش به مخالفت های لهستان در باره خط لوله شمال ، واردات گوشت ازاین کشور را ممنوع كرد، عملا ديگرمتوقف ماند . لهستان ازاحداث خط لوله گاز اروپاي شمالي بين روسيه و آلمان كه با بهره‌برداري ازآن درپنج سال آينده روسيه ازترانزيت گازخود به اروپا ازطريق لهستان بي‌نياز مي‌شود بشدت ناراضي است. به همین دلیل تلاش می کند با استفاده از حق وتوی خود روسیه را به بهانه تضمین های امنیت انرژی تحت فشار قرار دهد .  مذاكرات براي عقد پيمان جديد درزمان ولاديميرپوتين تحت تاثيرسردي و تنش درروابط اروپا و روسيه نتوانست به پيش برده شود.اختلاف برسرگسترش ناتو به حوزه نفوذ روسیه در شرق اروپا واستقرارسپرموشكي  ايالات متحده درشرق اروپا وهمچنين اختلاف روسيه وبريتانيا درسال 2007 بر سركشته شدن لی تی ینکو يك عضوسابق كاگ ب در لندن، موجب شد تا مذاكرات عقد پيمان اقتصادي به حاشيه رانده شود.اتحاديه اروپا به عنوان بزرگ ترين شريك تجاري روسيه که پنجاه درصد صادرات روسيه به مقصد این كشورها انجام مي شود؛ می کوشد از اهرم مناسبات اقتصادی برای  گرفتن تضمین های امنیت انرژی از روسیه  بهره بگیرد . اتحاديه اروپا بيش ازيك چهارم گاز طبيعي مصرفي خود را از روسيه وارد مي كند به همین دلیل مایل است دراین مورد روسیه نتواند هرزمان که اراده کند ، شیرگازویا نفت را به سوی اروپا ببندد  درسه سال اخيربه دلیل اختلاف های روسیه با اوکراین و بیلوروسی برسرقیمت گازصادراتی  کشورهای اروپایی دریافت کننده گازروسیه چند مرتبه با خطرقطع گازازسوي این کشورروبه رو شدند . به همین  منظور اتحاديه اروپا درمذاكرات خود با مدودیف ازاو درخواست كرد  تا اجازه حضور گسترده تر شركت هاي نفتي اروپا را درميادين نفت و گاز اين كشورصادر كند. زیرا دراین صورت اتحادیه اروپایی اطمینان بیشتری درجهت تامین نیازخود درآینده خواهد داشت. درسال 2007 روسيه در پي تنش سياسي با اتحاديه اروپا ، شركت شل را از ميدان ساخالين اخراج كرد. ارزش اين قرارداد ابطال شده 20ميليارد دلار بود . خوزه مانوئل باروسو دركنفرانس خبري پس ازاين ديداربا اشاره به اهميت اين پيمان اقتصادي جديد روسيه  را شريك تجاري بزرگي براي اروپا عنوان كرد وخواستارانجام مذاكرات با درنظرگرفتن حساسيت هاي  دو طرف شد. پوتين نخست وزيرروسيه نيزدراين ديدارحضور داشت. احتمال مي رود كه پوتين مسووليت گفت وگوهاي چهارم جولاي را بر عهده داشته باشد.

روسیه که به اهمیت انرژی به عنوان یکی ازمولفه های مهم وتاثیرگذاربرتحولات بین المللی واقف است در سالهای آتی می کوشد از اهرم انرژی برای نزدیک شدن هرچه بیشتر به اتحادیه اروپا استفاده کند تا در نهایت بتواند موقعیت خود را در برابر فشار روز افزون آمریکا تحکیم نماید . فشاری که در حال حاضر در سه محور گسترش ناتو به اوکراین و گرجستان ، راه اندازی سپردفاع موشکی در لهستان و چک و در نهایت اعلام استقلال کوزوو ،پیش می رود. البته بعید است اتحادیه اروپا به خاطر نزدیک شدن بیشتر به روسیه از مناسبات گسترده خود با آمریکا بکاهد اما مخالفت فرانسه و آلمان با عضویت اوکراین و گرجستان در ناتو که درجریان اجلاس سران کشورهای عضو این پیمان دربخارست مطرح شد؛ روسیه را امیدوارکرده است که از طریق تعامل بیشتربا اتحادیه اروپا، قدرت مانورآمریکا را برای بازی با روسیه درشرق اروپا ، محدود  کند .

اما شاید مهم ترین بخش این اجلاس پیشنهاد اخیر مدودیف بود که در خصوص تنظیم قرارداد لازم الاجرای حقوقی جدید در باره تامین امنیت اروپا ارائه گردید  که دراین طرح اصول معین همکاری ها ی امنیتی  و هم تعهدات متقابل کشورها وسازمان هایی که درزمینه امنیتی فعال هستند دردورنمای بلند مدت ومیان مدت  مشخص  گردیده است .

هم روسیه و هم اتحادیه اروپا ضرورت شکل گیری سند جدید را بجای توافق نامه اصولی سال 1997 درک می کنند. دلیل آنها نیز تغیيرات جدی است که هر دو طرف طی 11 سال گذشته متحمل شده اند. اتحادیه اروپا تا 27 کشور گسترش یافته، بیش ازپیش سیاسی شده است و کمتراز قبل درعرصه اقتصادی همگون می باشد. روسیه نیزدر طول این مدت هم رئیس جمهوریش تغییر کرده و هم مواضع اقتصادی و سیاست خارجی این کشوردستخوش تغییرات قابل توجهی شده است.افزایش میزان تاثیرگذاری روسیه بر معدلات بین المللی به دلیل کاهش مشکلات اقتصادی اش ، نگرانی هایی را نزد شرکای غربی روسیه بوجود آورده است.