راه بیبازگشت اجرای برجام
- بعد از اجرایی شدن تعهدات هستهای از سوی هر دو طرف، ایران از این پس با قدرت و قوت فعالیتهای هستهای خود را ادامه خواهد داد. اگرچه در این مسیر محدودیتهایی را پذیرا خواهد شد ولی حالا میتواند دیگر بدون موانعی که قبلاً به خاطر فعالیتهای صلحآمیز هستهای خود با آن روبهرو بود و تحریمهای گستردهای را هم به واسطه آن متحمل میشد، فعالیتهای خود را ادامه دهد و علاوه بر آن زمینههای جدیدی برای گسترش همکاریهای علمی در زمینه هستهای با سایر کشورها فراهم کند.
- اجرایی شدن تعهدات فنی ایران که زمینهساز ورود به فاز نهایی اجرای توافق میشود نباید بدون در نظر گرفتن چشمانداز روشن آن مورد انتقاد مخالفان قرار گیرد. به عنوان مثال برخی از منتقدان در اجرای یکی از تعهدات کشورمان درباره «رآکتور اراک» مدعی هستند که قلب این رآکتور خارج میشود و ضرری سنگین را متوجه تأسیسات هستهای ایران میکند حال آنکه توافقات صورت گرفته درباره «رآکتور اراک» ثمراتی بهتر و فنیتر برای پیشبرد برنامههای هستهای ایران دارد. ایران نباید به دلیل تکیه صرف بر یک مورد فنی خاص، تحریمهای گسترده را متحمل شود و مسیر رشد و همکاریهای هستهای را به صرف تکیه صرف بر یک مسیر خاص ببندد. اکنون در راه حل جدید اگرچه قلب رآکتور برداشته شده اما در برنامهریزی و قرارداد جدید، رآکتوری پیشرفتهتر و با کارایی بهتر جایگزین میشود و میتواند زمینه را برای تبادلات آب سنگین ایران فراهم کند تا ایران بتواند بدون آنکه متحمل تحریم شود، در زمره کشورهای تولیدکننده و صادرکننده آب سنگین دنیا قرار گیرد. همچنین تبادل سوخت ایران با روسیه دستاورد بزرگی برای ملت ایران بود. به این ترتیب که ایران حدود 11 تن اورانیوم غنی شده خود را در ازای 197 تن اورانیوم طبیعی مبادله کرد تا این امکان برای دانشمندان هستهای ایران فراهم شود که فعالیتهای غنیسازی را همچنان ادامه دهند و از ذخایر بیرون از ایران استفاده کنند. استفاده ایران از اورانیوم خارج از کشور در درازمدت به نفع کشور خواهد بود زیرا وقتی اورانیوم غنی میشود، به عنوان یک ارزش افزوده محسوب میشود.
این مجموعه موارد در کنار هم بدون شک به عنوان یک موفقیت برای ایران در نظر گرفته میشود که میتواند بسترساز لغو تحریمها و همکاریهای صلحآمیز هستهای ایران با سایر کشورهای دنیا شود تا همکاریهای هستهای کشور فقط معطوف به روسیه نباشد. با وجود این نگرانیهایی هم در مسیر اجرای برجام وجود دارد. عربستان سعودی، رژیم اسرائیل و چند کشور دیگر که نتوانستند جلوی توافق را بگیرند تلاش خواهند کرد که مانع اجرای این توافق بزرگ شوند. ولی ارادهای که در هر دو طرف وجود دارد، نشان میدهد که با وجود همه کارشکنیهایی که وجود دارد مثل تصویب قوانین کنگره امریکا علیه ایران و فضاسازیهایی که در سطح رسانهای انجام میشود، از قبیل انتشار اخبار جعلی، راه اجرای برجام، راهی غیرقابل بازگشت است و عزم دو طرف برای رفع این موانع جزم است.